ARETARA

RetroNuts!
Joined
1 Σεπ 2010
Μηνύματα
2.134
Αντιδράσεις
2.279
Μια σημαντική ιστορική ταινία παρουσιάζω στο παρόν. Είναι η "Δολοφονήστε τον Μακάριο" του 1975, σε παραγωγή Παύλου Φιλίππου, σενάριο Jonathan Rumbold, και σκηνοθεσία Παύλου Φιλίππου και Κώστα Δημητρίου.

Το θέμα -  το καστ. Κύπρος Ιούλιος 1974. Το νησί βρίσκεται σε διαρκή αναμονή πραξικοπήματος υποκινούμενου από τη Χούντα της Αθήνας. Πράκτορες Έλληνες, Κύπριοι, Τούρκοι και άλλοι λειτουργούν κατά περίπτωση και κατά τα διατεταγμένα των πλευρών που εκπροσωπούν. Μέσα σε αυτό το ρευστό περιβάλλον φτάνει στο νησί ένας Έλληνας δημοσιογράφος, ο Θέμης Γιαννίδης (Λάκης Κομνηνός) έχοντας την πληροφορία ότι επίκειται πραξικόπημα και αποφασισμένος να ερευνήσει την υπόθεση αλλά και να πληροφορήσει την Κυπριακή ηγεσία. Όμως και η δικτατορία δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια. Ήδη έχει βγάλει από τη μέση τον πληροφοριοδότη του Θέμη, τον υπάλληλο του Υπουργείου Εσωτερικών Δημήτριο Καμπάκη (Κώστας Καραγιώργης). Λίγο μετά που θα φτάσει ο Θέμης στο νησί, επιχειρείται η δολοφονία του από ντόπιους πράκτορες. Θα τον σώσει όμως μια κοπέλα που θα γνωρίσει στο πλοίο τη Μαίρη (Χριστίνα Κωνσταντινίδου) η οποία θα τον φέρει σε επαφή με τους υποστηρικτές του Μακαρίου. Ο Θέμης θα έρθει σε επαφή με τον Μακάριο και θα τον προειδοποιήσει μέσα από μια συνέντευξη που θα του παραχωρήσει, ο αρχιεπίσκοπος όμως δεν θα δώσει βάση σε αυτό.Νέα απόπειρα δολοφονία κατά του Θέμη θα αποτύχει και πάλι. Ο τελευταίος αποφασίζει να συμμετάσχει εθελοντικά σε επιχείρηση του Εφεδρικού Σώματος εναντίον της ΕΟΚΑ Β' . Παράλληλα αναπτύσσεται ένα ειδύλλιο ανάμεσα σε αυτόν και τη Μαίρη. Τα γεγονότα όμως θα προβάλλουν αδυσώπητα.

Στην καταδρομική επιχείρηση σκοτώνεται ο αδερφός της Μαίρης, Αντρέας (Σταύρος Λούρας). Στις 15 Ιουλίου 1974 ξεσπάει πραξικόπημα που ανατρέπει τον Μακάριο και εγκαθιδρύει κυβέρνηση υπό τον Νίκο Σαμψών. Ο Γιαννίδης και πολλοί Μακαριακοί θα συλληφθούν, θα βασανιστούν και κάποιοι από αυτούς θα πεθάνουν. Στις 20 Ιουλίου εισβάλλουν Τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις εφαρμόζοντας το σχέδιο Αττίλας Ι. Η κυβέρνηση Σαμψών όπως και η Χούντα στην Αθήνα καταρρέουν. Ο Θέμης και η Χριστίνα ακολουθούν τα ρεύματα των Κυπρίων της προσφυγιάς. Η διχοτόμηση του νησιού είναι γεγονός.

Ανάλυση. Η ταινία διαπραγματεύεται ένα εθνικά ευαίσθητο όσο και δυσάρεστο γεγονός, της ανατροπής του Μακαρίου και της συνακόλουθης εισβολής των Τούρκων στο νησί και κατάληψης από αυτούς μεγάλου μέρους αυτού. Επιπλέον υφίσταται και το θέμα των σκοτωμένων στρατιωτών και πολιτών καθώς και των αρκετών αγνοουμένων για το οποίο έγιναν αρκετές έρευνες. Ένα ακόμα στοιχείο που πρέπει να συνεκτιμηθεί είναι η μικρή χρονική απόσταση της ταινίας από τον χρόνο κατά τον οποίο τα πραγματικά γεγονότα έλαβαν χώρα. Και αυτό διότι πολλά στοιχεία παρέμεναν (και παραμένουν κάποια από αυτά) άγνωστα. Έτσι η ταινία διακατέχεται δικαίως από έντονη συναισθηματική φόρτιση, δίχως να αποφεύγονται σε κάποια σημεία οι υπερβολές. Παρ' όλα αυτά το γενικό πρόσημο του έργου κρίνεται ανεπιφύλακτα θετικό.

Κινηματογραφικά τώρα, το έργο θα μπορούσε να χωριστεί σε 2 τμήματα. Στο πρώτο, μέχρι περίπου την ημέρα του πραξικοπήματος βαίνει κυρίως σε προσωπικό επίπεδο, όχι μόνο των 2 πρωταγωνιστών αλλά ακόμα και του περιβάλλοντός τους αλλά και των ιστορικών προσώπων που συμμετέχουν στα δρώμενα. Ένας δημοσιογράφος που παλεύει για την αλήθεια υπό τον διαρκή φόβο της εξόντωσής του. Οι οπαδοί αλλά και οι πολέμιοι του Μακαρίου με τις μεγάλες δυνάμεις και τους τοποτηρητές να κινούν τα πιόνια στη σκακιέρα. Το πολιτικό αλισβερίσι, τα πουλήματα και ο τυχοδιωκτισμός. Η ώρα μηδέν πλησιάζει και όλοι το ξέρουν όσο και αν κάποιοι προσπαθούν να το αποφύγουν. Η κούρσα πρέπει να γίνει γιατί τα στοιχήματα που έπεσαν είναι μεγάλα. Και μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο οι ζωές των ηρώων, τα συναισθήματα και οι ελπίδες τους για καλύτερη ζωή συντρίβονται βάναυσα. 

Στο δεύτερο μέρος η κάμερα σηκώνεται ψηλά, απομακρύνεται από τα πρόσωπα και ο πρωταγωνιστής γίνεται το ίδιο το νησί. Αυτό το νησί που το επιβουλεύτηκαν ιστορικά πολλοί ξαναζεί τον Γολγοθά του. Βουβό το δράμα που διακόπτεται κάποιες φορές από την κραυγή "Έρχονται οι Τούρκοι". Δεν υπάρχει χρόνος για σκέψη. Η επιβίωση, προσωπική ή οικογενειακή είναι το μόνο μέλημα. Και αύριο ας γλείψουμε τις πληγές μας.

Ιστορικά, το σενάριο παρά τις όποιες υπερβολές στέκει με αξιοπιστία. Και το λέω αυτό βασιζόμενος σε σχετική μελέτη των ιστορικών γεγονότων. Στο διαδίκτυο βέβαια υπάρχει πλήθος αναφορών, συχνά αλληλοσυγκρουόμενων και το θέμα προσφέρεται για διάλογο. Ενδεικτικά θα πρότεινα αυτή την πηγή, από την οποία αντλήθηκε και ένα απόσπασμα (βλέπε παρακάτω).

Αξιολογώντας τους συντελεστές, θα έλεγα πως το δίδυμο Κομνηνός - Κωνσταντινίδου τα πήγε εξαιρετικά. Είμαι περίεργος για το τι απέγινε η συμπαθής αυτή ηθοποιός καθότι δεν υπάρχουν στοιχεία για την περαιτέρω πορεία της. Καλές ερμηνείες και για τους υπόλοιπους (σημαντικούς) Έλληνες και Κύπριους ηθοποιούς. Ξεχωρίζω τις ερμηνείες των Νίκου Βασταρδή στον ρόλο του αρχισυντάκτη της εφημερίδας του Θέμη στην Αθήνα, τον Σταύρο Λούρα, στον ρόλο του αδερφού της Μαίρης, τον Γιώργο Ζένιο ως αρχηγό του τοπικού Εφεδρικού Σώματος και τον Στέλιο Καυκαρίδη, ως τον Φράνκ, τον τοπικό σταθμάρχη της Χούντας. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην εμφάνιση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου live στην ταινία, 2 μόλις έτη πριν τον θάνατό του.

Η σκηνοθεσία των Παύλου Φιλίππου και Κώστα Δημητρίου διατηρεί το στοιχείο της έντασης και της αγωνίας καθόλη τη διάρκεια του έργου. Αρκετά πετυχημένες και με ρεαλισμό (αν και όχι πάντα) οι πολεμικές σκηνές. Στα θετικά credits να σημειωθεί η τεχνική επεξεργασία από τη Φίνος Φιλμς.

Σημαντική προστιθέμενη αξία προσδίδει η μουσική επένδυση, της οποίας την επιμέλεια είχε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ακούγονται κομμάτια από τη Ρωμιοσύνη, τα 18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας,  ποίηση από Σικελιανό και άλλα. Οπωσδήποτε η ταινία ξεχωρίζει για τη μουσική της.

Μικρά - μικρά. 1. Κατά την απόβαση των Τούρκων στο νησί ακούγεται ένα Τουρκικό τραγούδι για το οποίο ρώτησα πρόσφατα γνώστη της Τουρκικής. Μου είπε ότι είναι προπαγανδιστικό κομμάτι και εξιστορεί τα κατορθώματα του εκστρατευτικού σώματος που ξεκίνησε από την Μερσίνα στα νότια Τουρκικά παράλια και πέτυχε σημαντική νίκη (απλουστευμένη μετάφραση).

Απόσπασμα. Ο Θέμης, πριν φύγει για Κύπρο, προσπαθεί να πείσει τον αρχισυντάκτη της εφημερίδας που εργάζεται, Γιώργο (Νίκος Βασταρδής) να δημοσιεύσει την είδηση για επιχείρηση ανατροπής του Μακαρίου.

Θέμης: - Θες ένα σίγουρο;

Γιώργος: - Άλογα; 

Θέμης: - Πρόεδρος.

Γιώργος: - Εκλογές;

Θέμης: - Όχι, δολοφονίες. Σχεδιάζουν να δολοφονήσουν τον Μακάριο στις 24 Σεπτεμβρίου.

Γιώργος: -Ποιοι;

Θέμης: - Η Χούντα.

Γιώργος: - Πάντως εγώ δεν άκουσα τίποτα απ' όσα μου είπες.

Θέμης: - Τους φοβάσαι;

Γιώργος: - Σε παρακαλώ Θέμη. Κάνε μου τη χάρη και παράτα τα. Πέρυσι, παραλίγο να μπούμε φυλακή με τα γραφτά σου. Άσε που θα μας κλείνανε και την εφημερίδα. Τα παρακολουθούνε με 4 μάτια. Έχω γυναίκα και παιδιά Θέμη. Αν θες να αυτοκτονήσεις, δικαίωμά σου. Από μένα όμως σε παρακαλώ, μη γυρέψεις να σε βοηθήσω. 

Θέμης: - Οι πληροφορίες μου είναι από θετική πηγή. Δεν βλέπεις τι γίνεται στην Αμερική; Τα βγάλανε όλα στη φόρα και πάνε να ρίξουνε τον Νίξον. 

Γιώργος: - Μα δε μου λες, σου 'στριψε; Στην Αμερική μπορούν να γράφουνε και να λένε ό,τι θέλουνε, εδώ όμως, αν κάνουμε κάτι τέτοιο, πριν πιάσουμε την πένα στο χέρι θα το 'χουνε μάθει. Από εκεί και πέρα, καταλαβαίνεις τη συνέχεια. 

Θέμης: -  Οι φοιτητές βγήκανε στους δρόμους, Γιώργο, γιατί ήθελαν να φωνάξουν την αλήθεια κι εμείς καθόμαστε και σκεφτόμαστε τα τομάρια μας. Πιστεύεις πως μου 'στριψε , ε;

Γιώργος: - Πιστεύω πως κάτι σου 'χει λασκάρει εδώ (δείχνει το κεφάλι). Πάντως εδώ (δείχνει την καρδιά) είσαι εντάξει. Αν αποφασίσεις να γυρίσεις πίσω, η καρέκλα σου σε περιμένει. Κι αν βρεις κάναν άλλον σ' αυτήν διώξτον με τις κλωτσιές. 

Θέμης: - Σ' ευχαριστώ Γιώργο. Ξέρεις, μια και πάω για διακοπές θα χρειαστώ λίγο παραδάκι. Μου το χρωστάς άλλωστε. 

Γιώργος: - Χμ. Κοίταξε μονάχα μην άλλου είδους διακοπές. Δαπάναις της Κυβερνήσεως.

Θέμης: - Μη φοβάσαι, θα προσέχω. Φίλησέ μου τη γυναίκα σου και τα παιδιά.

Video.

1. Στιγμές από την ταινία στο video που ακολουθεί. Το κομμάτι γράφτηκε για την τραγωδία της Κύπρου.  




Φωτογραφίες

1. Ο Κώστας Δημητρίου, σκηνοθέτης της ταινίας στο ρόλο του Τουρκοκύπριου ταξιτζή που μεταφέρει τον Γιαννίδη.

kypros1.jpg



2. Αμέσως μετά την πρώτη απόπειρα δολοφονίας του, ο Θέμης δίνει κατάθεση στο τοπικό αστυνομικό τμήμα

kypros2.jpg



3.  Ο Φράνκ με τον προϊστάμενό του.

kypros3.jpg



4. Ο Αντρέας, αδερφός της Μαίρης.

kypros4.jpg



5. Σκηνή έξω από την πύλη του Προεδρικού Μεγάρου και τη δεύτερη αποτυχημένη απόπειρα εναντίον του Γιαννίδη. Διακρίνεται ένα πυροσβεστικό όχημα της εποχής.

kypros5.jpg



6. Η Μαίρη.

kypros6.jpg



7. Ο αρχισυντάκτης της Κυπριακής εφημερίδας (Απογευματινή Κύπρου). Ο ηθοποιός είναι ο Κώστας Παπαμαρκίδης. Συλλεκτικά φύλλα της Απογευματινής Κύπρου μπορείτε να δείτε εδώ.

kypros7.jpg



8.Σκηνή από την επιχείρηση κατά του Προεδρικού Μεγάρου.  

kypros8.jpg



9.  Ο ταξίαρχος Ιωαννίδης που ενσαρκώνεται από τον Ανδρέα Μαυρομάτη

xounta.jpg
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Έχω την αίσθηση ότι έχει γίνει κάτι πολύ κιτς στην εμφάνιση του Μακάριου, έχουν πάρει δηλαδή μια παλιά συνέντευξή του, κι έχουν προσαρμόσει στις απαντήσεις, υποτιθέμενες "ζωντανές" ερωτήσεις του Λάκη Κομνηνού (νομίζω ότι δεν υπάρχει κοινό πλάνο...). Έτσι δεν είναι;
 
Έχω την αίσθηση ότι έχει γίνει κάτι πολύ κιτς στην εμφάνιση του Μακάριου, έχουν πάρει δηλαδή μια παλιά συνέντευξή του, κι έχουν προσαρμόσει στις απαντήσεις, υποτιθέμενες "ζωντανές" ερωτήσεις του Λάκη Κομνηνού (νομίζω ότι δεν υπάρχει κοινό πλάνο...). Έτσι δεν είναι;
Πιστεύω ότι είναι ζωντανή η συνέντευξη. Εξάλλου το στιγμιότυπο με τη συνάντηση των δύο αντρών είναι αρκετά εκτεταμένο. 

makarios.jpg
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Και μια φωτογραφία από εξώφυλλο βιντεοκασέτας της ταινίας. Πηγή

makarios1.jpg



...και μια αναμνηστική φωτογραφία του Λάκη Κομνηνού και του Μακαρίου κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Πηγή

komninos1.jpg
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Στο εξαιρετικό αυτό αφιέρωμα στην ταινία (από κυπριακή ιστοσελίδα) αναφέρεται ο σκηνοθέτης Κώστας Δημητρίου (σκηνοθέτης και στα Χασαμπουλιά) για τις δυσκολίες που συνάντησε για την ολοκλήρωση της ταινίας, τη χρηματοδότηση, τα απρόοπτα που του έτυχαν, τη συνάντηση με τον Μακάριο και τόσα άλλα. Αξίζει να το διαβάσετε. Επίσης περιέχει μια σπάνια φωτογραφία από τα γυρίσματα. (Spoiler alert: Γυρίσματα γίνανε και στο Hilton).

Υ.Γ. Επίσης ξεκαθαρίζεται στη συνέντευξη τρόπον τινά ότι η συνέντευξη (του Κομνηνού) με τον Μακάριο και τα γυρίσματα ήταν όντως αυθεντικά και δεν έγινε κοπιάρισμα παλιών συνεντεύξεών του με μοντάρισμα.
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Το είχα βάλει στο αρχικό post παρουσίασης της ταινίας αλλά για κάποιον λόγο δεν το βρίσκω τώρα γι' αυτό και το επαναλαμβάνω εδώ. Κομμάτι εξαιρετικής ποιότητας από τον δίσκο "Λεύκωμα" σε στίχους Γιώργου Κανελλόπουλου και μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου (1976). Σε μεγάλες στιγμές η Βίκυ Μοσχολιού. Το κομμάτι σχετίζεται με την ταινία καθόσον γράφτηκε για την τραγωδία του 1974.

 
Μια αναλυτικότατη αναφορά στην ταινία με άνέκδοτες φωτογραφίες από τα γυρίσματα και σημαντικές λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
 
Πολύ καλή ιστορική ταινία που αναφέρεται σε ένα πολύ ευαίσθητο ιστορικό γεγονός την Κυπριακή τραγωδία, οι συνέπειες της οποίας παραμένουν έντονες και έχουν αφήσει βαριά την σκιά τους ως τις μέρες μας με δυσμενείς επιπτώσεις για την χώρα μας (ελληνοτουρκικές σχέσεις, πολλές φορές στα πρόθυρα πολέμου οι δύο χώρες κλπ). Η αφετηρία της Κυπριακής τραγωδίας και των δεινών που απέφερε? Η διαχρονική ελληνική διχόνοια, αυτό το μοιραίο σαράκι που κατατρώει την φυλή μας διαχρονικά ανά αιώνες. Τι να πρωτοθυμηθούμε. Διαμάχη υποστηρικτών Καποδίστρια και Κολοκοτρώνη. οπλαρχηγοί εναντίον πολιτικών, δολοφονία Καποδίστρια, φυλάκιση και καταδίκη σε θάνατο του Γέρου του Μοριά, Βασιλικοί εναντίον Βενιζελικών με ολέθρια συνέπεια την Μικρασιατική καταστροφή, εμφύλιος πόλεμος την δεκαετία του '40 και τόσα άλλα.
Στην προκειμένη περίπτωση η διχόνοια των ελληνοκυπρίων με τους οπαδούς του Μακαρίου εναντίον των οπαδών της ΕΟΚΑ Β', η υπερβολική φιλαρχία του Αρχιεπισκόπου που τορπίλισε την Ένωση με την Ελλάδα λόγω της απολυτότητας του να είναι Πρόεδρος έστω και της μικρής Κύπρου, οι άφρονες ''εθνοσωτήρες'' που με το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου άνοιξαν την Κερκόπορτα στους Τούρκους και τους έδωσαν το μισό νησί στο πιάτο, όλα αυτά τα εγκληματικά λάθη ήταν μαχαιριές στο σώμα της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Πολύ καλός στον ρόλο του ο Λάκης Κομνηνός που εκείνη την εποχή ήταν στις δόξες του γυρίζοντας πολύ καλές ταινίες τόσο πολεμικές όσο και αισθηματικές. Στην συγκεκριμένη η σκηνή που πήρε συνέντευξη από τον Αρχιεπίσκοπο που με τα υπέρ και τα κατά του (σε αυτό θα αποφανθεί ο ιστορικός του μέλλοντος) δεν παύει να ήταν μια ισχυρή ιστορική προσωπικότητα δαχρονικά και ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή στην καριέρα του Λάκη.
Συγκλονιστικές και οι μάλλον αυθεντικές σκηνές της Τουρκικής εισβολής χωρίς ουσιαστική ελληνική απάντηση που θα μπορούσε να δοθεί στρατιωτικά και να ήταν πετυχημένη, τουλάχιστον στον 1ο Αττίλα στην πρώτη φάση της εισβολής, σύμφωνα με έγκυρους στρατιωτικούς αναλυτές.
 
Το είχα βάλει στο αρχικό post παρουσίασης της ταινίας αλλά για κάποιον λόγο δεν το βρίσκω τώρα γι' αυτό και το επαναλαμβάνω εδώ. Κομμάτι εξαιρετικής ποιότητας από τον δίσκο "Λεύκωμα" σε στίχους Γιώργου Κανελλόπουλου και μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου (1976). Σε μεγάλες στιγμές η Βίκυ Μοσχολιού. Το κομμάτι σχετίζεται με την ταινία καθόσον γράφτηκε για την τραγωδία του 1974.

 
Εξαιρετικό άρθρο για την ταινία με άγνωστες λεπτομέρειες και σχετικές αναφορές από τους συντελεστές της ταινίας.
 
Πίσω
Μπλουζα