Ο Πολυπαθής (Γρηγόριος Παλαιολόγος, 1839)

[Αρμαγεδών]

Εκδόσεις Νεφέλη, 1989.

Υπόθεση: Πρωταγωνιστής του βιβλίου και αφηγητής του, είναι ο Αλέξανδρος Φαβίνης, Κωνσταντινουπολίτης γόνος αστικής οικογένειας, ο οποίος αφηγείται τις περιπέτειες του βίου του, από τη γέννησή του, το 1775, έως και την εγκατάστασή του στην Εύβοια, το 1840, στην οποία βρίσκει επιτέλους την ησυχία που αποζητούσε σε όλη του τη ζωή, καλλιεργώντας τον κήπο του σπιτιού του. Ο Φαβίνης, μέσα από τις περιπλανήσεις του σε διάφορες χώρες και μέσα από τη συναναστροφή του με ανθρώπους όλων των κοινωνικών κατηγοριών, σατιρίζει και σχολιάζει τα ήθη, τα έθιμα αλλά και τις συνήθειες των ανθρώπων, με σκωπτικό ύφος και χιούμορ.

Σχόλια: Ο "Πολυπαθής", ένα απ' τα πρώτα μυθιστορήματα της περιόδου 1830-1880 και πρώτο μυθιστόρημα του Κωνσταντινουπολίτη γεωπόνου Γρηγορίου Παλαιολόγου το οποίο ήταν χαμένο για 150 ολόκληρα χρόνια, ανακαλυφθέν μόλις το 1989, πρωτοεκδόθηκε το 1839, σε δύο τόμους στην Αθήνα. Μέσα απ' την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ο Παλαιολόγος θα μπορούσαμε να πούμε ότι "αυτοβιογραφείται", καθώς καθ' όλη τη διάρκεια της περιπετειώδους ζωής του ταξίδεψε σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ρωσία, η Ιταλία και η Τυνησία, στις οποίες συναστράφηκε αρκετά με τον ντόπιο πληθυσμό, έμαθε τις συνήθειές του και γενικότερα τον τρόπο ζωής του, όπως ακριβώς και ο Φαβίνης.

Πρότυπο του Παλαιολόγου ήταν το πικαρέσκο μυθιστόρημα "Ιστορία του Ζιλ Μπλας ντε Σαντιλιάν" του Γάλλο Αλαίν Ρενέ Λεσάζ. Μάλιστα, στον πρόλογο τους μυθιστορήματος, ο Παλαιολόγος χαρακτηρίζει τον ήρωά του "Έλληνα Ζιλβλάσιο". Στόχος του Παλαιολόγου μέσα απ' τα παθήματα και τις περιπέτειες του Φαβίνη ήταν η δημιουργία μιας ιστορίας η οποία θα προσπαθήσει να διορθώσει τα "στραβά", αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργεί στον αναγνώστη απορία για το "τι θα γίνει παρακάτω". Το "τερπνόν μετά του ωφελίμου", κατά τη δήλωση του ίδιου του Παλαιολόγου.

Η γλώσσα του κειμένου είναι απλή καθαρεύουσα και το ύφος σκωπτικό, ειρωνικό μερικές φορές, και ιδιαίτερα περιγραφικό, με τη ροή του κειμένου να είναι ρέουσα, πράγμα που δεν κουράζει τον αναγνώστη.

Εν κατακλείδι, ένα αρκετά καλό μυθιστόρημα, αν αναλογιστούμε την εποχή κατά την οποία γράφτηκε, το οποίο θα μπορούσε να μεταφερθεί και στη μικρή οθόνη, κατ' εμέ