Η είδηση της πτώχευσης της Σουηδικής αυτοκινητοβιομηχανίας SAAB έρχεται λίγες ημέρες μετά την είδηση της επαναδραστηριοποίησης της Ελληνικής αυτοκινητοβιομηχανίας NAMCO «National Motor Company», η οποία κατασκεύαζε τα αυτοκίνητα PONY. Η εταιρεία NAMCO ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει την παραγωγή του PONY 4ης γενιάς. Η είδηση προκαλεί εύλογα ερωτηματικά. Όταν μία πασίγνωστη αυτοκινητοβιομηχανία κλείνει, τι ελπίδες μπορεί να έχει μία μικρή ελληνική αυτοκινητοβιομηχανία;
Ο γράφων έχει πολλές φορές υποστηρίξει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να γίνει «βιομηχανική χώρα». Με τον όρο «βιομηχανική χώρα» υπονοείται μία χώρα στην οποία κυριαρχούν οι βιομηχανικές επιχειρήσεις «εντάσεως εργασίας», δηλαδή επιχειρήσεις όπου η συμμετοχή της εργασίας στην παραγωγή είναι καθοριστική. Η ευκαιρία «εκβιομηχανίσεως» της χώρας χάθηκε τη δεκαετία του ʽ80, αλλά η αρχή είχε γίνει από την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης της ΝΔ.
Την περίοδο που η Ελλάδα είχε χαμηλά ημερομίσθια, το «ανατολικό μπλοκ» ήταν κλειστό και ο Ελληνικός πληθυσμός ήταν νεανικός (και όχι γερασμένος όπως τώρα), η Ελλάδα έπρεπε και μπορούσε να επιτύχει την εκβιομηχάνισή της. Αντʼ αυτού η κυβέρνηση της ΝΔ προχώρησε σε σωρεία κρατικοποιήσεων. Το έργο της ολοκλήρωσαν οι πρώτες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.
Επενδυτικά κεφάλαια Αν για τις επιχειρήσεις «εντάσεως εργασίας» τα πράγματα είναι δύσκολα, ίσως να μην συμβαίνει το ίδιο με τις επιχειρήσεις «εντάσεως κεφαλαίου», δηλαδή επενδύσεις οι οποίες απαιτούν υψηλά επενδυτικά κεφάλαια και αυτοματοποιημένη παραγωγή.
Γιατί θα μπορούσε να συμβεί αυτό; Διότι όπως έχουμε πολλές φορές υποστηρίξει, το «άνοιγμα των αγορών» οδηγεί σχεδόν αναπόφευκτα στην «αποβιομηχανοποίηση» της Ευρώπης, δηλαδή στη μεταφορά των επιχειρήσεων «εντάσεως εργασίας» στις αναδυόμενες οικονομίες (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κλπ). Όμως σε ότι αφορά τις επενδύσεις «εντάσεως κεφαλαίου» έχουμε ορισμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα: είμαστε πλησιέστερα στις περιοχές απορρόφησης των προϊόντων και έχουμε χαμηλότερο μισθολογικό κόστος από ότι οι υπόλοιπες «βιομηχανικές» ευρωπαϊκές χώρες.
Συμπέρασμα: Μία επένδυση «εντάσεως κεφαλαίου» ίσως να είναι προτιμότερο να γίνει στην Ελλάδα από ότι στην Βόρεια Ευρώπη λόγω χαμηλότερου εργατικού κόστους και ίσως να είναι προτιμότερο να γίνει στην Ελλάδα από ότι στις αναδυόμενες οικονομίες λόγω του μικρότερου μεταφορικού κόστους. Η Ελλάδα ως εκ τούτου θα μπορούσε να προσελκύσει επενδύσεις «εντάσεως κεφαλαίου», αλλά η σημαντική υστέρησή μας σε υποδομές (σύγχρονοι λιμένες, σιδηροδρομικό δίκτυο, αυτοκινητόδρομοι), το ασταθές φορολογικό περιβάλλον, το «μόνιμο κλίμα αναταραχής (καταλήψεις λιμένων, δρόμων, απεργίες κ.λπ.) και η πολύπλοκη διαδικασία αδειοδοτήσεων κ.λπ. δεν επέτρεψαν και δεν θα επιτρέψουν στο άμεσο μέλλον τέτοιες επενδύσεις.
Εργασία υψηλής ποιότητας Η πτώχευση της SAAB, η οποία σηματοδοτεί την απώλεια περίπου 3.500 θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητος εργατικού δυναμικού, αποδεικνύει πόσο δύσκολη είναι η διατήρηση των βιομηχανιών στην Ευρώπη ακόμη και όταν αυτές έχουν αυτοματοποιήσει την παραγωγή τους, προσφέρουν υψηλής ποιότητας προϊόντα, έχουν κατοχυρώσει το «όνομά» τους στην αγορά και έχουν επενδύσει τόσο στα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης όσο και στα τμήματα πωλήσεων και έρευνας αγοράς.
Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι η SAAB οδηγήθηκε στην πτώχευση όταν διαφάνηκε ότι ναυάγησαν οι συνομιλίες για την εξαγορά της από την Κινέζικη αυτοκινητοβιομηχανία «Youngman». Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου οι συνομιλίες ναυάγησαν όταν η «General Motors», στην οποία ανήκε η SAAB μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Δύο τελευταία μοντέλα της SAAB είχαν βασισθεί στην τεχνογνωσία της «General Motors», η οποία φοβούμενη την αντιγραφή της τεχνολογίας της από την Κινέζικη αυτοκινητοβιομηχανία, δεν επέτρεψε την εξαγορά της. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου η «General Motors» εκτίμησε ότι η νομοθεσία για την κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας δεν είναι τόσο αυστηρή στην Κίνα.
Η «Youngman» ήδη συνεργάζεται με πασίγνωστες εταιρείες της Δυτικής Ευρώπης παράγοντας υψηλού επιπέδου οχήματα, ενώ μία άλλη Κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία η GEELY έχει ήδη εξαγοράσει τη VOLVO. Ορισμένοι αναγνώστες είναι βέβαιο ότι θα θυμούνται τις όχι και τόσο μακρινές εποχές όπου τα SAAB, αλλά και τα VOLVO, ήταν από τα ακριβότερα αυτοκίνητα και όπου κανείς δεν θα μπορούσε να διανοηθεί τη σημερινή εξέλιξη.
Κινητοποιήσεις διαρκείας Σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό περίγυρο καλείται να ανταποκριθεί η Ελληνική NAMCO, η οποία αναγκάσθηκε να σταματήσει την παραγωγή της στις αρχές της δεκαετίας του ʽ80 έπειτα από απεργιακές κινητοποιήσεις διαρκείας, οι οποίες είχαν ως αίτημα αυξήσεις της τάξεως του 35%. Δεδομένου ότι η NAMCO δεν στοχεύει στην μαζική παραγωγή και διάθεση αυτοκινήτων, αλλά στην κάλυψη των αναγκών συγκεκριμένων κατηγοριών αγοραστών, είναι πιθανό να καταφέρει να διεκδικήσει το μερίδιο της αγοράς που δεν μπορούν να καλύψουν οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες. Τέτοιες μικρές και ευέλικτες βιομηχανικές επιχειρήσεις ίσως και να είναι δυνατό να επιβιώσουν στο διεθνή ανταγωνισμό. Μεγάλες «τυπικές» βιομηχανικές μονάδες όμως δύσκολα θα έχουν την ίδια τύχη.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 24ης Δεκεμβρίου 2011 της εφημερίδας Α1.
