Ιφιγένεια (1977)

[tonytony]

Ιφιγένεια (1977)


RetroDB: http://retrodb.gr/wiki/index.php/Ιφιγένεια

 


Ιστορική ταινία εποχής παραγωγής 1977 , σε παραγωγή , σενάριο και σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη και μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Παίζουν η Ειρήνη Παππά (Κλυταιμνήστρα) , ο Κώστας Καζάκος (Αγαμέμνονας) , ο Κώστας Καρράς (Μενέλαος ) , η Τατιάνα Παπαμόσχου (Ιφιγένεια) , ο Χρήστος Τσάγκας (Οδυσσέας) , ο Πάνος Μιχαλόπουλος (Αχιλλέας) κ.α. Η ταινία έκοψε 61.803 εισιτήρια και ήρθε 2η στις 17 ταινίες της χρονιάς.


Υπόθεση : Οι Θεοί εμποδίζουν τον απόπλου του ελληνικού στόλου στην Αυλίδα. Ο μάντης Κάλχας καλείται από τον Αγαμέμνονα να δώσει χρησμό.

 


Ελεύθερη διασκευή από τραγωδία του Ευριπίδη, την «Ιφιγένεια». Η ταινία, βραβευμένη από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης στις κατηγορίες της καλύτερης ταινίας και α΄ γυναικείου ρόλου για την Τατιάνα Παπαμόσχου , μπαίνει στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ και παρά το γεγονός πως δεν κατορθώνει να διακριθεί, γίνεται ιδιαίτερα γνωστή στο κοινό του εξωτερικού αφού βρίσκεται υποψήφια για Όσκαρ ξένης ταινίας και γίνεται κάτοχος του βραβείου FEMINA (ξένης ταινίας) στο Φεστιβάλ του Βελγίου.


Ακούστηκαν έντονα τα σχόλια πως η ταινία έχασε το Όσκαρ ξένης ταινίας με διαφορά μόνο μίας ψήφου!

 

[elephadas]

στην "Ιφιγένεια εν Αυλίδι" του Ευριπίδη, όχι γενικά "Ιφιγένεια" διότι υπάρχει και το σήκουελ, "Ιφιγένεια εν Ταύροις".

Η Παππά είναι συγκλονιστική Κλυταιμνήστρα, και η Τατιάνα Παπαμόσχου ήταν αποκάλυψη. Αλλά η ταινία υστερούσε πολύ στο σύνολο, παρά το ότι στον Κακογιάννη είχαν παρασχεθεί από το κράτος όλα τα τεχνικά μέσα. Ή, ίσως, ακριβώς γι' αυτό. Κατέληξε να κάνει Χολλυγουντιανό υπερθέαμα με σκηνές πλήθους, εκατοντάδες κομπάρσους στρατιώτες (*) κλπ κλπ., αλλά μ' αυτά σκέπασε την τραγωδία. Όμως, ίσως σε μικρότερο βαθμό, υπερθέαμα ήταν και οι "Τρωάδες" αλλά είναι και καταπληκτική μεταφορά της τραγωδίας, διότι είχε σπουδαίες ερμηνείες. Εδώ πάσχει η Ιφι. Ο Καρράς ηθοποιός για τραγωδία? Ο Μιχαλόπουλος? ΟΚ, ήταν γκόμενος τότε, και ο Αχιλλέας δεν είναι σπουδαίος ρόλος, αλλά χρειάζεται κάποιο ταλέντο για να είναι πειστικός ένας ηθοποιός που εμφανίζεται με αρχαίες φουστίτσες, αλλιώς θυμίζει Απόκριες, κι ο Μιχαλόπουλος δεν το είχε. Όσο για τον βασικό αντρικό ρόλο, του Αγαμέμνονα, προσωπικά δεν άντεχα ποτέ τον Καζάκο κι έτσι προτιμώ να μην κρίνω το δικό του παίξιμο και αν ήταν επαρκές για τις ανάγκες του ρόλου. Γενικά η ταινία είναι κατά τη γνώμη μου η λιγότερο πετυχημένη από τις τρεις τραγωδίες που σκηνοθέτησε ο Κακογιάννης.

(*) που ήταν μάλιστα και κανονικά φανταράκια, θυμάμαι ότι η "Εστία" την οποία διάβαζε ο πατέρας μου τότε ωρύόταν για την ταπείνωση που υπέστησαν τα ελληνικά στρατά που τους είχε βάλει να ξεβρακωθούν ένας αριστερός σκηνοθέτης - έχει αρκετή αντρική γύμνια για την εποχή. Σου λέει, έτσι υπηρετούν την πατρίδα?

 

[tonytony]

 

[TZELASO]

Την ταινία την είδα πρόσφατα. Εδώ και ένα χρόνο περίπου. Άργησα πολύ. Οι Καζάκος και Καρράς άψογοι. Ο Καζάκος δεν ήταν ποτέ στις ιδιαίτερες προτιμήσεις μου, αλλά εδώ δίνει έναν υπέροχο Αγαμέμνονα που παραπαίει ανάμεσα στην ανάγκη του να φανεί εντάξει απέναντι στο στρατό και στην πατρική αγάπη που τον κάνει και σπαράζει. Ο Καρράς δίνει έναν εκπληκτικό Μενέλαο που έρχεται σε σύγκρουση με τον αδελφό του και βάζει πάνω από όλα τον πληγωμένο του εγωισμό δίνοντας δείγματα έτσι του πολύπλευρου ταλέντου του. Δόξα τω Θεώ για μια φορά είδαμε έναν ωραίο Μενέλαο, γιατί συνήθως απεικονίζεται ως κακάσχημος για να δικαιολογείται η απιστία της Ελένης (τον έχω δει και γέρο κάπου!!!!!!!!!!!) ενώ σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ο βασιλιάς Τυνδάρεως, επισήμως ο πατέρας της Ελένης (ανεπίσημα είχε βάλει ο Δίας το..... χέρι του), είχε πρόβλημα με ποιον να την παντρέψει γιατί του τη ζητούσαν όλα τα βασιλόπουλα της εποχής. Ο Οδυσσέας του πρότεινε να αφήσει την Ελένη να διαλέξει μόνη της αφού πριν έβαλαν όλα τα βασιλόπουλα να ορκιστούν όχι μόνο ότι δεν θα θυμώσουν με τον εκλεκτό αλλά και ότι θα βοηθήσουν το ζεύγος σε περίπτωση ανάγκης. Στο συγκεκριμένο όρκο βρίσκεται η απαρχή του Τρωϊκού πολέμου. Και η Ελένη διάλεξε τον Μενέλαο για την ομορφιά και τη λεβεντιά του. Ξέφυγα όμως από το θέμα.

Τι να πει κανείς για τη νεαρή Τατιάνα Παπαμόσχου. Αιθέρια, λεπτή, με μακρύ λαιμό, ιδανική νεαρή Ιφιγένεια που πρέπει να θυσιαστεί για έναν σκοπό που αδυνατεί να συλλάβει το μυαλό της. Εκπληκτική παρουσία και ηθοποιία. Κλέβει άνετα την παράσταση. Εμένα μου άρεσε και ο Μιχαλόπουλος στο ρόλο του Αχιλλέα. Πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση του νεαρού, στάθηκε πολύ αξιοπρεπής.

Φυσικά, κόντρα σε όλες τις κριτικές που εξήραν την ερμηνεία της, δεν μου αρέσει η Ειρήνη Παπά. Βέβαια, η τραγωδία είναι πολύ ιδιαίτερο είδος και έχουν γίνει άπειροι καβγάδες επί καβγάδων για το ποια είναι η σωστή ή μη απόδοσή της αλλά το σκληρό παίξιμο της Παπά και το σκληρό της (ωραίο) πρόσωπο δεν μου άρεσε σε καμία ταινία της εκτός λίγο από την παμπάλαιη ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ. Θυμάμαι μικρή είχα δει και μια ξένη ταινία της, στην οποία έκανε τη γιαγιά μιας νεαρής πόρνης που στο τέλος της το σκάει με ένα αγόρι αλλά δε θυμάμαι καθόλου τον τίτλο. Ε, λοιπόν, δεν μου είχε αρέσει καθόλου. Ούτε σε αυτή την ταινία μου αρέσει. Ειδικά στη σκηνή της σύγκρουσης με τον Καζάκο που της λέει ότι είναι ο πατέρας της μικρής και αυτή κραυγάζει ότι είναι η μάνα της, δε με πείθει καθόλου για καλή ηθοποιός. Είναι πολύ υπερβολική για τα γούστα μου. Δεν έχει όμως, σημασία. Σημασία έχει ότι το Χολλυγουντιανό ρεπορτάζ της εποχής έγραψε απίστευτα καλές κριτικές για την ταινία και ο Ευγένιος Ιονέσκο δήλωσε ότι πρόκειται για την ωραιότερη ταινία που έχει δει ποτέ. Αυτά νομίζω είναι σούπερ αρκετά.

 

[RIO]

 

[αριαδνη]

Και οι δύο φύγανε μια διαφορά μια μερα

 

[elephadas]

Τώρα το είδα αυτό

. Θυμάμαι μικρή είχα δει και μια ξένη ταινία της, στην οποία έκανε τη γιαγιά μιας νεαρής πόρνης που στο τέλος της το σκάει με ένα αγόρι αλλά δε θυμάμαι καθόλου τον τίτλο.

Μιλάς για την "Ερέντιρα".

Όσο για το σκληρό πρόσωπο της Κλυταιμνήστρας-Παππά μιλάμε για μια γυναίκα που έπιασε τον ξάδερφο του άντρα της γκόμενο κι όταν ο κερατάς γύρισε από την Τροία των τσεκούρωσε μαζί με την δικιά του γκόμενα. Και το έκανε η ίδια, δεν περίμενε από κάποιον άντρα να το κάνει όπως η αχώνευτη κόρη της Ηλέκτρα που μόνο να κλαψουρίζει ήξερε και τα περίμενε όλα από άλλους. Σύμφωνα με μια λιγότερο γνωστή εκδοχή του μύθου μάλιστα (όχι αυτή που χρησιμοποιεί ο Ευριπίδης) η Κλυται ήταν παντρεμένη με άλλον πρώτα και μ' αυτόν έκανε την Ιφιγένεια, αλλά ο Αγαμέμνων σκότωσε τον άντρα της σε μάχη, άρπαξε την Κλυται και την παντρεύτηκε με το στανιό (και γι' αυτό δεν είχε και τόοοσες αντιρρήσεις να κάνει την προγονή του ψητή στα κάρβουνα). Μ' αυτά και μ' αυτά νομίζω δεν πρέπει να περιμένουμε μια Κλυταιμνήστρα με τρυφερό κι ευαίσθητο προσωπάκι. Σκύλα από τις λίγες ήταν. Άλλωστε και η εθνική μας Κλυταιμνήστρα Αλέκα Κατσέλη είχε πολύ σκληρή φυσιογνωμία.

Όταν ήμουν μεταπτυχιακός το Πανεπιστήμιό μου είχε μια σειρά προβολών για φοιτητές "Great Ideas in Film". Η πρώτη από τις ταινίες με ελληνικό θέμα που έδειξε ήταν το "The Clash of the Titans", Αυτό το παλιό με την Ούρσουλα Άντρες και κι έναν παιδοβούβαλο να κάνει τον Περσέα (ο Μιχαλόπουλος θα ήταν πολύ καλύτερος στο ρόλο). Και μετά έδειξε και την "Ιφιγένεια". Οι βάρβαροι προπτυχιακοί φοιτητές που δεν είχαν ιδέα περί τραγωδίας και είχαν πάει περιμένοντας να δουν ταινία sword and sandals (ήταν και υποχρεωτικό για πολλούς να παν, λόγω μαθήματος που έκαναν) δεν ξέρανε πώς να το αντιμετωπίσουν. Εκεί που παν τελικά να πάρουν την Ιφι για θυσία και η μάνα της αλλόφρων τρέχει από δω προσπαθώντας να την προστατέψει κι η Παππά ούρλιαζε και σκλήριζε κι εγώ είχα ανατριχιάσει, οι πανάσχετοι νεαροί βάλανε τα γέλια. Το τι τους έσουρα από μέσα μου το καταλαβαίνετε, υποθέτω. Τι φταίγανε κι αυτοί, δηλαδή. Τόσο ξέρανε.

 

[NorthStar]

Όσο για το σκληρό πρόσωπο της Κλυταιμνήστρας-Παππά μιλάμε για μια γυναίκα που έπιασε τον ξάδερφο του άντρα της γκόμενο κι όταν ο κερατάς γύρισε από την Τροία των τσεκούρωσε μαζί με την δικιά του γκόμενα. Και το έκανε η ίδια, δεν περίμενε από κάποιον άντρα να το κάνει όπως η αχώνευτη κόρη της Ηλέκτρα που μόνο να κλαψουρίζει ήξερε και τα περίμενε όλα από άλλους.

Η ιστορία ότι η Κλυταιμνήστρα σκότωσε τον Αγαμέμνονα είναι μόνο μια εκδοχή. Σε άλλη εκδοχή ήταν ο Αίγισθος που σκότωσε τον Αγαμέμνονα για λογαριασμό της Κλυταιμνήστρας. Προσωπικά δεν νομίζω ότι το να είναι σκύλα έχει να κάνει πολύ με το άγριο πρόσωπό της. Οι μυθολογίες, η μυθοπλασία, ακόμη και η ιστορία είναι γεμάτες από γυναίκες δολοφόνους που είχαν την ομορφιά της Αφροδίτης και το πρόσωπο αγγέλων. Εξάλλου, σε μια άλλη εκδοχή, η Κλυταιμνήστρα είχε έναν πρώτο σύζυγο, τον Τάνταλο, και ένα νεογέννητο μωρό και ο Αγαμέμνονας σκότωσε και τους δύο και έκανε την Κλυταιμνήστρα γυναίκα του. Δεν υπάρχει canon στην ελληνική μυθολογία, επομένως οποιαδήποτε εκδοχή είναι αποδεκτή, αλλά δείχνει ότι η Κλυταιμνήστρα θα μπορούσε να θεωρηθεί εξίσου υποταγμένη και αδύναμη με άλλες γυναίκες που σκλαβώθηκαν από τους συζύγους ή τους εραστές τους αφού οι τελευταίοι σκότωσαν τις οικογένειές τους και έκαψαν τις πόλεις τους (βλ. Βρισηίδα). Η Ηλέκτρα έχει περάσει πολλά και, σε σύγκριση με τη μητέρα της, την προτιμώ. Σε ορισμένες εκδοχές, η Ιφιγένεια δεν πέθανε και έτσι η δικαιολογία της Κλυταιμνήστρας δεν έχει νόημα. Αν και συμπάσχω με μια μητέρα που έχασε την κόρη της είτε επειδή σκοτώθηκε είτε επειδή μεταφέρθηκε σε μια μακρινή χώρα, και ο άντρας της έχει το θράσος να φέρει δεύτερες γυναίκες στο σπίτι της, η συμπεριφορά στα παιδιά της ήταν ασυγχώρητη. Η Ηλέκτρα δεν περιμένει από τους άλλους να της κάνουν τα πάντα, κάνει μόνη της όλο τον σχεδιασμό από τον φόνο της μητέρας της μέχρι την απαγωγή της ξαδέρφης της. Τα σχέδιά της χρειάζονται τουλάχιστον δύο άτομα για να πετύχουν και η Ηλέκτρα παρέσυρε τα θύματα στην παγίδα . Ο Ορέστης έπρεπε να κάνει μόνο φόνο και ήταν εύκολο για έναν ενήλικο άνδρα να σκοτώσει μια άοπλη γυναίκα. Επίσης, στην εκδοχή όπου η Κλυταιμνήστρα σκότωσε τον άντρα της, εκείνη ήταν στο παλάτι και ο Αγαμέμνονας έκανε μπάνιο οπότε ήταν άοπλος και είχε την ευκαιρία να το κάνει. Η Ηλέκτρα δεν ήταν κοντά στη μητέρα της και τον πατριό της και τουλάχιστον σε μια εκδοχή την έδιωξαν από το παλάτι, οπότε δεν είχε τέτοιες ευκαιρίες.