Τελευταια μεσα στην γενικη μυθοποιηση των 80ς ακουω συχνα κυριως απο εφηβους και εικοσαρηδες οτι ᾽᾽Στα 80ς τρωγαμε καλυτερα᾽᾽. Μαλλον μπερδευουν τα ᾽80ς με τα ᾽50ς και φανταζονται κηπους με βιολογικα λαχανικα και αλανιαρες κοτες και εννοουν ᾽᾽γενικως, καποτε, στο μακρινο παρελθον᾽᾽.
Η αληθεια ειναι πως στα ᾽80ς ετρωγαν κατι ολοι, ακομα και οι πολυ φτωχοι και δεν εβλεπες ανθρωπους να ζητιανευουν για να τους παρεις ενα κουλουρι στο δρομο ουτε ακουγες για παιδια που λιποθυμανε απο πεινα στο σχολειο.
Αλλα τι τρωγαμε?
Οπως συμβαινει με καθε κοινωνια που αυξανει αποτομα το οικονομικο της επιπεδο αυτο που αλλαζει πρωτα πρωτα ειναι οι διατροφικες της συνηθειες. Γενικα παρατηρειται μια αυξηση στην καταναλωση κρεατος και τυποποιημενων τροφιμων. Οπερ και εγενετο στην Ελλαδα των ᾽80ς.
Το γεγονος πως οι γυναικες αρχισαν να εργαζονται οδηγησε στην καταναλωση τυποποιημενων τροφιμων που μπορουσαν να παραχτουν στο σπιτι με την απλη προσθηκη νερου ή γαλακτος πχ ετοιμη μπεσαμελ. Πολυ δημοφιλη εγιναν τα ζελε και οι κρεμες ανθος αραβοσιτου, προιοντα αθωα και σχετικα υγιεινα, διπλα τους ομως ανθισε ενα ολοκληρο συμπαν απο γλυκα και αλμυρα σνακς τιγκα στο χημικο. Θυμαστε την ᾽᾽φυτικη σαντιγύ᾽' που μπορουσες να την κτυπησεις και με νερο και δεν ειχε καν γαλα μεσα? (χρησιμευε και ως νηστισιμη πατεντα για τουρτες βλ. ᾽᾽νηστισιμα τροφιμα᾽᾽). Τα δε κατεψυγμενα μυθοποιηθηκαν.
Επισης το γρηγορο φαγητο εφτασε και στο πλεον ορεινο χωριο (βλ, ᾽᾽ρετρο φαστφουνταδικα᾽᾽) με πιτσαριες και σαντουιτσαδικα να εχουν την τιμητικη τους. Στα αστικα κεντρα ανθισαν οι αλυσιδες φαστ φουντ (᾽᾽ταχυφαγεια᾽᾽) με χαρμπουργκερ και αναψυκτικα καθως και κατι περιεργα μαγαζακια σε παραδρομους της Πατησιων που πουλαγαν τηγανητο κοτοπουλο πανε. Τα κλασσικα σουβλατζιδικα για λιγο εχασαν τα πρωτεια αλλα μετα επανηλθαν με προιοντα οπως γεμιστο μπιφτεκι (κατεψυγμενο, τυποποιημενο πλαστικο μπιφτεκακι, γεμιστο με τυρι τυπου Γκουντα ή Εμενταλ) και την κλασσικη τηγανητη πατατα που ερχεται στην σακουλα και παει στην φριτεζα (αντικειμενο -φετιχ στα ᾽80ς). Οταν δε λεμε πιτσες ξεχαστε οι Ιταλοθρεμμενοι τα περι λεπτης ζυμης, μοτσαρελας, φρεσκιας σαλτσας και το πολυ τριων υλικων. Οι πιτσες ειχαν ζυμη-φραντζολακι, σαλτσες απο κονσερβα μεγεθους βαρελιου, τυρι τυπου γκουντα και ηταν φορτωμενες με οτι μπορουσε να βαλει ο νους του ανθρωπου σε διαστασεις ιπταμενου δισκου. Οπου καρμποναρα δεν σημαινε ᾽κροκοι αυγων με πανσετα σε μακαρονια αλ ντεντε με παρμεζανα᾽᾽ αλλα ᾽᾽παραβρασμενα μακαρονια με κρεμα γαλακτος και μπεικον με ξυσμενο -τι αλλο?- γκουντα᾽᾽. Στα σαντουιτσαδικα ηταν δημοφιλης ενα σωρο ᾽᾽σαλατες᾽᾽ με βαση την μαγιονεζα, τυπου Ρωσικη ή Νισουαζ και ζαμπον απο κονσερβα κομμενο σε κυβους. (θυμαστε και την διαφημιση?).
Η κρεμα γαλακτος ηταν τροφιμο φετιχ και πηγαινε παντου και με τα παντα ειδικα με κατεψυγμενα μανιταρια. Ριξτε μια ματια στους μαγειρικους οδηγους της εποχης. Το comfort food εγινε ο κανονας και μαλιστα με τροφιμα που δεν ειχαν καμμια παραδοση στην Ελλαδα.
Αν κατι ηταν σχεδον αδυνατο να βρεις σε ταβερνα στα ᾽80ς ηταν πιατα με βαση τα λαχανικα χωρις κρεας ή μια μεριδα χορτα. Τα γεμιστα ειχαν παντα μεσα κιμα, τα δε λαδερα ηταν αγνωστα εκτος και αν θεωρειται λαδερο ο μουσακας. Οι σαλατες κολυμπαγαν σε διαφορες χρωματιστες σως, ακομα και οι μεζεδες για το ουζο ηταν κυριως αλλαντικα και διαφορα τηγανητα. Ενα πολυ δημοφιλες πιατο ηταν το ᾽ἐξοχικο᾽᾽ αρνι με αρακα, τυρι και καροτα τυλιχτο σε φυλλο κρουστας. Εστιατορια με εξωτικες κουζινες ηταν σχεδον αγνωστα και εντελως υποπτα.
Στα σπιτια καλο φαι θεωρουταν το πολυπλοκο το οποιο ομως μαγειρευοταν σπανια λογω δουλειας αν και οι οδηγοι της εποχης ειναι γεματοι απο συνταγες γαλλικης εμπνευσεως με βουτυρα (στα μερη μας μαργαρινη) και σαλτσες που ηθελαν ωωρες για να ετοιμαστουν (φιλετο με σως μαδερα). Τα τηγανητα τυπου σνιτσελ και πανε μπηκαν σχεδον σε ολα τα σπιτια ως τακτικο πιατο συνηθως με συνοδεια ρυζιου τυπου Καρολινα και βραστα κατεψυγμενα λαχανικα ως γαρνιτουρα.
Γαλλικου τυπου συνταγες εβρισκες σε εστιατορια τα οποια διαφεραν απο την ταβερνα στο δυτικου τυπου μενου (σαλιγκαρια Βουργουνδιας κανεις?), στα λευκα τραπεζομαντηλα και στις τιμες. Το φρεσκο ψαρι δεν ηταν ιδιαιτερα δημοφιλες (ακομα και στα νησια!) παρα μονο σε διακοπες και συχνα μαγειρευοταν με ασπρες (πολυ μαγιονεζα) ή κοκκκινες σαλτσες (᾽ἀλα Σπετσιωτα᾽᾽). Επρεπε δε το ψαρι να ειναι κατι μεγαλο και ακριβο και οχι ας πουμε γαυρος. Αρχισαν ομως να γινονται δημοφιλη τα θαλασσινα, κυριως οι κατεψυγμενες γαριδες-γιγας σερβιρισμενες ακομα και με αλλαντικα.
Παντως οπως και με τα υπολοιπα, ουτε και το φαγητο ηταν τοσο διαφορετικο ανα κοινωνικη ταξη αν και υπηρχε μια μυστηριωδης εμμονη στην ερωτηση ᾽᾽Τι φαγατε σημερα?᾽᾽ - το κοινωνικα αποδεκτο ηταν κατι πολυπλοκο και συγκριτικα ακριβο οπως ας πουμε ᾽᾽μπιφτεκια᾽᾽ αντι για ᾽᾽κεφτεδακια᾽᾽, ᾽᾽μπαρμπουνι᾽᾽ αντι για ᾽᾽σαρδελλα᾽᾽, ᾽᾽καρμποναρα᾽᾽ αντι για ᾽᾽μακαρονια με τυρι᾽᾽.
Το δε ταπερακι ή τα σπιτικα σαντουιτς θεωρουταν δειγμα μεγαλης τσιγκουνιας και καπως λαικα και παλιομοδιτικα. Η κλισε εικονα μιας στρουμπουλης κυριας με ταπερακι (συχνα να κυνηγα παιδακι για να φαει) ηταν η επιτομη ολων αυτων που ο μεσος Ελληνας ηθελε να αφησει πισω ακομα και αν τα ᾽᾽αγορασμενα απ᾽ εξω᾽᾽ προιοντα ηταν πανακριβα και αμφιβολης ποιοτητας π.χ. στα ταξιδια με τρενο ή καραβι. Ελαχιστα παιδακια στο σχολειο κρατουσαν κολατσιο απο το σπιτι και συνηθως προτιμουσαν την σχολικη καντινα. Το φαγητο ᾽᾽απο το σπιτι᾽᾽᾽ ειχε κατι το κοινωνικα επιληψιμο - απιστευτο και ομως πραγματικο!
Πολλοι τωρα πιστευουν πως τα χειροτερα στην κουζινα τα ειδαμε τις δυο επομενες δεκαετιες με τις αστακομακαροναδες, τις συνταγες με φυλλα χρυσου και τους γκουρμε αφρους μοριακης γαστρονομιας. Πρωτον ομως στα ᾽90ς και στα ᾽00ς εκτιμουνταν παραλληλα το βιολογικο, το τοπικο και η φρεσκια τηγανητη πατατα και δευτερον τα αναφερομενα παραπανω τροφιμα δεν ηταν φτηνα στα ᾽80ς. Διαφορες πολυεθνικες πρεπει να θησαυρισαν πουλωντας στους αφελης Ελληνες τυποποιημενα σκουπιδια σε τιμες γκουρμε κουζινας, ταση που σε μεγαλο βαθμο εχει διατηρηθει με διαφορα τυποποιημενα τροφιμα που στο εξωτερικο ειναι τζαμπα (πχ νιφαδες καλομποκιου) εδω να στοιχιζουν μια μικρη περιουσια. Ισως βεβαια αυτο συνεβαινε διοτι δεν υπηρχε ανταγωνισμος, ας πουμε υπηρχε μια μαρκα απο το καθε τι και ετσι μπορουσαν να την κτυπαν αλυπητα. Επισης υπηρχε μια τεραστια προπαγανδα σε σχεση με το ποσο καλα ηταν τα τυποποιημενα τροφιμα και ποσο χρονο και μπελαδες γλιτωνεις σε σχεση με την παρασκευη των φρεσκων πχ.᾽᾽ η ετοιμη μαγιονεζα δεν κοβει!᾽᾽. Σχεδον κανενας δεν διαβαζε τις ετικετες και ειδικα μετα το Τσερνομπιλ τα τυποποιημενα τροφιμα θεωρουταν πανακεια με τονους φρεσκων φρουτων και λαχανικων να πετιουνται στα σκουπιδια χαριν κονσερβας και προιοντων βαθιας καταψυξης. (βλ. Τσερνομπιλ)
Θυμαμαι ας πουμε στο φουρνο το αδιανοητο σημερα- πως δηλαδη συχνα πελατες αρνιοταν να αγοραζουν προιοντα τυπου σφολιατας (σπανακοπιτες, τυροπιτες κτλ.) με χειροποιητο φυλλο που κρατιοταν ζεστες στο φουρνακι και να ζητουν σκευασματα ετοιμα απο εργοστασια που να ζεσταινονται στο φουρνο μικροκυματων (δειγμα τοτε μεγαλης οικονομικης ανεσης)! Δημοφιλεστατο ηταν το κρουσαν σοκολατα απο πλαστικο σακουλακι που εμπαινε στην τοστιερα και πωλουταν ακομα και στις σχολικες καντινες. Καθε φορα που μου το ζητηγαν στο φουρνο εμενα αναυδη διοτι στα δικα μας κρουασαν εμεις φτιαχναμε την ζυμη (με αληθινο βουτυρο) εμεις και την γεμιση (ειτε με μαρμελαδα απο βερικοκα του μαναβη, ειτε με λιωμενη κουβερτουρα) και δεν ειχαμε τοστιερα.
Πολλοι φουρνοι γεμισαν με προιοντα εργοστασιων και οταν μετα οταν αρχισαν να πουλανε ψωμι τα σουπερ μαρκετ δεν ενοχλουταν ο κοσμος.
Ασε που λογω των ρετρων μονοπωλιων και των περιορισμων στην διακινηση αγαθων πολλα τροφιμα δεν υπηρχαν καν στην Ελλαδα με την μορφη που τα ξερουμε σημερα και ειχαν φημη πολυ γκουρμε ειδους πχ.οι μπανανες ηταν σχεδον αγνωστο φρουτο στους μη Κρητικους, η ασπρη και η μαυρη (αυτη με το 70% κακαο) σοκολατα αγνωστες γευσεις και για μυστηριο λογο το φρεσκο γαλα δυσευρετο (βλ ρετρο μονοπωλια). Στο σχολειο μου οταν αρχισαν να μοιραζουν το ωραιοτατο φρεσκο τοπικο γαλατακι πολλα παιδια επαθαν το στομαχι τους διοτι μεχρι τοτε επιναν μονο εβαπορε ή μακρας διαρκειας και το φρεσκο τους επεσε βαρυ.
Μια φορα καποιος μας ειχε φερει ενα βαζακι φυστικοβουτυρο απο Αμερικη και ολη η οικογενεια εφαγε απο μια κουταλια ως να ηταν Θεια κοινωνια και απορουσαμε που κατι τοσο σπανιο ειναι τοοοσο χαλια. Καφες σημαινε ή στιγμιαιος (δειγμα πολιτισμου!) ή ελληνικος (δειγμα συντηριτισμου και οπισθοδρομησης) και η καφετιερα ηταν δειγμα μεγαλης οικονομικης ανεσης, ο δε εσπρεσσο και ο καπουτσινο ηταν μυθικα προιοντα.
Επιδορπιο σημαινε οσο πιο πλουσιο τοσο καλυτερο με ιδιαιτερα δημοφιλη τα γλυκα με κανσερβα ανανα ή κομποστα, τις τουρτες υπερπαραγωγη και τα παγωτα σπεσιαλ (ολες οι γευσεις μαζι αλλα κυριως κρεμα-σοκολατα-φραουλα-φυστικι, με σαντυγι, σιροπι, αμυγδαλα φιλε και πυροτεχνηματα). Τα γλυκα του κουταλιου και τα παραδοσιακα ελληνικα αρχισαν να θεωρουνται καπως παλιομοδιτικα και εκει πολυς κοσμος στραφηκε στα τυποποιημενα. Στα ᾽80ς οφειλουμε το πλαστικο κερασακι και το μιουμιοποιημενο μπακλαβαδακι με συνθετικο σιροπι μεσα σε σακουλακι (νοσταλγικο αλλα συνηθως χαλια) .
Πολλες φορες ο εντυπωσιασμος ηταν πιο σημαντικος απο την ποιοτητα, ειδικα στα παιδικα παρτυ υπηρχαν δεκαδες πιατελες απο διαφορα χρωματιστα καναπεδακια με αλλειματα απο σωληναρια και βουνα απο τυροπιτακια και λουκανικοπιτακια καταψυξης που δεν ετρωγε κανεις και επαιζαν κυριως διακοσμητικο ρολο καθως και μπωλ με ᾽᾽γαριδες κοκτεηλ᾽᾽. Ασε δε τα πατατακια, γαριδακια και λοιπα σνακς που συνηθως κατεληγαν τσαλαπατειμενα στην μπλε μοκετα.
Αυτο που κανει το φαγητο των ᾽80ς τοσο νοσταλγικο σχετιζεται κυριως με τα σνακ των παιδικων μας χρονων και το γεγονος πως τα οικογενειακα τραπεζια, τα κερασματα, τα παρτυ και οι βραδινοι εξοδοι σε εστιατορια και ταβερνες (βλ᾽᾽επαρχιακες ταβερνες με συντριβανι᾽᾽) ηταν καθεστως και το κεφι δεν ελειπε ποτε.
συμπερασμα: οσον αφορα την ποιοτητα, προκειται για μυθος. Πλεον εχουμε καλυτερη ενημερωση για την σωστη διατροφη, καλυτερη προσβαση σε τροφιμα, καλυτερους ελενχους και ακομα και στο χειροτερο τουριστικο μαγαζι μπορεις να ζητησεις ενα πιατο φασολακια και μια απλη σαλατα. Παρα τα παραπανω ομως η παχυσαρκια και οι διατροφικες διαταραχες ηταν σχεδον αγνωστες.
Οσον αφορα το οτι δεν υπηρχαν πολλοι ανθρωποι που να στερουνται το φαγητο δυστηχως αληθεια. Το φαγητο γενικα ηταν φτηνο ειδικα το φρεσκο ασχετα αν οι πολλοι δεν το προτιμουσαν, τα καλεσματα σε τραπεζι δεδομενα και δυστηχως το να πετας τροφιμα συνηθισμενο. Αυτα που γινονται τωρα δεν τα βλέπαμε ουτε στους εφιαλτες μας. Εσεις τι θυμαστε απο τοτε οσον αφορα την θεωρουμενη ᾽᾽καλη διατροφη᾽?
Η αληθεια ειναι πως στα ᾽80ς ετρωγαν κατι ολοι, ακομα και οι πολυ φτωχοι και δεν εβλεπες ανθρωπους να ζητιανευουν για να τους παρεις ενα κουλουρι στο δρομο ουτε ακουγες για παιδια που λιποθυμανε απο πεινα στο σχολειο.
Αλλα τι τρωγαμε?
Οπως συμβαινει με καθε κοινωνια που αυξανει αποτομα το οικονομικο της επιπεδο αυτο που αλλαζει πρωτα πρωτα ειναι οι διατροφικες της συνηθειες. Γενικα παρατηρειται μια αυξηση στην καταναλωση κρεατος και τυποποιημενων τροφιμων. Οπερ και εγενετο στην Ελλαδα των ᾽80ς.
Το γεγονος πως οι γυναικες αρχισαν να εργαζονται οδηγησε στην καταναλωση τυποποιημενων τροφιμων που μπορουσαν να παραχτουν στο σπιτι με την απλη προσθηκη νερου ή γαλακτος πχ ετοιμη μπεσαμελ. Πολυ δημοφιλη εγιναν τα ζελε και οι κρεμες ανθος αραβοσιτου, προιοντα αθωα και σχετικα υγιεινα, διπλα τους ομως ανθισε ενα ολοκληρο συμπαν απο γλυκα και αλμυρα σνακς τιγκα στο χημικο. Θυμαστε την ᾽᾽φυτικη σαντιγύ᾽' που μπορουσες να την κτυπησεις και με νερο και δεν ειχε καν γαλα μεσα? (χρησιμευε και ως νηστισιμη πατεντα για τουρτες βλ. ᾽᾽νηστισιμα τροφιμα᾽᾽). Τα δε κατεψυγμενα μυθοποιηθηκαν.
Επισης το γρηγορο φαγητο εφτασε και στο πλεον ορεινο χωριο (βλ, ᾽᾽ρετρο φαστφουνταδικα᾽᾽) με πιτσαριες και σαντουιτσαδικα να εχουν την τιμητικη τους. Στα αστικα κεντρα ανθισαν οι αλυσιδες φαστ φουντ (᾽᾽ταχυφαγεια᾽᾽) με χαρμπουργκερ και αναψυκτικα καθως και κατι περιεργα μαγαζακια σε παραδρομους της Πατησιων που πουλαγαν τηγανητο κοτοπουλο πανε. Τα κλασσικα σουβλατζιδικα για λιγο εχασαν τα πρωτεια αλλα μετα επανηλθαν με προιοντα οπως γεμιστο μπιφτεκι (κατεψυγμενο, τυποποιημενο πλαστικο μπιφτεκακι, γεμιστο με τυρι τυπου Γκουντα ή Εμενταλ) και την κλασσικη τηγανητη πατατα που ερχεται στην σακουλα και παει στην φριτεζα (αντικειμενο -φετιχ στα ᾽80ς). Οταν δε λεμε πιτσες ξεχαστε οι Ιταλοθρεμμενοι τα περι λεπτης ζυμης, μοτσαρελας, φρεσκιας σαλτσας και το πολυ τριων υλικων. Οι πιτσες ειχαν ζυμη-φραντζολακι, σαλτσες απο κονσερβα μεγεθους βαρελιου, τυρι τυπου γκουντα και ηταν φορτωμενες με οτι μπορουσε να βαλει ο νους του ανθρωπου σε διαστασεις ιπταμενου δισκου. Οπου καρμποναρα δεν σημαινε ᾽κροκοι αυγων με πανσετα σε μακαρονια αλ ντεντε με παρμεζανα᾽᾽ αλλα ᾽᾽παραβρασμενα μακαρονια με κρεμα γαλακτος και μπεικον με ξυσμενο -τι αλλο?- γκουντα᾽᾽. Στα σαντουιτσαδικα ηταν δημοφιλης ενα σωρο ᾽᾽σαλατες᾽᾽ με βαση την μαγιονεζα, τυπου Ρωσικη ή Νισουαζ και ζαμπον απο κονσερβα κομμενο σε κυβους. (θυμαστε και την διαφημιση?).
Η κρεμα γαλακτος ηταν τροφιμο φετιχ και πηγαινε παντου και με τα παντα ειδικα με κατεψυγμενα μανιταρια. Ριξτε μια ματια στους μαγειρικους οδηγους της εποχης. Το comfort food εγινε ο κανονας και μαλιστα με τροφιμα που δεν ειχαν καμμια παραδοση στην Ελλαδα.
Αν κατι ηταν σχεδον αδυνατο να βρεις σε ταβερνα στα ᾽80ς ηταν πιατα με βαση τα λαχανικα χωρις κρεας ή μια μεριδα χορτα. Τα γεμιστα ειχαν παντα μεσα κιμα, τα δε λαδερα ηταν αγνωστα εκτος και αν θεωρειται λαδερο ο μουσακας. Οι σαλατες κολυμπαγαν σε διαφορες χρωματιστες σως, ακομα και οι μεζεδες για το ουζο ηταν κυριως αλλαντικα και διαφορα τηγανητα. Ενα πολυ δημοφιλες πιατο ηταν το ᾽ἐξοχικο᾽᾽ αρνι με αρακα, τυρι και καροτα τυλιχτο σε φυλλο κρουστας. Εστιατορια με εξωτικες κουζινες ηταν σχεδον αγνωστα και εντελως υποπτα.
Στα σπιτια καλο φαι θεωρουταν το πολυπλοκο το οποιο ομως μαγειρευοταν σπανια λογω δουλειας αν και οι οδηγοι της εποχης ειναι γεματοι απο συνταγες γαλλικης εμπνευσεως με βουτυρα (στα μερη μας μαργαρινη) και σαλτσες που ηθελαν ωωρες για να ετοιμαστουν (φιλετο με σως μαδερα). Τα τηγανητα τυπου σνιτσελ και πανε μπηκαν σχεδον σε ολα τα σπιτια ως τακτικο πιατο συνηθως με συνοδεια ρυζιου τυπου Καρολινα και βραστα κατεψυγμενα λαχανικα ως γαρνιτουρα.
Γαλλικου τυπου συνταγες εβρισκες σε εστιατορια τα οποια διαφεραν απο την ταβερνα στο δυτικου τυπου μενου (σαλιγκαρια Βουργουνδιας κανεις?), στα λευκα τραπεζομαντηλα και στις τιμες. Το φρεσκο ψαρι δεν ηταν ιδιαιτερα δημοφιλες (ακομα και στα νησια!) παρα μονο σε διακοπες και συχνα μαγειρευοταν με ασπρες (πολυ μαγιονεζα) ή κοκκκινες σαλτσες (᾽ἀλα Σπετσιωτα᾽᾽). Επρεπε δε το ψαρι να ειναι κατι μεγαλο και ακριβο και οχι ας πουμε γαυρος. Αρχισαν ομως να γινονται δημοφιλη τα θαλασσινα, κυριως οι κατεψυγμενες γαριδες-γιγας σερβιρισμενες ακομα και με αλλαντικα.
Παντως οπως και με τα υπολοιπα, ουτε και το φαγητο ηταν τοσο διαφορετικο ανα κοινωνικη ταξη αν και υπηρχε μια μυστηριωδης εμμονη στην ερωτηση ᾽᾽Τι φαγατε σημερα?᾽᾽ - το κοινωνικα αποδεκτο ηταν κατι πολυπλοκο και συγκριτικα ακριβο οπως ας πουμε ᾽᾽μπιφτεκια᾽᾽ αντι για ᾽᾽κεφτεδακια᾽᾽, ᾽᾽μπαρμπουνι᾽᾽ αντι για ᾽᾽σαρδελλα᾽᾽, ᾽᾽καρμποναρα᾽᾽ αντι για ᾽᾽μακαρονια με τυρι᾽᾽.
Το δε ταπερακι ή τα σπιτικα σαντουιτς θεωρουταν δειγμα μεγαλης τσιγκουνιας και καπως λαικα και παλιομοδιτικα. Η κλισε εικονα μιας στρουμπουλης κυριας με ταπερακι (συχνα να κυνηγα παιδακι για να φαει) ηταν η επιτομη ολων αυτων που ο μεσος Ελληνας ηθελε να αφησει πισω ακομα και αν τα ᾽᾽αγορασμενα απ᾽ εξω᾽᾽ προιοντα ηταν πανακριβα και αμφιβολης ποιοτητας π.χ. στα ταξιδια με τρενο ή καραβι. Ελαχιστα παιδακια στο σχολειο κρατουσαν κολατσιο απο το σπιτι και συνηθως προτιμουσαν την σχολικη καντινα. Το φαγητο ᾽᾽απο το σπιτι᾽᾽᾽ ειχε κατι το κοινωνικα επιληψιμο - απιστευτο και ομως πραγματικο!
Πολλοι τωρα πιστευουν πως τα χειροτερα στην κουζινα τα ειδαμε τις δυο επομενες δεκαετιες με τις αστακομακαροναδες, τις συνταγες με φυλλα χρυσου και τους γκουρμε αφρους μοριακης γαστρονομιας. Πρωτον ομως στα ᾽90ς και στα ᾽00ς εκτιμουνταν παραλληλα το βιολογικο, το τοπικο και η φρεσκια τηγανητη πατατα και δευτερον τα αναφερομενα παραπανω τροφιμα δεν ηταν φτηνα στα ᾽80ς. Διαφορες πολυεθνικες πρεπει να θησαυρισαν πουλωντας στους αφελης Ελληνες τυποποιημενα σκουπιδια σε τιμες γκουρμε κουζινας, ταση που σε μεγαλο βαθμο εχει διατηρηθει με διαφορα τυποποιημενα τροφιμα που στο εξωτερικο ειναι τζαμπα (πχ νιφαδες καλομποκιου) εδω να στοιχιζουν μια μικρη περιουσια. Ισως βεβαια αυτο συνεβαινε διοτι δεν υπηρχε ανταγωνισμος, ας πουμε υπηρχε μια μαρκα απο το καθε τι και ετσι μπορουσαν να την κτυπαν αλυπητα. Επισης υπηρχε μια τεραστια προπαγανδα σε σχεση με το ποσο καλα ηταν τα τυποποιημενα τροφιμα και ποσο χρονο και μπελαδες γλιτωνεις σε σχεση με την παρασκευη των φρεσκων πχ.᾽᾽ η ετοιμη μαγιονεζα δεν κοβει!᾽᾽. Σχεδον κανενας δεν διαβαζε τις ετικετες και ειδικα μετα το Τσερνομπιλ τα τυποποιημενα τροφιμα θεωρουταν πανακεια με τονους φρεσκων φρουτων και λαχανικων να πετιουνται στα σκουπιδια χαριν κονσερβας και προιοντων βαθιας καταψυξης. (βλ. Τσερνομπιλ)
Θυμαμαι ας πουμε στο φουρνο το αδιανοητο σημερα- πως δηλαδη συχνα πελατες αρνιοταν να αγοραζουν προιοντα τυπου σφολιατας (σπανακοπιτες, τυροπιτες κτλ.) με χειροποιητο φυλλο που κρατιοταν ζεστες στο φουρνακι και να ζητουν σκευασματα ετοιμα απο εργοστασια που να ζεσταινονται στο φουρνο μικροκυματων (δειγμα τοτε μεγαλης οικονομικης ανεσης)! Δημοφιλεστατο ηταν το κρουσαν σοκολατα απο πλαστικο σακουλακι που εμπαινε στην τοστιερα και πωλουταν ακομα και στις σχολικες καντινες. Καθε φορα που μου το ζητηγαν στο φουρνο εμενα αναυδη διοτι στα δικα μας κρουασαν εμεις φτιαχναμε την ζυμη (με αληθινο βουτυρο) εμεις και την γεμιση (ειτε με μαρμελαδα απο βερικοκα του μαναβη, ειτε με λιωμενη κουβερτουρα) και δεν ειχαμε τοστιερα.
Πολλοι φουρνοι γεμισαν με προιοντα εργοστασιων και οταν μετα οταν αρχισαν να πουλανε ψωμι τα σουπερ μαρκετ δεν ενοχλουταν ο κοσμος.
Ασε που λογω των ρετρων μονοπωλιων και των περιορισμων στην διακινηση αγαθων πολλα τροφιμα δεν υπηρχαν καν στην Ελλαδα με την μορφη που τα ξερουμε σημερα και ειχαν φημη πολυ γκουρμε ειδους πχ.οι μπανανες ηταν σχεδον αγνωστο φρουτο στους μη Κρητικους, η ασπρη και η μαυρη (αυτη με το 70% κακαο) σοκολατα αγνωστες γευσεις και για μυστηριο λογο το φρεσκο γαλα δυσευρετο (βλ ρετρο μονοπωλια). Στο σχολειο μου οταν αρχισαν να μοιραζουν το ωραιοτατο φρεσκο τοπικο γαλατακι πολλα παιδια επαθαν το στομαχι τους διοτι μεχρι τοτε επιναν μονο εβαπορε ή μακρας διαρκειας και το φρεσκο τους επεσε βαρυ.
Μια φορα καποιος μας ειχε φερει ενα βαζακι φυστικοβουτυρο απο Αμερικη και ολη η οικογενεια εφαγε απο μια κουταλια ως να ηταν Θεια κοινωνια και απορουσαμε που κατι τοσο σπανιο ειναι τοοοσο χαλια. Καφες σημαινε ή στιγμιαιος (δειγμα πολιτισμου!) ή ελληνικος (δειγμα συντηριτισμου και οπισθοδρομησης) και η καφετιερα ηταν δειγμα μεγαλης οικονομικης ανεσης, ο δε εσπρεσσο και ο καπουτσινο ηταν μυθικα προιοντα.
Επιδορπιο σημαινε οσο πιο πλουσιο τοσο καλυτερο με ιδιαιτερα δημοφιλη τα γλυκα με κανσερβα ανανα ή κομποστα, τις τουρτες υπερπαραγωγη και τα παγωτα σπεσιαλ (ολες οι γευσεις μαζι αλλα κυριως κρεμα-σοκολατα-φραουλα-φυστικι, με σαντυγι, σιροπι, αμυγδαλα φιλε και πυροτεχνηματα). Τα γλυκα του κουταλιου και τα παραδοσιακα ελληνικα αρχισαν να θεωρουνται καπως παλιομοδιτικα και εκει πολυς κοσμος στραφηκε στα τυποποιημενα. Στα ᾽80ς οφειλουμε το πλαστικο κερασακι και το μιουμιοποιημενο μπακλαβαδακι με συνθετικο σιροπι μεσα σε σακουλακι (νοσταλγικο αλλα συνηθως χαλια) .
Πολλες φορες ο εντυπωσιασμος ηταν πιο σημαντικος απο την ποιοτητα, ειδικα στα παιδικα παρτυ υπηρχαν δεκαδες πιατελες απο διαφορα χρωματιστα καναπεδακια με αλλειματα απο σωληναρια και βουνα απο τυροπιτακια και λουκανικοπιτακια καταψυξης που δεν ετρωγε κανεις και επαιζαν κυριως διακοσμητικο ρολο καθως και μπωλ με ᾽᾽γαριδες κοκτεηλ᾽᾽. Ασε δε τα πατατακια, γαριδακια και λοιπα σνακς που συνηθως κατεληγαν τσαλαπατειμενα στην μπλε μοκετα.
Αυτο που κανει το φαγητο των ᾽80ς τοσο νοσταλγικο σχετιζεται κυριως με τα σνακ των παιδικων μας χρονων και το γεγονος πως τα οικογενειακα τραπεζια, τα κερασματα, τα παρτυ και οι βραδινοι εξοδοι σε εστιατορια και ταβερνες (βλ᾽᾽επαρχιακες ταβερνες με συντριβανι᾽᾽) ηταν καθεστως και το κεφι δεν ελειπε ποτε.
συμπερασμα: οσον αφορα την ποιοτητα, προκειται για μυθος. Πλεον εχουμε καλυτερη ενημερωση για την σωστη διατροφη, καλυτερη προσβαση σε τροφιμα, καλυτερους ελενχους και ακομα και στο χειροτερο τουριστικο μαγαζι μπορεις να ζητησεις ενα πιατο φασολακια και μια απλη σαλατα. Παρα τα παραπανω ομως η παχυσαρκια και οι διατροφικες διαταραχες ηταν σχεδον αγνωστες.
Οσον αφορα το οτι δεν υπηρχαν πολλοι ανθρωποι που να στερουνται το φαγητο δυστηχως αληθεια. Το φαγητο γενικα ηταν φτηνο ειδικα το φρεσκο ασχετα αν οι πολλοι δεν το προτιμουσαν, τα καλεσματα σε τραπεζι δεδομενα και δυστηχως το να πετας τροφιμα συνηθισμενο. Αυτα που γινονται τωρα δεν τα βλέπαμε ουτε στους εφιαλτες μας. Εσεις τι θυμαστε απο τοτε οσον αφορα την θεωρουμενη ᾽᾽καλη διατροφη᾽?
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
