Marat/Sade (1967)

[iggylebowski]

Marat/Sade (aka The Persecution and Assassination of Jean-Paul Marat as Performed by the Inmates of the Asylum at Charenton under the Direction of the Marquis de Sade) (1967, Peter Brook)

http://www.imdb.com/title/tt0060668/

Υπόθεση: Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ βρίσκεται κλεισμένος σε ένα ψυχιατρικό άσυλο. Σκηνοθετεί τους άλλους τρόφιμους του ασύλου σε ένα θεατρικό έργο που αφορά τις τελευταίες μέρες και τη δολοφονία του Μαρά. Με την εξέλιξη του έργου όμως, οι τρόφιμοι αρχίζουν σταδιακά να επηρρεάζονται από τις καταστάσεις και βουλιάζουν όλο και περισσότερο στη βία με αποτέλεσμα η παράσταση να ξεφύγει από τα όρια και να ακολουθήσει μια τελείως χαοτική εξέλιξη.

Από το μυαλό του Peter Brook, που μας είχε δώσει το αξεπέραστο Lord of the Flies, έρχεται αυτή η ταινία που βασίζεται στο ομώνυμο έργο του Peter Weiss (δυστυχώς δεν έχω διαβάσει το έργο). Χρησιμοποιώντας μια παράσταση που πραγματεύεται τη δολοφονία ενός εκ των πρωταγωνιστών της Γαλλικής Επανάστασης, o Brook βρίσκει όχημα για τη δική του προβληματική που σταδιακά εξελίσσεται σε μια σκληρή κριτική απέναντι στην ίδια την κοινωνία. Τα όνειρα και οι αντιθέσεις της Γαλλικής Επανάστασης, φιλοσοφικά προβλήματα, θέματα που αφορούν ψυχικές ασθένειες, η ίδια η ιστορία μπαίνουν στο μίξερ και δημιουργούν μια ταινία που ακροβατεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην τρέλα, αφου η γραμμή μεταξύ αλήθειας και θεατρικής παράστασης γίνεται όλο και πιο δυσδιάκριτη καθώς εξελίσσεται η πλοκή. Ο Sade, που είναι ο βασικός χαρακτήρας του έργου, δίνει τροφή για φιλοσοφικούς διαλόγους, χρησιμοποιώντας σαρδόνιο χιούμορ και τη γνωστή μηδενιστική, ατομιστική του προβληματική. Υπάρχουν σκηνές αναρχικού χιούμορ, ενοχλητικής βίας, υστερικών διαλόγων και παραληρηματικών μονολόγων που ασκούν κριτική τόσο στην προγενέστερη, όσο και στη μεταγενέστερη της Γαλλικής επανάστασης πολιτική κατάσταση. Πέρα από την πολιτική, η φύση της θρησκείας, το αμφιλεγόμενο της ανθρώπινης ύπαρξης, οι σεξουαλικές προτιμήσεις, ο ρόλος της βίας στην ιστορική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, η μορφή της κοινωνίας και της εξουσίας, το δυαδικό σύστημα του καλού και του κακού, η έννοια της ελεύθερης βούλησης ακόμα και η λογοκρισία και η προπαγάνδα αποδομούνται και κριτικάρονται στην ταινία. Σε γενικές γραμμές το έργο βασίζεται σε εξαιρετικούς, αν και λίγο δύσκολους, διαλόγους, αλλά και στον πολυεπίπεδο τρόπο με τον οποίο επιδρά. Στην ουσία το έργο αφορά στην ψυχολογική και φιλοσοφική προσέγγιση της πολυπλοκότητας των εποχών που οδήγησαν στην Γαλλική Επανάσταση, την εγκαθίδρυση της μετέπειτα τρομοκρατίας μέχρι και την άνοδο του Ναπολέοντα. Σταδιακά, όμως το έργο ξεφεύγει από τα όρια και γίνεται παγκόσμιο και διαχρονικό. Η παραάσταση ξεκινά ομάλα, αλλά κατά την εξέλιξή της, οι τρόφιμοι-ηθοποιοί αναλαμβάνουν τον έλεγχο, δημιουργώντας μια politically incorrect αίσθηση, μετατρέποντάς την σε ένα τσίρκο λεκτικής και σωματικής βίας. Ο Brook χρησιμοποιεί έξυπνα την διπλή αφήγηση του θεατρικού έργου μέσα σε θεατρικό έργο και εγείρει ερωτήματα αναφορικά με την ατέλεια και το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης, τη σχέση ανθρώπου και εξουσίας, τη θέση του ατόμου στην κοινωνία, τη σχέση ελευθερίας και ηγεσίας. Ποια είναι η φύση της εξουσίας; Ποιοι είναι οι ορισμοί και που έχουν συμφωνηθεί και επιβάλλονται από την κοινωνία σε όλες της μορφές της; Πόσο μπορεί να υπερασπιστεί τις ανθρώπινες ελευθερίες μια καλοπροαίρετη τυραννία; Ποια η σχέση καταστολής και ατομικής ελευθερίας; Η ταίνια περνάει μέσα από διαφορετικά κινηματογραφικά είδη από το ιστορικό δράμα, το θρίλερ, την ταινία μυστηρίου, την αναρχική κωμωδία, την πικρόχολη σάτιρα μέχρι και το μιούζικαλ. Τα καλύτερα σημεία του έργου είναι οι διάλογοι μεταξύ Sade και Marat, που καταλείγουν σε μια μάχη μεταξύ της αρχετυπικής έννοιας της απόλυτης ελευθερίας και του καλοπροαίρετου κρατικού πατερναλισμού με τη μορφή μιας φιλάνθρωπης δικτατορικής ηγεσίας. Εξαιρετικές ερμηνείες από τους Patrick Magee (γνωστός από το Clockwork Orange) ως Sade, Ian Richardson ως Marat και Glenda Jackson ως Charlotte Corday. Το έργο είναι μια κινηματογραφική μεταφορά-καταγραφή των ομώνυμων παραστάσεων της Royal Shakespeare Company.

Trailer

 

[elephadas]

Το θεατρικό έργο είχε ανέβει και στην Ελλάδα στη δεκαετία του 70 αλλά δεν το είχα δει, η πρώτη μου επαφή μ' αυτό ήταν από την ταινία, την οποία έχω δει μερικές φορές. Την βρήκα εξαιρετική με πολύ καλές ερμηνείες. Η νέα τότε Τζάκσον είναι από τα μεγάλα ατού της. Τότε βέβαια ήταν ελάχιστα γνωστή, η φήμη ήρθε μετά από ένα - δύο χρόνια με το "Ερωτευμένες γυναίκες".

Ωστόσο νομίζω ότι είναι από τα έργα που χάνουν περισσότερο απ' ό,τι συνήθως αν απλώς διαβάσεις το κείμενό τους. Απαιτεί να το δει κανείς ερμηνευμένο και από πολύ καλούς ηθοποιούς. Δεν πρόκειται απλώς για ηθοποιούς που παίζουν τους ηθοποιούς, όπως σε άλλα έργα-μέσα-σε-έργο, αλλά ηθοποιοί που παίζουν τους τρελλούς που κάνουν τους ηθοποιούς και το παίξιμό τους συνέχεια ακροβατεί ανάμεσα στην τρέλλα και στο "παίξιμο" χωρίς φυσικά να υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στις δύο πλευρές. Και απαιτεί διαρκή εγρήγορση από τους θεατές. Παιγμένο από μέτριους ηθοποιούς και με μέτρια σκηνοθεσία πρέπει να είναι οδυνηρό

 

[iggylebowski]

Ξέρεις μήπως ποιοι ηθοποιοί ανέλαβαν τους ρόλους; Θα ήθελα πολύ να μάθω, έτσι από περιέργεια. Φαντάζομαι θα ήθελε θάρρος να το ανεβάσεις στην Ελλάδα εκείνη την εποχή καθώς τα πράγματα γενικώς ήταν λίγο ταραγμένα. Η ανάγνωση του έργου χρειαζέται ίσως μόνο για να δεις αν είναι καλή μεταφορά ή κάποια άλλα στοιχεία για κάποιον που έχει ειδικές γνώσεις. Κατά τα άλλα τα θεατρικά έργα δεν είναι γραμμένα για να τα διαβάσεις αλλά για να τα δεις στη σκηνή. Συγκεκριμένα εδώ, μιλάμε για ιδιαίτερα απαιτητικό έργο επομένως χρειάζεται και ιδιαίτερες ερμηνείες. Εμένα προσωπικά η ταινία με εντυπωσίασε. Η Glenda Jackson είναι πραγματικά καταπληκτική. Το "Ερωτευμένες Γυναίκες" δεν το έχω δει για να μπορώ να συγκρίνω. Ίσως επειδή είμαι λίγο καχύποπτος απέναντι στον Ken Russell, αν και μερικές ταινίες του μου άρεσαν

 

[elephadas]

Δυστυχώς δεν μπορώ να θυμηθώ, και το google δεν με βοήθησε (διότι πέφτω συνέχεια σε αναφορές σε πιο πρόσφατο ανέβασμά του). Πρέπει να ήταν γύρω στο 1973, όχι μόνο γιατί τότε λόγω ψευτοφιλελευθεροποίησης μπορούσαν ν' ανέβουν έργα λίγο πιο προχωρημένα (άλλωστε για τους λογοκριτές αυτό θα ήταν ένα ακαταλαβίστικο "ακίνδυνο") αλλά και γιατί αυτή είναι η περίοδος που θυμάμαι πολλά έργα που παίχτηκαν χωρίς να τα έχω δει. Νωρίτερα δεν ενδιαφερόμουνα, μετά το 1975 έβλεπα πολλά. Το έχω συνδέσει στο μυαλό μου με το "Άσμα για το σκιάχτρο της Λουζιτανίας" (που βλέπω ότι ανέβηκε το 1972-73), το "Κάσπαρ" του Χάντκε που βλέπω ότι είχε ανέβει στο "Εθνικό" το 1973, το "Τάνγκο" του Μρόζεκ (Κούρκουλος, 1972) και τον Ποταμίτη (που βλέπω ότι το 1973 ξεκίνησε το "Θέατρο Έρευνας"). Άρα κάπου εκεί πρέπει να ανέβηκε.

(Είχε εκείνη την εποχή μια εκπομπή η τηλεόραση του ΕΙΡ που μιλούσε για τα έργα που παίζονταν και έδειχνε και σύντομα αποσπάσματα... ίσως να το είχα πρωτοδεί εκεί, και με τέτοιο τίτλο - μακρυνάρι δεν ξεχνιέται εύκολα)

Μου κάνει βέβαια εντύπωση, γιατί είναι πολυπρόσωπο έργο οπότε δεν ανεβαίνει εύκολα. Το Εθνικό βέβαια θα μπορούσε εύκολα, αλλά αυτό βλέπω το ανέβασε το 1989. Για να δω το Θέατρο Τέχνης...

Χμμμ... το ανέβασε το 1965-66«Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΖΑΝ-ΠΩΛ ΜΑΡΑ»

Βάις Πέτερ

1965-1966

Θέατρο Τέχνης Καρόλου κουν-Υπόγειο

Σύγχρονο Ρεπερτόριο

Μετάφραση : Πλωρίτης Μάριος

Σκηνοθεσία : Κουν Κάρολος

Σκηνικά : Βακαλό Γιώργος

Μουσική : Μαγιέφσκυ Χ.

Διανομή

Χατζημάρκος Δ. , Λαζάνης Γ. , Κοταμανίδου Ε. , Λυμπεροπούλου Μ., Χαραλάμπους Ν., Καυκαρίδης Σ., Κουγιουμτζής Μ., Καλογήρου Σ., Μόρτζος Γ., Καρακατσάνης Θ., Καραγιάννη Κ., Γαϊτανοπούλου Τζ., Βουτέρης Ν., Λαμπρίδου Ι., Μιχοπούλου Σ., Αστεριάδης Δ., Κατσαρίδης Α., Παπακώστας Χ., Αντύπας Α., Γεωργίου Μ., Λογοθέτης Η., Μπουσδούκος Ν., Δεγαΐτης Γ., Πιττακή Ρ., Δανδουλάκη Κ., Αντωνίου Α., Κελαντώνης Χ., Μπουρνόζου Π., Πολυκάρπου Π.

-----------------------------------------------------

πω πω διανομή!

αλλά αποκλείεται να το θυμάμαι από τότε.

 

[iggylebowski]

Thanks! Σου είμαι υπόχρεος για τις πληροφορίες