Βρεταννοί κομμάντος με τη συνεργασία Ελλήνων αξιωματικών και ντόπιων οδηγών αναλαμβάνουν την αποστολή να ανατινάξουν τα δύο αεροδρόμια της Ρόδου, στα πλαίσια της Επιχείρησης ''ANGLO'', το 1942.
Ξεχασμένο για πολλά χρόνια βγαίνει σήμερα από την αφάνεια το αεροδρόμιο Μαριτσών αν και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται αυτό δεν είναι και οι πλέον ιδανικές. Η είδηση για την παραχώρησή του σε ιδιώτες που δημοσίευσε η «Ροδιακή» αιφνιδίασε την τοπική κοινωνία η οποία αναζητά τις τελευταίες μέρες μία άκρη στην υπόθεση, αφού όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις προηγούνται διαγωνισμοί.
Η ενημέρωση των τοπικών αρχών έγινε μόνο στο πλαίσιο της αναγκαστικής γνωμοδότησης που πρέπει να παρέχουν χωρίς άλλο στοιχείο γεγονός που έχει προκαλέσει και αντιδράσεις σε επιχειρηματικό επίπεδο.
Η κοινωνία της Ρόδου δεν είναι αντίθετη σε όποια αξιοποίηση, αρκεί αυτή να γίνει με διαφάνεια και να ακολουθηθούν όλα όσα προβλέπονται από τους νόμους, στο πλαίσιο της ίσης μεταχείρισης των πολιτών. Κάθε άλλη διαδικασία είναι υπό αμφισβήτηση και εκ του πονηρού, όπως παραδέχονται όλοι.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ
Το αεροδρόμιο Μαριτσών βγήκε από την «ενεργό δράση» το 1977 όταν δεν μπορούσε πλέον να εξυπηρετήσει τις αυξημένες ανάγκες του νησιού λόγω της αλματώδους ανόδου της τουριστικής κίνησης.
Έδωσε τη σκυτάλη στο αεροδρόμιο «Διαγόρας» και από τότε χρησιμοποιείται κυρίως από την Πολεμική Αεροπορία η οποία σήμερα έχει αναλάβει τις αεροδιακομιδές ασθενών, σταθμεύοντας σε αυτό το ελικόπτερο Super Puma. Το καλοκαίρι εξυπηρετούνται επίσης πυροσβεστικά αεροπλάνα και ελικόπτερα.
Το αεροδρόμιο Μαριτσών Ρόδου κατασκευάσθηκε το 1935 κατά την Ιταλοκρατία στο νησί, και αποτέλεσε το πιο κομβικό σημείο όλης της Δωδεκανήσου η οποία είχε καταληφθεί τότε από τους Ιταλούς.
Ήταν εμπορικό αλλά και στρατιωτικό αεροδρόμιο που επικράτησε να λέγεται «αεροδρόμιο Μαριτσών» αφού βρισκόταν δίπλα στο χωριό Μαριτσά.
Στα επίσημα όμως έγγραφα και τα Ιταλικά αρχεία ονομαζόταν «G. PESSI, PARVIS» ( κωδικός 801). Του δόθηκε το όνομα του πιλότου Giorgio Pessi ο οποίος ήταν για τους Ιταλούς ήρωας, και πρωταγωνίστησε στον Α παγκόσμιο πόλεμο. Αν και γεννημένος στην Τεργέστη το 1891 που ανήκε τότε στην Αυστροουγγαρία, αποφάσισε να αλλάξει στρατόπεδο και να ενταχθεί στις δυνάμεις της Ιταλίας. Έπρεπε όμως να αλλάξει και το όνομά του για ευνόητους λόγους και έτσι ήταν πλέον γνωστός ως Giuliano Parvis.
Ο Pessi που χάθηκε στη θάλασσα του Αιγαίου στις 18 Ιουλίου 1933 θεωρούνταν ικανότατος και χαρισματικός πιλότος ενώ για τη δράση του είχε παρασημοφορηθεί τρεις φορές.
Το αεροδρόμιο είχε όλες τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις καθώς διέθετε επιβατηγό σταθμό, υπόστεγα φύλαξης αεροσκαφών, υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής αεροσκαφών καθώς επίσης και διάδρομους κατάλληλους για την εξυπηρέτηση των αεροπλάνων.
Στα Μαριτσά στάθμευαν πολλά αεροπλάνα ( πολιτικά και στρατιωτικά) και για το λόγο αυτό είχε δοθεί μεγάλο βάρος στην προστασία του. Η κάλυψη που του παρείχαν τα αντιαεροπορικά του συστήματα συνέβαλε στο να μην έχει μεγάλες απώλειες από τις επιθέσεις των συμμάχων αν και δεχόταν συχνά βομβαρδισμούς.
Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το νησί, αποτέλεσε το βασικότερο αεροδρόμιο της Luftwaffe.
Μετά τον πόλεμο έγινε το βασικό πολιτικό αεροδρόμιο του νησιού μας και σ αυτό προσγειώθηκαν τα πρώτα τσάρτερ από το εξωτερικό το 1965.
H ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ANGLO
Το αεροδρόμιο των Μαριτσών μαζί με αυτό της Καλάθου αποτέλεσαν το στόχο της επιχείρησης Anglo, που πραγματοποιήθηκε στο νησί το Σεπτέμβριο του 1942 έχοντας ως στόχο να καταστραφούν όσο το δυνατόν περισσότερα από τα πολεμικά αεροπλάνα που στάθμευσαν σ αυτά.
Όπως αναφέρει ο ταξίαρχος Κ. Καλημερίδης βασιζόμενος στο βιβλίο του Γεωργίου Βρούχου που έγραψε για την επιχείρηση, «την 4 Σεπτεμβρίου 1942 το Ελληνικό υποβρύχιο ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ προσεγγίζει τις ακτές της Ρόδου και αποβιβάζει με φουσκωτές λέμβους κοντά στο Χαράκι ομάδα κομάντος που αποτελούταν από 8 Βρετανούς και 4 Έλληνες: τον Λοχαγό του Ελληνικού Στρατού Γεώργιο Τσούκο, τον Σημαιοφόρο του Πολεμικού Ναυτικού Γεώργιο Καλαμποκίδη και ως οδηγούς τους Δωδεκανήσιους Νικόλαο Σάββα και τον Γεώργιο Κυρμιχάλη.
Ο Νικόλαος Σάββας ήταν από την Μεγίστη και από πολύ νωρίς ήρθε στη Ρόδο. Ο Γιώργος Κυρμιχάλης ήταν από τη Σορωνή. Και οι δύο δούλευαν ως εισπράκτορες στα λεωφορεία της Ιταλικής Δημοτικής Επιχείρησης Αυτοκινήτων. Οι δυό τους μαζί με τον Λουκά Τσάπατζη επίσης από την Μεγίστη είχαν φύγει κρυφά το 1941 από την Ρόδο και μετά από οδύσσεια 3 μηνών έφτασαν και τέθηκαν στις υπηρεσίες του Ελληνικού Φρουραρχείου στη Χάιφα.
Οι πληροφορίες που έφεραν οι Δωδεκανήσιοι στο Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής ήταν η βάση για να σχεδιαστεί η επιχείρηση ΑNGLO που είχε ως σκοπό την καταστροφή στο Αεροδρόμιο Μαριτσών και Καλάθου το δυνατόν περισσοτέρων εχθρικών αεροσκαφών. Μετά την αποβίβασή τους και τις πρώτες αναγνωρίσεις την 7 Σεπτεμβρίου οι κομάντος χωρίζονται σε δύο ομάδες.
Η πρώτη με οδηγό τον Κυρμιχάλη αναλαμβάνει το σαμποτάζ στο Αεροδρόμιο Μαριτσών, ενώ η άλλη με οδηγό τον Σάββα στο Αεροδρόμιο Καλάθου. Ως ημέρα Δράσης είχε ορισθεί η Νύκτα 13 προς 14 Σεπτεμβρίου και ως ημέρα συνάντησης για αναχώρηση από το νησί η νύκτα 17 προς 18 Σεπτεμβρίου.
Η ομάδα Καλάθου καταφέρνει να ανατινάξει περί τα 13-15 Αεροσκάφη αλλά έπειτα από δραματική καταδίωξη συλλαμβάνονται 4 άτομα μεταξύ των οποίων ο Σάββας και ο Καλαμποκίδης. Αργότερα συλλαμβάνεται και ο Τσούκας.
Η ομάδα Μαριτσών κατάφερε να καταστρέψει 2 αεροσκάφη και εγκαταστάσεις αλλά συνελήφθησαν όλοι. Ο Κυρμιχάλης μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο στα Απόλλωνα όπου κρατείτο και ο αδελφός του Λεωνίδας. Τις επόμενες ημέρες συνελήφθηκαν ο αδελφός του Σάββα και κατόπιν οι γονείς του Κυρμιχάλη.
Βρετανοί και Έλληνες καταδρομείς θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου. Ο Λοχαγός Τσούκας απέδρασε το 1944, ο Καλαμποκίδης απελευθερώθηκε το 1945.
Την 5 Οκτωβρίου 1942 έγινε η δίκη των Σάββα και Κυρμιχάλη .Δικάστηκαν και καταδικάσθηκαν ως Ιταλοί πολίτες. Ο Γεώργιος Σάββας εκτελέσθηκε την 7 Οκτωβρίου αντιμετωπίζοντας την ποινή με περηφάνια.
Ο Γιώργος Κυρμιχάλης φυλακίσθηκε και μεταφέρθηκε σε φυλακές της Ιταλίας. Απελευθερώθηκε το 1944 και μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο όπου προσβλήθηκε από φυματίωση. Μετά τον πόλεμο νοσηλεύτηκε σε σανατόριο στην Αθήνα και στην Ελεούσα. Πέθανε ταλαιπωρημένος την 15 Αυγούστου 1949.
Τους κομάντος βοήθησαν και οι Ροδίτες αδελφοί Μουστακέλλη και με τον τρόπο του ο Μιλτιάδης Παπαγεωργίου. Η επιχείρηση ANGLO γυρίσθηκε από τους ʼγγλους σε ταινία το 1953 στη Κύπρο με τον τίτλο «They who Dare» Προβλήθηκε το 1957 στην Αθήνα με τον τίτλο «Απόβαση στη Ρόδο», το 1978 από την ΕΡΤ και το 1990 από το MEGA.»
