Το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της "Νέας Αθήνας", όπως εκπονήθηκε, το 1832, από τους Σταμάτη Κλεάνθη και Eduard Schaubert.
Προβολή συνημμένου 250021
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Αντιγράφω από την
πηγή:
"Η Νέα Πόλη περιελάμβανε το ήμισυ περίπου της Παλαιάς, ενώ εκτεινόταν και προς τα δυτικά, βόρεια και ανατολικά αυτής. Το υπόλοιπο ήμισυ της Παλαιάς Πόλης, το οριζόμενο από τις οδούς Ηφαίστου, Πανδρόσου και Αδριανού, προβλεπόταν να απαλλοτριωθεί χάριν αρχαιολογικών ανασκαφών. Αλλά και το διατηρούμενο τμήμα της Παλαιάς Πόλης διετηρείτο μόνον ως γεωγραφική περιοχή, και όχι ως δομημένος χώρος, αφού προβλεπόταν στο μεγαλύτερο μέρος του να τμηθεί από νέες οδούς και να χωριστεί σε κανονικά οικοδομικά τετράγωνα. Το σχήμα των κυρίων αξόνων ήταν ένα ισοσκελές τρίγωνο με κορυφή τη σημερινή πλατεία Ομονοίας, σκέλη τις οδούς Πειραιώς και Σταδίου, και βάση την οδό Ερμού. Ο όλος προσανατολισμός είχε ως στόχους τον Πειραιά, το Στάδιο και, κυρίως, την Ακρόπολη, στα πόδια της οποίας η πόλη απλωνόταν σαν μια ανοικτή αγκαλιά. Στην κορυφή του τριγώνου προβλεπόταν η ανέγερση των Ανακτόρων: Η γεωμετρική κορυφή και η κορυφή της κρατικής εξουσίας σε μια συμβολική σύμπτωση. Ο προσανατολισμός των σκελών δεν ήταν τυχαίος: «Συναντώνται», όπως σημειώνουν οι Κλεάνθης και Schaubert στο υπόμνημά τους, «κατά τοιούτον τρόπον ώστε ο εξώστης των Βασιλικών ανακτόρων να απολαμβάνει ταυτοχρόνως του γραφικού Λυκαβηττού, του Παναθηναϊκού Σταδίου, της πλούσιας εις υπερηφάνους αναμνήσεις Ακροπόλεως, και των πολεμικών και εμπορικών πλοίων του Πειραιώς». Οι οδοί Πειραιώς και Σταδίου διακόπτονταν συμμετρικά από τις αντίστοιχες πλατείες Μπόρσας (Χρηματιστηρίου) και Θεάτρου. Πρόκειται για τις σημερινές πλατείες Κουμουνδούρου και Κλαυθμώνος, οι οποίες πράγματι είναι συμμετρικές, κάτι που δεν το συνειδητοποιεί κανείς εύκολα μέσα στο σημερινό χάος της Αθήνας.
Το οδικό δίκτυο αναπτυσσόταν εν μέρει ακτινωτά, με κέντρα τις κυκλικές πλατείες, και εν μέρει παράλληλα και κάθετα προς τους βασικούς άξονες, πάντοτε με απόλυτη κανονικότητα. Προβλέπονταν με ακρίβεια οι θέσεις όλων των δημοσίων κτιρίων και γενικότερα οι περιοχές όλων των λειτουργιών της Πόλης: Υπουργεία, Δικαστήρια, Στρατώνες, Αστυνομία, Ταχυδρομείο, Νομισματοκοπείο, Μητρόπολη, Πάρκα, κλπ. Το σύνολο ήταν προγραμματισμένο να φιλοξενήσει όλες τις λειτουργίες μιας πρωτεύουσας και έναν πληθυσμό που προβλεπόταν να φθάσει το όριο των 40.000 κατοίκων.
Ο γεωμετρικός σχεδιασμός που διατρέχει τόσο το σχέδιο Κλεάνθη-Schaubert, όσο και εκείνο του Klenze, αποτελεί συστατικό στοιχείο της νεοκλασικής-ρομαντικής πολεοδομίας, όπως αυτή μορφοποιήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, η οποία χαρακτηρίζεται επίσης από τον λειτουργικό προγραμματισμό και την ορθολογιστική χρήση του χώρου, μια σύλληψη άρρηκτα συνδεδεμένη με τη νέα αστική συνείδηση, που βρίσκει τη συμβολική της έκφραση ακριβώς στο Άστυ, τη Νέα Πόλη."
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Το παραπάνω αρτιότατο, για την εποχή, σχέδιο, άρχισε να εφαρμόζεται στα τέλη του 1833, αλλά μαζικές αντιδράσεις των κτηματιών που η περιουσία τους θα απαλλοτριωνόταν, προκάλεσε οριστική παύση του τον Ιούνιο του 1834, μετά από εντολή της Αντιβασιλείας. Τότε κλήθηκε από τη Βαυαρία ο Βασιλικός αρχιτέκτονας Leo Von Klenze για εκπόνηση νέου σχεδίου.
Μετά από μια πρώτη αναθεώρηση των αρχικών σχεδίων,
Προβολή συνημμένου 250022
το οριστικό σχέδιο ήταν το παρακάτω:
Προβολή συνημμένου 250023
Σχόλιο δικό μου: Αθηναίος δεν είμαι, στην Αθήνα δεν έχω έρθει πολλές φορές, συνεπώς δεν γνωρίζω καλά τα "κατατόπια" της, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ ΠΟΣΟ διαφορετική θα ήταν αν σχεδιαζόταν επάνω στα σχέδια των Κλεάνθη και Schaubert. Αντί να υπάρχει το μπάχαλο με τα στενάκια, την άναρχη δόμηση, το συνεχές μποτιλιάρισμα κ.λπ., θα ήταν μια πρωτεύουσα κόσμημα για την Ευρώπη, με μεγάλα βουλεβάρτα, φαρδείς δρόμους, μεγάλες πλατείες, και κυρίως δεν θα ήταν "πνιγμένη". Από τότε, όμως, έχει μπει πολύ νερό στο αυλάκι...
