Πάσχα Ελλήνων: Ήθη, έθιμα και παραδόσεις

caprice

RetroMasteR
Joined
30 Νοέ 2010
Μηνύματα
1.181
Αντιδράσεις
191
Μέρες που 'ρχονται και χαζεύοντας το Reader's Digest του Απριλίου, βρήκα το παρακάτω κείμενο, το οποίο και σας παραθέτω.

Αρφανός: Η φωτιά που ανάβουν στο προαύλιο του ναού από κληματίδες και κορμούς δέντρων, στη Μάδυτο το Μεγάλο Σάββατο, πριν αρχίσει ο Μεγάλος Εσπερινός.

Γλόρια: Η ακολουθία της πρώτης Ανάστασης στη Ζάκυνθο το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Το όνομα γλόρια έλαβε από το ψαλλόμενο Gloria in excelsis deo στη Λατινική μητρόπολη κατά την Ανάσταση επί Ενετοκρατίας.

Καλαντήρα: Καλάθι που βάζουν τα αυγά το Σάββατο του Λαζάρου όταν τραγουδούν στη Νίσυρο της Δωδεκανήσου. Στη Ναυπακτία το ονομάζουν «καλαθιάρη».

Λαζαράκια: Κουλούρες σε σχήμα ανθρώπου σπαργανωμένου – όπως παριστάνεται στις εικόνες ο Λάζαρος – που φτιάχνουν για τα παιδιά στη Σάμο το Σάββατο του Λαζάρου. Τις στολίζουν με ρεβίθια. Τα παιδιά τους αποδίδουν εξαιρετικές ιδιότητες.

Λαζαρίνες: Γραφικό παλιό έθιμο της Αιανής και της περιοχής του Τσιαρσιαμπά στο νομό Κοζάνης. Λαζαρίνες ονομάζονται και τα κορίτσια με την ιδιόμορφη στολή που συμμετέχουν στις τριήμερες γιορταστικές εκδηλώσεις για τον Λάζαρο. Ο σκοπός του εθίμου ήταν κοινωνικός γιατί επί Τουρκοκρατίας τις μέρες αυτές γίνονταν οι γνωριμίες και τα νυφοδιαλέγματα.

Λαντρηά: Η γιορτή της Ανάστασης για τους Κερκυραίους. Σε όλη την ύπαιθρο της Κέρκυρας, «Πάσκα» λέγεται κυρίως η γιορτή των Χριστουγέννων.

Ντάλβαρης: Το παιδί – συνοδός που το χρησιμοποιούσαν για φύλακα, ομάδες κοριτσιών το απόγευμα της παραμονής του Λαζάρου, στην περιοχή Μεγαλόπολη της Αρκαδίας.

Σουμπετιάτικα: Είδος τραγουδιών που τραγουδιούνται στα Λαζαριάτικα νυχτέρια σε μακρόσυρτο σκοπό. Περιλαμβάνουν όλες τις κατηγορίες δημοτικών τραγουδιών. Δείχνουν τη μαρτυρική ζωή του Έλληνα ραγιά κάτω από τον αβάσταχτο τούρκικο ζυγό και τον πόθο της λευτεριάς.

Φλαούνες: Το παραδοσιακό φαγητό που ετοιμάζουν στην Κύπρο τη μέρα της Λαμπρής, από τριμμένο τυρί ζυμωμένο με αυγά. Κάθε οικογένεια θεωρεί ιερό καθήκον να κάμει φλαούνες.

Φύρτα: Μαντίλι κροσσωτό, μεταξωτό που φορούν στη μέση τους οι Λαζαρίνες στο νομό Κοζάνης, αντί για τη μάλλινη πολύχρωμη κεντητή ποδιά. Είναι το διακριτικό γνώρισμα των υποψηφίων για αρραβώνα κορίτσι.

Επίσης ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα εδώ: http://www.retromaniax.gr/vb/showthread.php?13110-Τα-κάλαντα-του-Λαζάρου
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
αυτα ειναι θεματα!!!μπραβο!
 
Ωραίο θέμα, στο χωριό του πατέρα μου έχουμε κάθε Ανάσταση τον Φανό. Τα αγόρια του χωριού μαζεύονται στην κορυφή του βουνού και φτιάχνουν μία φωτιά τοσο μεγάλη που φαίνεται από χιλιόμετρα.
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Το "κάψιμο του Ιούδα" ή "κάψιμο του εβραίου".
 
παρολο που το χουμε πληρωσει μια φορα,συνεχιζεται ακομα σε αρκετες περιοχες..

αν εχετε ακουστα την "υποθεση Πατσιφικο"..
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Α, πολύ ωραίο θέμα-ενδιαφέρουσες πληροφορίες!

Στη Ζάκυνθο, έχουμε έθιμα σχεδόν όλη τη Μ. Εβδομάδα. Δυστυχώς αρκετά με το πέρασμα των χρόνων, όπως συμβαίνει σε όλη την Ελλάδα, σβήστηκαν, με αποτέλεσμα να μην τα γνωρίζω όλα.

Ακόμα όμως, κάθε Κυριακή των Βαΐων, παίρνουν από την εκκλησία, κάποιες "κατασκευές" από φύλλα φυτών που απεικονίζουν σταυρούς ή αλογάκια. Τα καλύτερα όμως είναι το διήμερο Μ. Παρασκευής και Μ. Σαββάτου. Το μεσημέρι της Παρασκευής ο μητροπολίτης, υπό τους πένθιμους ήχους της μπάντας, σηκώνει τον Εσταυρωμένο και τον περιφέρει πάνω από τα κεφάλια του κόσμου, σε μία ειδική εξέδρα που έχει στηθεί. Προηγείται πάντα η περιφορά στους κεντρικούς δρόμους του νησιού.

Ξημέρωμα Μ. Σαββάτου, γύρω στις 4, γίνεται ο Επιτάφιος, και μετά την περιφορά, ακολουθεί εκκλησιασμός. Μέχρι πριν 3 χρόνια, ίσχυε και το έθιμο με τις ταμπέλες: Βγάζανε τις πινακίδες από τα μαγαζιά και τους άλλαζαν θέση ή έκαναν αναγραμματισμούς (πχ. "Κουρείο" - έβγαζαν το "κ", ή σε μια ταβέρνα είχαν βάλει την επιγραφή "Σφαγείο" κτλ). Πληροφορίες ότι το έθιμο διακόπηκε επειδή ο μητροπολίτης εξοργίστηκε που ένας γάιδαρος βρέθηκε δεμένος έξω από το δημαρχείο, ελέγχονται ως αναληθείς! :p

Ακριβώς στις 6 το πρωί του Μ. Σαββάτου μετά τον Επιτάφιο, γίνεται η πρώτη Ανάσταση και τότε σχηματίζεται ένας μεγάλος κύκλος στην πλατεία Αγ. Μάρκου και όλοι ρίχνουν στάμνες και αγγεία. Την ίδια ώρα, οι νοικοκυρές στα σπίτια σπάνε ραγισμένα πιάτα ή πήλινα, ώστε "να σκάσουν οι εχθροί".

Λίγα χρόνια μετά την Κατοχή, στη Ζάκυνθο καίγανε το Μουσολίνι, όχι τον Ιούδα, έθιμο που σήμερα δεν υπάρχει.

Για πανηγύρια, γιορτές και εκδηλώσεις σε ξεχωριστά μέρη του νησιού όλες τις μέρες, δε θα αναφερθώ. Τα κύρια έθιμα που εκτυλίσσονται έως σήμερα στη Χώρα, νομίζω είναι αρκετά.
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
@Don

Και αυτο τωρα εχει σχεση με το Παραδοσιακο Πασχα στην Ελλαδα... γραφεις στο πρωτο σου post στο thread οτι "να ενα ωραιο θεμα" και μετα γραφεις για τον Ντισραελι και τον Πατσιφικο...
 
Έχω περάσει ίσως το ωραιότερο Πάσχα της ζωής μου στη Ζάκυνθο το 1999 (ναι, τα έζησα σχεδόν όλα όσα περιγράφεις). Αν με έβαζες να επιλέξω ένα, αυτό θα ήταν:

sunset89 είπε:
Το μεσημέρι της Παρασκευής ο μητροπολίτης, υπό τους πένθιμους ήχους της μπάντας, σηκώνει τον Εσταυρωμένο και τον περιφέρει πάνω από τα κεφάλια του κόσμου, σε μία ειδική εξέδρα που έχει στηθεί. Προηγείται πάντα η περιφορά στους κεντρικούς δρόμους του νησιού.
 
..πηρα αφορμη απο το καψιμο του Ιουδα και οτι τα εθιμα μας,ενοχλουν πολλους διαχρονικα..ειναι ενα ιστορικο γεγονος που μετεφερα αυτουσιο ως κειμενο,τιποτα παραπανω..το θρεντακι ειναι ωραιο και χωρις αυτο..να αποσυρθει?
 
Don είναι κομματάκι εκτός θέματος :) Δεν γίνεται καμία αναφορά σε κάτι το παραδοσιακό εκτός του ότι απαγορεύτηκε το κάψιμο του Ιούδα το έτος 1849.

Καλύτερα να αποσυρθεί.
 
Στο χωριο μου, το βραδυ της Αναστασης με το Αγιο φως (απο τις λαμπαδες), σχεδιαζαν (μαυριζαν δηλ) ενα συμβολο πανω απο την πορτα.

Επίσης με το φως απο τις λαμπαδες, αναβαν το εικονοστασι και προσπαθουσαν να κρατησουν αυτο το φως, οσες περισσοτερες μερες μπορουσαν.

Σημ. ενα τετοιο βραδυ Αναστασης που γυριζαμε σπιτι, μας εσβησαν οι λαμπδες και οι μανα μου σχολιασε πως χασαμε το Αγιο φως. Τοτε ο πατερας μου της ειπε : να τις αναψω ξανα με τον αναπτηρα? Ετσι και αλλιως ο παπας, με τον δικο του τις αναψε. Το ιδιο ειναι.. :p
 
don dokken είπε:
..πηρα αφορμη απο το καψιμο του Ιουδα και οτι τα εθιμα μας,ενοχλουν πολλους διαχρονικα..ειναι ενα ιστορικο γεγονος που μετεφερα αυτουσιο ως κειμενο,τιποτα παραπανω..το θρεντακι ειναι ωραιο και χωρις αυτο..να αποσυρθει?
Δεν ξερω αν ειναι off topic αλλα με ενα γρηγορο search εμαθα μια πλευρα της Ελληνικης Ιστοριας που δεν ηξερα..Thanks don!
 
Αυτό με το μαύρισμα στην πόρτα γίνεται παντού και συχνά όταν πέφτει κοντά και η πρωτομαγιά, βλέπεις τις πόρτες μαυρισμένες στο καφάσι και ένα στέφανι λουλούδια κρεμασμένα στην πόρτα.
 
Να προσθεσω και εγώ μερικά σε οσα ωραια ειπατε.

1. Η κυρά Σαρακοστή. Κουκλα απο ζυμη με εφτά ποδαράκια που σπάς την Μεγάλη Βδομάδα και απο ένα. Μου ειχαν φτιάξει ως δωρο πριν μερικά χρονια αλλά εσπασε με τοσες μετακομισεις. Απο Ηρακλειο Κρητης. Εχει μαντιλι, ματια και μυτη αλλά οχι στομα γιατί νηστευει!

2. Το να περασεις απο οσους επιταφιους μπορεις απο κάτω την Μεγαλη Παρασκευη νωρις το απογευμα και να κάνεις ευχες καθε φορα που περνας. Στα γονατα εννοειται.

3. Το καψιμο του Ιουδα στη θαλασσα. - γιατί απαγορευεται; ποιος ειναι ο Πατσιφικος; τι δεν κατάλαβα;

4. Τα καλαντα του Λαζαρου βραδυ με σαβαμωμενη κουκλα απο κουτάλα της κουζινας.

5. Ο κοινος εορτασμος με τους καθολικους στην Ερμουπολη της Συρου και η συναντηση ολων των επιτάφιων.

6. Πληθος νηστισιμων γλυκων που φτιαχναμε στον φουρνο και η ρετρο πεποιθηση πως αν αντι για μαυρη φας σοκολατα γαλακτος την Μεγαλη Εβδομαδα κάνεις εγκλημα!
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Ας επαναφέρω το θέμα μιας και είμαστε στην τελική ευθεία για το Πάσχα. Την ημέρα της ανάστασης γίνεται πραγματικά ο χαμός στα μέρη που μεγάλωσα. Πιστοί και όχι μόνο, μαζεμένοι γύρω γύρω από τη λίμνη της πόλης με τα κεράκια τους αναμένα σε ένα πραγματικά ονειρεμένο σκηνικό. Βαρελότα και δυναμιτάκια να ακούγονται από παντού. Οι ψαλμωδίες να πλυμμυρίζουν την ατμόσφαιρα και όταν ακούγεται το Χριστός Ανέστη πραγματικά γίνεται πόλεμος. Βεγγαλικά, πυροτεχνήματα από παντού, μέχρι και δυναμίτες που πέφτουν στη λίμνη και σείεται όλος ο τόπος. Από τα βράχια της λίμνης ψηλά κατεβαίνει μια φλόγα και καίει τον Ιούδα πάνω σε μια πλατφόρμα που βρίσκεται στο κέντρο της.

Μπορείτε να δείτε πως γιορτάζεται η Ανάσταση στο παρακάτω βιντεάκι. Προτείνω να πάτε κατευθείαν στο Χριστός Ανέστη στο 6:21.




Υ.Γ. Θυμήθηκα και μια σειρά στοιχάκια για τη μεγάλη βδομάδα που λέγανε οι δικοί μου

Μεγάλη Δευτέρα, μεγάλη μαχαίρα.

 


Μεγάλη Τρίτη, ο Χριστός εκρίθη.


 


Μεγάλη Τετάρτη, ο Χριστός εχάθη.


 


Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός εβρέθη.


 


Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί.


 


Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο.


 


Μεγάλη Κυριακή, καλιτσούνι και ρακή.
 
Σήμερα, Μεγάλη Παρασκευή, θυμήθηκα το έθιμο του "κρεμάσματος του βαλέ" στα καφενεία. Απαγορευμένη, ατύπως, η χαρτοπαιξία, μια τέτοια μέρα, και ο καφετζής του χωριού έπαιρνε ένα παλιό βαλέ από μια άχρηστη τράπουλα, και τον περνούσε σε μια πρόκα στον τοίχο του μαγαζιού, είτε στη λάμπα, ψηλά, για να αποθαρρύνει όσους είχαν την όρεξη να παίξουν. Το έθιμο αποτυπώνεται στο τραγούδι του Γιάννη Πάριου "Γαρίφαλλα γκρενά".

 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Καλή φάση το έθιμο. Δεν το ήξερα! Εμένα πάλι η μάνα μου μέσα σ'όλα μου έλεγε ότι σήμερα το μεσημέρι δεν πρέπει να κοιμηθούμε. Ποτέ δεν μου εξήγησε το γιατί φυσικά. Είναι της τακτικής "Πίστευε και μη ερεύνα".
 
Ειδικά για τη σημερινή μέρα, αυτό που θυμάμαι από τον καιρό του ποτέ, είναι ότι δεν κάνει .....να λουστείς! :D Δε μπορώ να καταλάβω προς τι αυτό το έθιμο να είμαι ειλικρινής, αλλά το τηρώ περισσότερο από συνήθεια, παρά από πίστη....
 
D@redevil είπε:
Ειδικά για τη σημερινή μέρα, αυτό που θυμάμαι από τον καιρό του ποτέ, είναι ότι δεν κάνει .....να λουστείς! :D Δε μπορώ να καταλάβω προς τι αυτό το έθιμο να είμαι ειλικρινής, αλλά το τηρώ περισσότερο από συνήθεια, παρά από πίστη....
Μου θύμησες τώρα το "Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μην κόψεις και Κυριακή να μη λουστείς αν θέλεις να προκόψεις" :)
 
johnny19818 είπε:
Μου θύμησες τώρα το "Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μην κόψεις και Κυριακή να μη λουστείς αν θέλεις να προκόψεις" :)
Α, ναι.... Κι αυτό!....

Οκ, αδυνατώ να κατανοήσω αυτά τα έθιμα... Πλέον ούτε τα έχω κατά νου για να τα ακολουθήσω. Η δύναμη της καθημερινότητας ξεπερνάει τις παλιές ρήσεις.
 
Πίσω
Μπλουζα