Ταξίδι του μέλιτος (1979)

[ARETARA]

Ταξίδι του μέλιτος (1979)

RetroDB: http://www.retrodb.gr/wiki/index.php/Ταξείδι_του_μέλιτος

Αναφορά στην πρώτη ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου. Είναι το "Ταξίδι του μέλιτος" σε σενάριο του ιδίου και παραγωγή του ιδίου, της Μπέτυς Λιβανού και της εταιρείας παραγωγής Movie makers.

Το θέμα - το καστ. Ένα ζευγάρι συνταξιούχων, ο Λέων Σαχίνης (Σταύρος Ξενίδης) και η Ζαχαρούλα (Αλέκα Παΐζη) περνούν τα καλοκαίρια τους στη γραφική λουτρόπολη του Καϊάφα. Φέτος δεν έχουν την κόρη τους Πελαγία που παντρεύτηκε και περνούν έναν δεύτερο "μήνα του μέλιτος". Εκεί συναντούν τους συνοδοιπόρους συνταξιούχους με τον καθένα τους να αναδεικνύει τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα. Την προσοχή του Λέοντα κερδίζει η νεαρή εργαζόμενη στο ξενοδοχείο των λουτρών, η Χριστίνα (Μπέτυ Λιβανού), η οποία όμως σχετίζεται ερωτικά με έναν άλλο εργαζόμενο, τον Διονύση (Λάζαρος Ανδρέου). Ο Λέων θα εκτελέσει μια αποτρόπαια πράξη: θα πνίξει τη Ζαχαρούλα και θα επιχειρήσει με τη συνδρομή του Διονύση να "θολώσει" τα νερά, δήθεν ότι η Ζαχαρούλα έφυγε και του έστειλε γράμμα. Το πτώμα της όμως θα ανακαλυφθεί και οι υποψίες θα πέσουν στον Λέοντα. Η παρέα των συνταξιούχων όμως δεν θα χάσει το κέφι της. Με αφορμή το θάνατο του στρατηγού θα οργανωθεί γιορτή προς τιμή του και θα πάνε όλοι βόλτα με το πλοιάριο. Όλοι εκτός του Λέοντα που θα επιστρέψει στο ξενοδοχείο και μαζί στην πραγματικότητα. Η ταινία τελειώνει εκεί ακριβώς από όπου ξεκίνησε. Όλα ήταν ένα όνειρο, ένα ταξίδι, ίσως ένα δεύτερο, περίεργο ταξίδι του μέλιτος...

Σχόλια. Η ταινία κρίνεται στο σύνολό της ως θετική. Ίσως να μην παρέχει στον θεατή τις μεγάλες συγκινήσεις που θα περίμενε, παραμένει όμως μια δημιουργία που αξίζει σίγουρα να παρακολουθήσει κάποιος.

Κατ' αρχήν το ασυνήθιστο για τον ελληνικό κινηματογράφο θέμα των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Οι απόμαχοι της ζωής που έχουν αποσυρθεί μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας (άσημη λουτρόπολη) και ζουν με τις αναμνήσεις τους. Ο στρατηγός με τις μάχες που έδωσε ή δεν έδωσε. Ο Λέοντας με τα φοιτητικά του χρόνια. Άλλος θυμάται γυναίκες στο Κάιρο και άλλος άσματα ηρωικά. Οι γυναίκες με τις έγνοιες των παιδιών τους και τις θύμησες από τα νεανικά τους χρόνια. Δύο αδερφές που βρίσκονται μετά από πολύ καιρό και έρχονται πιο κοντά η μία στην άλλη. Και μέσα σε όλα αυτά, τα νιάτα που εκφράζονται με την ορμή της Χριστίνας και του Διονύση. Η αμφισβήτηση της παλιάς γενιάς, ο χλευασμός της αλλά και η κατανόησή της στις δραματικές στιγμές (έκφραση της Χριστίνας όταν πεθαίνει ο στρατηγός).

Ο Πανουσόπουλος εναλλάσσεται μια φορά από το πραγματικό στο φανταστικό και ανάποδα αλλά συνεχώς στριφογυρίζει ανάμεσα στο παρόν και στο παρελθόν μέσα από τις διηγήσεις των πρωταγωνιστών. Και εδώ ακριβώς είναι η ομορφιά της ταινίας. Κανείς δεν είναι ο πρωταγωνιστής, πρωταγωνιστής είναι ο ανώνυμος απόμαχος, την φιλοσοφία του οποίου προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει σαν μια ξεχωριστή, διακριτή κάθε φορά περίπτωση. Και τα καταφέρνει περίφημα.

Στο τέλος του έργου ο σκηνοθέτης αναφέρει ότι η ταινία "αφιερώνεται στους ηθοποιούς της". Είναι απόλυτα δικαιολογημένη αυτή η δήλωση. Η ταινία έχει συγκεντρώσει όλους τους απόμαχους μιας άλλης εποχής του κινηματογράφου. Όχι όμως τα αστέρια, όχι τα πρωτοκλασάτα ονόματα. Μόνο οι δευτεραγωνιστές, αυτοί που σε κάθε έργο έμεναν μακριά από τη λάμψη, αθόρυβοι εργάτες της τέχνης. Είναι εντυπωσιακή η συγκομιδή των ονομάτων.

Πρώτος και καλύτερος ο Σταύρος Ξενίδης, η ήρεμη αυτή μορφή που με το χαμόγελό του έδινε πάντα θετικό τόνο στα έργα. Στάθηκε για άλλη μια φορά στο ύψος του, εδώ και με τη σπάνια ευκαιρία να αναδείξει την αξία του από τη θέση του πρώτου. Η Αλέκα Παΐζη, ένα βήμα πιο πίσω στη σκηνή, όχι όμως και στην αξία. Η Μπέτυ Λιβανού έρχεται μετά την αρκετά μεγάλη απουσία της να ανατρέψει εντελώς τη συμβατική μορφή των παλιών ταινιών της σε έναν σαφώς πιο ώριμο ρόλο. Καλή και η παρουσία του έτερου νεαρού, του Λάζαρου Ανδρέου.

Θα σταθώ λίγο στον συγκινητικό θίασο των πολυπληθών ηθοποιών που δίνουν κυριολεκτικά την τελευταία τους μεγάλη παράσταση στο σανίδι. Ποιον να πρωτοαναφέρω. Περικλής Χριστοφορίδης, Κούλης Στολίγκας, Γιώργος Γρηγορίου, Νίκος Παπαχρήστος, Γιάννης Κοντούλης, Γιώργος Νέζος, Γιάννης Χειμωνίδης και άλλοι από τους άνδρες. Μαρίκα Νέζερ, Μαλαίνα Ανουσάκη, Υβόνη Βλαδιμήρου, Ντόρα Βολανάκη και άλλες (π.χ. Γκέλυ Μαυροπούλου)γυναίκες. Ιδιαίτερη μνεία στη συγκινητική μορφή του στρατηγού που αν δεν κάνω λάθος ερμηνεύει ο όχι ιδιαίτερα γνωστός Κώστας Παπαγεωργίου.

Μουσική. Εξαιρετική η μουσική σύνθεση του μοναδικού Μάνου Χατζιδάκη, ένα πραγματικό μουσικό ταξίδι για τον θεατή που προσθέτει αξία χωρίς να κουράζει. Ένα δείγμα παρουσιάζεται εδώ. Εκτός της βασικής μουσικής επένδυσης ακούγονται διάφορα άλλα κομμάτια, μεταξύ άλλων και το Bel Ami  του Tino Rossi (1941-1942) και το Θέλω μαμά έναν αντρούλη (1931) της Ελένης Παπαδάκη σε remake. Σύντομα και το αυθεντικό.

Ο σκηνοθέτης μιλάει για την ταινία. «[Τότε] Δεν είχα καμία πρόθεση να γίνω σκηνοθέτης. Έξι μόλις μήνες πριν κάνω το Ταξίδι ούτε καν σκεπτόμουν κάτι τέτοιο. [Οι κριτικοί] Δεν καταλάβαιναν γιατί ένα θέμα, τόσο περίεργο με γέρους, δεν ήξεραν που να την κατατάξουν (κι εγώ δεν τους βοήθησα σ' αυτό). Τι είναι τώρα αυτή η ταινία: τέχνης, αποτυχημένη κωμωδία, τι; Υπήρχε αμηχανία ακόμη και στις φάτσες των κριτικών που την είδαν. Μου λέγανε: "Μα αυτοί είναι μικροαστοί". Τους απαντούσα: "Ναι". Μα επιτρέπεται, λέγανε τότε, να ασχολούμαστε με μια τάξη που έχει πεθάνει. Κατάλαβες, που ήταν τα μυαλά των ανθρώπων τότε. Η μικροαστική τάξη, λέει, πέθανε. Εδώ κοντεύει να μας πιει το αίμα.» Πηγή.

Μικρά-μικρά. Μια προσωπική μου απορία για την ταινία. Κάποια στιγμή στο ξενοδοχείο ακούγονται διάλογοι από μια ταινία που παίζει (πιθανότατα στην τηλεόραση, αν και δεν έχουμε οπτική επιβεβαίωση). Αν κάποιος έχει δει την ταινία ίσως έχει αναγνωρίσει τον τίτλο της ταινίας που παίζει στην τηλεόραση.

Διακρίσεις. Η ταινία απέσπασε τα ακόλουθα βραβεία στο 20ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1-7/10/1979): 1) Γʼ βραβείο ταινίας μεγάλου μήκους, 2) Αʼ γυναικείου ρόλου (Μπέτυ Λιβανού) 3) Αʼ ανδρικού ρόλου (Σταύρος Ξενίδης, το μοιράστηκε με το Χρήστο Βαλαβανίδη στην ταινία «Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμη») και 4) Πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη (Γιώργος Πανουσόπουλος).

Σκηνή 1. Η Χριστίνα ειρωνεύεται τον ημιαναίσθητο-μουμιοποιημένο στρατηγό:

"...Στραβωθήκαμε εδώ μέσα... στραβωθήκαμε... εξοχώτατε...(βάφει τα νύχια των ποδιών της)...ξεμωραμένε, ε ξεμωραμένε, δε βλέπει τη μύτη του τον πειράζει το φως...ο μπέμπης..."

Σκηνή 2. Η Ζαχαρούλα και ο Λέων σχολιάζουν την συνύπαρξη (στρατηγού - Χριστίνας):

Ζαχαρούλα: -...κι αυτή η γυναίκα του ούτε που νοιάζεται να τον φροντίσει, τον παράτησε στην ξένη...

Λέων: - Δεν τον παράτησε, την έδιωξε να λες...τι να την κάνει, άμα φτάσει η ώρα σου...

Ζαχαρούλα: - Αυτά είναι ξεμωράματα, ξεμωράματα σου λέω εγώ, να τι κάνουν τα λεφτά...άκου, άκου την έδιωξε...

Λέων: - Γιατί ξεμωράματα βρε Ζαχαρούλα, κατά πως φαίνεται δεν του μένει και πολύς καιρός, τι να την κάνει τη γριά, θέλει να βλέπει μια νέα γυναίκα πριν κλείσει τα μάτια του...ήταν και γυναικάς, το ξέρεις...

Ζαχαρούλα: - Εσύ όλα τα βρίσκεις φυσικά, κοίτα τα αυτά τα ανατολίτικα και τις μουσικές...ποιος ξέρει τι του κάνει εκεί μέσα αυτό το... αυτό το θηλυκό...

Video. Στιγμές του έργου στο απόσπασμα που ακολουθεί.

Φωτογραφίες.

1. Ο Λέων και η Ζαχαρούλα στην παραλία.
 

 ​

2. Κάποιοι από τους θαμώνες των λουτρών.

​

3. Ρετροεικόνες του περιπτέρου με περιοδικά ΤΡΟΥΕΝΟ και ΕΚΔΙΚΗΤΕΣ, το ψυγείο παγωτού και το αντιηλιακό.

​

4. Η Χριστίνα νταντεύει το στρατηγό. Ο Διονύσης γυαλίζει τα παπούτσια του.

​

5. Η είσοδος (αριστερά) του ξενοδοχείου και άποψη από τη μεριά της λίμνης.

​

 

[atanasio]

Πολύ ωραία η παρουσίασή σου, ARETARA, όπως πάντα. Αγαπώ και εγώ την ταινία "Ταξίδι του μέλιτος", γιατί, πέρα από το πολύ ωραίο θέμα της (ίσως παραμένει η μόνη ελληνική ταινία που ασχολείται σοβαρά με την τρίτη ηλικία), διαθέτει μιαν ατμόσφαιρα που θυμίζει θεατρικά έργα του Τσέχοφ αλλά και ταινίες του Φελίνι. Ο Γιώργος Πανουσόπουλος έδειξε εδώ (με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του) πόσο σημαντικός σκηνοθέτης είναι, η φωτογραφία του Αντρέα Μπέλλη είναι υπέροχη και η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι μαγνητίζει. Η σειρά που παρακολουθούν οι ήρωες στην τηλεόραση είναι οι θρυλικοί "Πανθέοι". Συμφωνώ με τα όσα γράφεις για τους υπέροχους "απόμαχους" ηθοποιούς, αλλά διαφωνώ με την άποψή σου ότι δεν υπήρχαν πρωτοκλασάτα ονόματα, παρά μόνο δευτεραγωνιστές: η Μπέττυ Λιβανού και η Γκέλλυ Μαυροπούλου ήταν δύο από τις δημοφιλέστερες πρωταγωνίστριες του ελληνικού κινηματογράφου, αν και εδώ παίζουν δεύτερους ρόλους, πλάι στους υπέροχους Σταύρο Ξενίδη και Αλέκα Παϊζη (επίσης γνωστά ονόματα, αν και όχι σταρ). Επίσης, η Μαυροπούλου δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στους ηθοποιούς που "δίνουν κυριολεκτικά την τελευταία τους μεγάλη παράσταση στο σανίδι", γιατί το 1979 ήταν αρκετά νέα και είχε ακόμη πολλά χρόνια καριέρας μπροστά της. Τέλος, τον ρόλο του στρατηγού τον έπαιξε ο Κώστας Μανιατάκης, θρυλικό ηθοποιός της επιθεώρησης, που πέθανε λίγο μετά την ολοκλήρωση της ταινίας.

 

[ARETARA]

Σ' ευχαριστώ atanasio για τις εύστοχες παρατηρήσεις σου και τη διόρθωση όσον αφορά τον ηθοποιό που υποδύεται το ρόλο του στρατηγού. Όσον αφορά την παρατήρηση για τη Γκέλυ Μαυροπούλου σαφώς και δεν συγκαταλέγεται στην παλαιά φρουρά της εποχής (άλλωστε ένα μόλις χρόνο μετά είχε το γνωστό ρόλο της αρχηγού σπείρας στην Έξοδο Κινδύνου, έγινε και η σχετική διόρθωση της εκ παραδρομής συμπερίληψης του ονόματός της στη γενική λίστα απομάχων). Επίσης έχεις δίκιο κατά γράμμα όταν αναφέρεσαι σε Μαυροπούλου και Λιβανού (σαφώς πρωταγωνίστριες και όχι δευτεραγωνίστριες υπήρξαν ιστορικά) πλην όμως η όλη ταινία διέπεται από το πνεύμα της "απόδοσης τιμών" στα πρόσωπα των δευτεραγωνιστών του παλιού Ελληνικού κινηματογράφου. Επαναλαμβάνω ότι δεν διαφωνώ με τα λεγόμενά σου (θα ήταν αστείο να το κάνω), απλά σχολιάζω την "ατμόσφαιρα" της ταινίας.

 

[atanasio]

ARETARA, έχεις απόλυτο δίκιο στα όσα αναφέρεις περί απόδοσης φόρου τιμής στους σπουδαίους δευτεραγωνιστές του παλιού ελληνικού σινεμά στη συγκεκριμένη ταινία. Σε ευχαριστούμε για τα πολύ τεκμηριωμένα πάντα σχόλια σου.

Η αφίσα της ταινίας για τους κινηματογράφους

Και το εξώφυλλο του DVD της ταινίας

 

[ARETARA]

Όπως είχα υποσχεθεί, εδώ το απόσπασμα με το τραγούδι "Θέλω μαμά έν' αντρούλη" με την Ελένη Παπαδάκη. Επιπλέον μετά από σχετική έρευνα στα λεγόμενα του αγαπητού atanasio καταλήγω τελικά πάλι σε αυτό που αρχικά έγραψα, δηλαδή ότι ο ηθοποιός που υποδύεται τον στρατηγό είναι ο Κώστας Παπαγεωργίου. Ο Κώστας Μανιατάκης υποδύεται έναν άλλο συνταξιούχο που μιλάει σε μια σκηνή με το ζεύγος Σαχίνη. Παρακάτω δίνω τις δύο φωτογραφίες του Κώστα Μανιατάκη μία από τα νιάτα του που ήταν και ερμηνευτής στο ελαφρύ τραγούδι και η δεύτερη από τη σκηνή στο Ταξίδι του μέλιτος. Το πρόσωπο δε του στρατηγού μπορείτε να το δείτε στο video και να το συγκρίνετε με αυτό του Κώστα Παπαγεωργίου στο retrodb.

Ο Κώστας Μανιατάκης σε νεαρή ηλικία



στην ταινία

 

[Dominion]

Πολύ ωραία ταινία με καταπληκτική φωτογραφία-ατμόσφαιρα.

 

[ARETARA]

Ένα κείμενο που βρήκα τυχαία σε σχόλιο στο youtube και το μεταφέρω αυτούσιο.

" - Αναφέρατε τη μουσική. Ξέρουμε ότι έχετε σχέση ιδιαίτερη με τη μουσική. Τί γίνεται με τη μουσική στον κινηματογράφο μας;

- Δημήτρης Πουλικάκος: Η μουσική ίσως είναι από τις λίγες παραμέτρους του σινεμά μας, που πάει σχετικά καλά. Έχουμε δει μέτριες ταινίες, και κακές ακόμη ταινίες, που όσον αφορά στη μουσική τους όμως δεν ήταν καθόλου άσχημες. Που η μουσική τους στάθηκε. Κι υπάρχουνε και τρεις τέσσερις άνθρωποι που μπορούνε και γράφουνε αρκετά καλά μουσική για σινεμά.

- Ο Χατζιδάκις;

- Δ.Π.: Κι ο Χατζιδάκις. Ο Χατζιδάκις, ο Σπανουδάκης, ο Παπαδημητρίου. Για να πούμε τρεις. Να, που με ρωτήσατε πριν, μια ταινία που θα ήθελα να 'χα παίξει: "Το Ταξίδι του Μέλιτος". Τη θυμήθηκα τώρα από τον Χατζιδάκι. Αυτή είναι μια ταινία που πραγματικά ήθελα να 'χα παίξει. Κι ήταν να παίξω, το ρόλο του γέρου, που έπαιξε ο Ξενίδης εν τέλει, θα φέρναμε ειδικό μακιγιέρ απέξω να με κάνει γέρο, αλλά δεν έπαιξα τελικά.".

(Από την "Ελευθεροτυπία" της 5ης Μαρτίου του 1987 κι αναδημοσίευση στις σελίδες 147 & 148 του βιβλίου του Σωτήρη Κακίση "Οι απέναντι / Συζητήσεις με πρόσωπα της ελληνικής οθόνης", εκδόσεις Αδάμ, Αθήνα 1992).

 

[αριαδνη]

πολύ καλη παρουσιαση