Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στον Ελληνικό Κινηματογράφο

[ARETARA]

Το thread αυτό σκοπό έχει να ιχνηλατήσει το πέρασμα του θεσμού της ανώτατης εκπαίδευσης στον ελληνικό κινηματογράφο. Συνακόλουθα θα επιχειρηθεί μια σκιαγράφηση της πανεπιστημιακής κοινότητας όπως αυτή αποτυπώθηκε στο πανί.


Σε γενικές γραμμές θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι στις δεκαετίες του '50 και του '60 η θεματολογία των ελληνικών έργων κρατήθηκε μακριά από τους πανεπιστημιακούς χώρους. Ίσως αυτό να έχει να κάνει και με τα φαινόμενα που έκαναν την εμφάνισή τους τότε (αστυφιλία, μετανάστευση, συνθήκες οικονομικής στενότητας αν και σε βαθμιαία βελτίωση) που δεν επέτρεπαν την ενασχόληση με άλλα ζητήματα. Ένα ακόμη αίτιο ίσως θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ήταν ο περιορισμένος αριθμός των εισακτέων στις σχολές πράγμα που από τη φύση του παρέπεμπε σε κάτι "ελιτίστικο" και οπωσδήποτε μακριά από τα ενδιαφέροντα των μαζών.


Η κατάσταση αυτή δείχνει να αλλάζει κάπως προς το τέλος της δεκαετίας του '60. Αρκετοί παράγοντες όπως ας πούμε οι εξωτερικές εξελίξεις (Βιετνάμ, χίπυς, Μάιος '68 κλπ) δημιουργούν κινήσεις της νεολαίας, ειδικά της σπουδάζουσας που αμφισβητεί τα εδραιωμένα πολιτικά πράγματα στην Ευρώπη και στην Αμερική. Μοιραία η ματιά της 7ης τέχνης και στην Ελλάδα στράφηκε και προς αυτή τη μερίδα του πληθυσμού. Πως όμως περιγράφεται ο Έλληνας φοιτητής (αλλά και ο πανεπιστημιακός) μέσα από τις ταινίες;


Ο Έλληνας φοιτητής/σπουδαστής παρουσιάζεται αδρά σε δύο κατηγορίες: η μία αναφέρεται κυρίως στις περιπτώσεις δραματικών μελό ταινιών όπου ο ήρωας-ηρωίδα είναι εργαζόμενος και φοιτητής που συνδυάζει και τα δύο αναγκαστικά για να τα βγάλει πέρα. Η άλλη εκδοχή είναι του λεγόμενου ΞΟ.ΠΑ.ΠΕ. (δικός μου ο όρος, από τα αρχικά ΞΟδευτής ΠΑτρικής ΠΕριουσίας) που περνάει αμέριμνα (και ενίοτε δεν περνάει καθόλου μαθήματα) μια που ο πατέρας/θείος/αδερφός τα ακουμπάει χωρίς να ξέρει...


Από την άλλη μεριά φυσικά, ο φοιτητής παρουσιάζεται απολιτίκ, χωρίς άποψη για τα τεκταινόμενα σαν να είναι από άλλο πλανήτη. Βέβαια εδώ θα πρέπει να πούμε ότι σχεδόν ολόκληρος ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος διέπεται από αυτή την φιλοσοφία με ελάχιστες εξαιρέσεις (πχ κόμισσα της φάμπρικας) όχι πάντα κατ' επιλογήν αλλά και λόγω των άνωθεν επεμβάσεων.


Ο Έλληνας πανεπιστημιακός από την άλλη μεριά παρουσιάζεται ακόμη πιο ελιτιστικά. Αναμενόμενο καθώς η τάξη των πανεπιστημιακών ακόμη και σήμερα θεωρείται (δεν ξέρω αν ισχύει ακόμη και σε τι βαθμό) ως ανήκουσα στα υψηλά μεσαία στρώματα. Η φυσιογνωμία του σοβαρού και προσηλωμένου στα καθήκοντά του καθηγητή κυριαρχεί στα έργα.

 


Σε γενικές γραμμές το χρονικό πλαίσιο που θα κινηθεί το θέμα αφορά μέχρι και τα τέλη του '70. Παραθέτω κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.

 


1. Η έβδομη μέρα της δημιουργίας (1966). Του Βασίλη Γεωργιάδη. Συγκέντρωση φοιτητών μπροστά από τα Προπύλαια. Ακούγεται η φωνή του ομιλητή: «… εκπαιδευτικά υπανάπτυκτο έθνος σημαίνει πολιτικά ανελεύθερο έθνος. Να γιατί εμείς οι έλληνες φοιτητές αγωνιζόμαστε για δημοκρατική παιδεία, που σημαίνει εθνική παιδεία… αγωνιζόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις για τις ακαδημαικές ελευθερίες και την προάσπιση του πανεπιστημιακού ασύλου. Δηλώνουμε κατηγορηματικά πως δε θα αφήσουμε τους επαγγελματίες σκοταδιστές να απαλλοτριώσουν το χώρο που μας ανήκει. … έλληνες φοιτητές, στρατιώτες του δημοκρατικού μας πολιτισμού, συσπειρωθείτε γύρω από τους συλλόγους….». Στο 28:25-29:09.




2. Πατέρα κάτσε φρόνιμα (1967). Του Κώστα Καραγιάννη με τους Λάμπρο Κωνσταντάρα, Αλέκο Τζανετάκο και Μίρκα Καλαντζοπούλου. Ο πατέρας Παπασταφίδας κατευθύνεται στη είσοδο του Πανεπιστημίου για να ρωτήσει πως τα πάει ο γιόκας του. Στο 7:31. Βλέπουμε επίσης και τους φοιτητές που κάθονται στα σκαλιά.

 


3. Ο εμποράκος (1967). Της Μαρίας Πλυτά. Ο Κώστας Καρράς είναι ένας φτωχός φοιτητής της Ιατρικής που συγκατοικεί με την αδελφή του (Έφη Οικονόμου) και έναν τρίτο βιοπαλαιστή (Βασίλης Καίλας). Πολύ συγκατοίκηση έπεσε...Στην παρακάτω φωτογραφία οι Κώστας Καρράς και Τρύφων Καρατζάς έξω από τα εργαστήρια της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

 


Προβολή συνημμένου 40266


4. Αγάπη για πάντα (1969). Του Βασίλη Γεωργιάδη. Κάπως διαφορετική η περίπτωση αφού αναφέρεται σε σπουδές ανώτατου επιπέδου (Ωδείο) πλην όμως σε ιδιωτικό φορέα. Στην φωτογραφία οι Γιάννης Φέρτης και Νίκος Κάπιος ως συγκάτοικοι.

 


Προβολή συνημμένου 40265





5. Ιδιωτική μου ζωή (1971).Του Όμηρου Ευστρατιάδη. Σκηνή από το Μετσόβειο. Ο Άλκης Γιαννακάς στο ρόλο του πρώην παραστρατημένου φοιτητή που μετά τις προσπάθειες του ανακριτή (Ανδρέας Μπάρκουλης) που ενδιαφέρεται προσωπικά γι' αυτόν βρίσκει το δρόμο του.

 


Προβολή συνημμένου 40267

 


6. Σ' αγαπώ (1971).Του Τάκη Βουγιουκλάκη. Ο καθηγητής της Ιατρικής Δημήτρης Βρανάς (Άγγελος Αντωνόπουλος) και ο φοιτητής Χρήστος (Νίκος Γαλανός) που επιχειρεί να τον εκβιάσει για να του περάσει μάθημα. Στην συνημμένη εικόνα ο Χρήστος βλέπει τα αποτελέσματα των εξετάσεων και τρώει την πρώτη κρυάδα.

 


Προβολή συνημμένου 40268

 


7. Η Αλίκη δικτάτωρ (1972). Του Τάκη Βουγιουκλάκη. Ο Νίκος Γαλανός τυφλός φοιτητής της Νομικής. Στην φωτογραφία με τις Αλίκη Βουγιουκλάκη και Μαίρη Φαρμάκη σε ένα τυπικό φοιτητικό γεύμα. Δεν αναγνώρισα τον τέταρτο της παρέας.

 


Προβολή συνημμένου 40264

 


8. Ο Ασυμβίβαστος (1979). Του Ανδρέα Θωμόπουλου. Οι δύο (αντίθετοι) χαρακτήρες που συνθέτουν την πανεπιστημιακή έκφραση. Ο γιος φοιτητής Ιατρικής (Παύλος Σιδηρόπουλος) που έχει παρατήσει τις σπουδές του για τη μουσική. Ο πατέρας (Σταύρος Ξενίδης) πανεπιστημιακός που απέβαλε το γιο του γιατί τον αποκάλεσε "αδερφή". Στο 1:07:50-1:15:10. Φαντασιακή σκηνή.

 


Να αναφέρω ότι μέρη του κειμένου στηρίχθηκαν σε ένα διαδικτυακό άρθρο. Πηγή.

 

[avacalop]

Στην ταινία "Γάμος αλά ελληνικά" (http://www.youtube.com/watch?v=zczCKyeTFts) του Βασίλη Γεωργιάδη, η Ξένια Καλογεροπούλου και η Κατερίνα Γώγου είναι συμφοιτήτριες στη Σχολή Καλών Τεχνών. Στο 00:15 η Καλογεροπούλου δηλώνει ότι έχει διάβασμα για τις εξετάσεις, ενώ στο 00:17 οι συμφοιτήτριες έχουν ανέβει στον Άρειο Πάγο και σχεδιάζουν.

 

[Bambinella]

Να ξεκαθαρισουμε πρωτα τον τεταρτο της παρεας στην εβδομη φωτογραφια. Ειναι ο γοητευτικος Γιαννης Σαββαιδης, στενος συνεργατης της Αλικης σε θεατρο και κινηματογραφο.

Μερικες ταινιες που μου ερχονται στο νου σχετικα με το θεμα:

Ο Λουστρακος. Ο Παπαμιχαηλ πτωχος πλην ομως τιμιος και επιδοξος γιατρος, καταφερνει παρα τις αντιξοοτητες της δυσκολης ζωης του, να παρει το πτυχιο του και να παντρευτει την εκλεκτη της καρδιας του Μιραντα Κουνελακη.

Ο Νικητης. Ο Παπαμιχαηλ πτωχος πλην ομως τιμιος και επιδοξος πολιτικος μηχανικος, καταφερνει παρα τις αντιξοοτητες της δυσκολης ζωης του, να παρει το πτυχιο του και να παντρευτει την εκλεκτη της καρδιας του Μιραντα Κουνελακη.

0

 

[Dimitrissss]

Ο Έλληνας φοιτητής/σπουδαστής παρουσιάζεται αδρά σε δύο κατηγορίες: η μία αναφέρεται κυρίως στις περιπτώσεις δραματικών μελό ταινιών όπου ο ήρωας-ηρωίδα είναι εργαζόμενος και φοιτητής που συνδυάζει και τα δύο αναγκαστικά για να τα βγάλει πέρα.

Μία πολύ χαρακτηριστική τέτοια μελό περίπτωση, υπήρξε στην ταινία «Ο λουστράκος» (1962). Υπάρχουν όμως τα εξής ενδιαφέροντα:

Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ είναι φοιτητής και εργάζεται ως λούστρος (και) μέσα στον χώρο του πανεπιστημίου. Ο κοσμήτορας (Ανδρέας Φιλιππίδης) δίνει εντολή να του απαγορευτεί να το ξανακάνει, αλλά αυτό είναι κάτι που προκαλεί την έντονη αντίδραση των συμφοιτητών του.

Αποφασίζουν αποχή από τα μαθήματα, ενώ ακούγονται απ' τα στόματά τους οργισμένες φράσεις του στυλ «Κι ύστερα σου λένε ότι το πανεπιστήμιο είναι ο προμαχώνας του Συντάγματος», «Τα σύμβολα δεν μολύνονται με τον αγώνα για το ψωμί», «Η μόρφωση δεν είναι προνόμιο των ολίγων» κλπ.

Δεν αποκλείεται να είναι χρονικά η πρώτη φορά που παρουσιάζεται σε ελληνική ταινία μία τέτοιου είδους ενδοπανεπιστημιακή αναφορά, έστω και σε ένα (μετριότατο κατά τ' άλλα) μελόδραμα.

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι όσο πιο πίσω χρονικά γυρίζει κανείς, τόσο βλέπει φοιτητές να φοράνε κοστούμι (με ή χωρίς γραβάτα) και φοιτήτριες με κομψά (και όχι απαραίτητα ακριβά) συνολάκια. Εικόνες αδιανόητες σήμερα.

Πολύ ενδιαφέρον thread.

 

[Rapide]

Η Γκέλυ Μαυροπούλου φοιτήτρια στην ταινία "Κόκκινα τριαντάφυλλα"

Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ φοιτητής ιατρικής στην ταινία "Η κυρά μας η μαμή"

Ο Παύλος Λιαρός αιώνιος φοιτητής της ιατρικής στην ταινία "Ο στρίγκλος που έγινε αρνάκι"

Ο φοιτητής νομικής (δεν ξέρω το όνομά του) που βοηθάει η Νόρα Βαλσάμη στην ταινία "Οι βάσεις κι η Βασούλα"

Ο Βαγγέλης Βουλγαρίδης φοιτητής στην ταινία "Κατήφορος"

Η Έλια Καλλιγεράκη φοιτήτρια στην Ελβετία στην ταινία "Τι 30, τι 40, τι 50"

Ο Νίκος Ξανθόπουλος φοιτητής ιατρικής (που δουλεύει και σαν φορτηγατζής για να τα βγάλει πέρα) στην ταινία "Οι άνδρες ξέρουν ν' αγαπούν"

Η Τζένη Καρέζη φοιτήτρια φιλολογίας στην ταινία "Τζένη Τζένη"

Ο Νίκος Παπαναστασίου φοιτητής της ιατρικής (που δίνει την σουπερμαντολίνη στον Βουτσά) στην ταινία "Ο άνθρωπος της καρπαζιάς"

Ο Αλέκος Τζανετάκος φοιτητής γεωπονίας στην ταινία "Το θύμα"

Η Νόρα Βαλσάμη φοιτήτρια στην Αμερική στην ταινία "Η θεία μου η χίπισσα"

Ο Κώστας Πρέκας φοιτητής στην ταινία "Επαναστάτης ποπολάρος"

 

[elephadas]

Έχετε προσέξει ότι σχεδόν σε όλες τις παλιές ταινίες με φοιτητές πανεπιστημίου ο φοιτητής (ή ο πατέρας του που πάει να δει τι κάνει ο ανεπρόκοπος γιος του) πάνε στο κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου κι όχι στα σωστά (για την εποχή) κτήρια των σχολών τους (π.χ. νομική)?

Εξαίρεση στην παρουσίαση των πανεπιστημιακών καθηγητών είναι όταν είναι ψυχίατροι. Τότε το στερεότυπο που απαιτεί οι τρελλογιατροί να είναι πιο τρελλοί στη συμπεριφορά από τους ασθενείς τους αποδείχνεται ισχυρότερο από το στερότυπο του σοβαρού καθηγητή μέλους της ελίτ.