ARETARA
RetroNuts!
- Joined
- 1 Σεπ 2010
- Μηνύματα
- 2.203
- Αντιδράσεις
- 2.588
Μία από τις κορυφαίες κοινωνικές ταινίες του Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου εξετάζω σήμερα. Είναι ο Αστραπόγιαννος, μια συμπαραγωγή της Φίνος Φιλμς και του Γεράσιμου Κανδύλη σε σκηνοθεσία Νίκου Τζήμα.
Το θέμα - το καστ. Θεσσαλία τέλη 19ου αιώνα. Η περιοχή έχει απελευθερωθεί από τους Τούρκους τα προβλήματα όμως με τον διαμοιρασμό της γης παραμένουν οξυμένα. Πλούσιοι κοτζαμπάσηδες - γαιοκτήμονες έχουν αγοράσει τα τσιφλίκια των αγάδων και χρησιμοποιούν τους κολίγους για την καλλιέργειά τους.
Ένας κολίγος, ο Γιάννος (Νίκος Κούρκουλος) επιστρέφει από τον πόλεμο και το όνομά του έχει γίνει θρύλος για τα κατορθώματά του ώστε οι αγρότες να τον φωνάζουν Αστραπόγιαννο. Ο Αστραπόγιαννος στην προσπάθειά του να φτιάξει τη ζωή του και τις ζωές των συγχωριανών του έρχεται αντιμέτωπος με το αδυσώπητο σύστημα εξουσίας που το αντιπροσωπεύει ο κοτζαμπάσης Κωνσταντής Βελούσης (Γιάννης Αργύρης). Η σύγκρουση δεν αργεί να συμβεί. Θέλοντας να γλιτώσει τον κόσμο από τα δεσμά της δουλοπαροικίας, ο Γιάννος θα προσπαθήσει να πείσει τον κόσμο να εγκαταλείψει τον τσιφλικά και να αναζητήσει τη δική του γη. Τα πράγματα θα οξυνθούν ακόμη περισσότερο στον γάμο της κόρης του Βελούση, Πασχαλιάς (Νίκη Τριανταφυλλίδη) όπου ο Γιάννος θα σκοτώσει τον γιο του Κωνσταντή, Τάγκο (Νίκος Γαλανός). Ο Γιάννος θα εγκαταλείψει το χωριό και τη μάνα του (Ελένη Ζαφειρίου) και θα πάρει τα βουνά.
Πάνω στα βουνά θα βρει καταφύγιο στον παλιό του φίλο Φώτη Τόγκα (Γρηγόρης Ευαγγελάτος) και τους φίλους του. Γρήγορα θα ασπαστεί την ιδιότητα του ληστή και θα κλέβει πλούσιους για να μοιράζει τα λάφυρα στη φτωχολογιά. Παράλληλα θα κάνει ακόμα ένα εγχείρημα και θα τα καταφέρει. Ερωτευμένος όντας με αυτήν, κλέβει την Πασχαλιά από το σπίτι της και τη φέρνει στο βουνό. Σταδιακά η τελευταία θα ενδώσει στον έρωτα του Γιάννου.
Ο Βελούσης θα δοκιμάσει διάφορους τρόπους να σκοτώσει τον Γιάννο, στο τέλος όμως θα ανέβει ο ίδιος στο βουνό. Τα πράγματα είναι όμως προδιαγεγραμμένα. Η Πασχαλιά συντάσσεται με τον Γιάννο και διώχνει τον πατέρα της. Έξαλλος αυτός θα τη σκοτώσει, στιγμές πριν χαθεί και αυτός από το εκδικητικό μαχαίρι του Γιάννου.
Ο χαμός της Πασχαλιάς θα κάνει τον Γιάννο θηρίο ανήμερο. Μέσα σε μια κόλαση αυτοδικίας, θα κατέβει στον κάμπο και θα αρχίσει να σκοτώνει τους πλούσιους. Κάπου εδώ όμως θα σωθεί το λάδι στο καντήλι του. Ο Φώτος, πιεζόμενος από τον εκβιασμό να σκοτώσει τον Γιάννο ή να χάσει τη γυναίκα του (Πόπη Αστεριάδη) και το παιδί του, δίνει τέλος στη ζωή του. Ο Αστραπόγιαννος θα κατέβει στο χωριό να συναντήσει τον θάνατο.
Σχόλια. Η ταινία βασίζεται στην παλιά ιστορία του Αστραπόγιαννου, του θρυλικού κλέφτη και προστάτη των αδυνάτων που έδρασε στην περιοχή της Φωκίδας κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας (περισσότερα παρακάτω). Με βάση αυτό το αφήγημα ο Πέτρος Μακεδών έγραψε το 1968-69 το ομώνυμο βιβλίο, του οποίου έγινε εδώ η κινηματογραφική μεταφορά.
Η χρονική περίοδος στην ταινία αλλάζει και κατ' αυτόν τον τρόπο αλλάζει και η διαμόρφωση του ήρωα, η κεντρική ιδέα όμως δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς. Το μείζον πρόβλημα που αναδεικνύεται είναι η κτήση της γης. Κάτι που χρονολογείται από τα αρχαία ακόμη χρόνια (πόλεις - κράτη) και τους Βυζαντινούς χρόνους (δυνατοί). Μια μειοψηφία ισχυρών οικονομικά νέμονται τον πλούτο της γης, αφήνοντας στους δουλοπάροικους ουσιαστικά κολίγους τόσα όσα να επιβιώνουν με το ζόρι. Οι οικονομικές σχέσεις δεν έχουν αλλάξει με την απελευθέρωση και ο φτωχός αγρότης βιώνει την ίδια καταπίεση και αγωνία για το αύριο.
Μοιραία λοιπόν μέσα από αυτήν την κατάσταση θα αναδειχθούν κάποιοι που θα θελήσουν να αλλάξουν τη μοίρα τους. Όχι γιατί γεννήθηκαν ήρωες αλλά γιατί δεν αντέχουν την πραγματικότητα και (κυρίως) θέλουν να παλέψουν για να την αλλάξουν. Λίγοι όμως θα τον ακολουθήσουν. Η σιδερένια φτέρνα της εξουσίας δεν αφήνει εύκολα τα θύματά της.
Μοιάζει πραγματικά με ήρωα αρχαίου ελληνικού δράματος ο Αστραπόγιαννος αφού διαπράττει την ύβρι να τα βάλει με τους θεούς και γνωρίζει ότι θα το πληρώσει με τη ζωή του. Έχει κάνει όμως την επιλογή του (καλύτερα μιας ώρας...) και δεν θα κάνει πίσω ούτε στιγμή.
Και μέσα σε όλα αυτά εμφανίζεται και το στοιχείο του έρωτα για να τονίσει την ευαίσθητη πλευρά του Γιάννου. Να δείξει ότι είναι και αυτός ένας συνηθισμένος άνθρωπος με πάθη και αδυναμίες, όχι ένα αγρίμι που σκοτώνει από ευχαρίστηση.
Ο σκηνοθέτης Νίκος Τζήμας έχει πετύχει να κάνει μια μεγάλη ταινία δουλεύοντας με μαεστρία στο υλικό που απλόχερα του δόθηκε. Δεν είναι τυχαίο ότι βραβεύτηκε για την αρτιότερη παραγωγή στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1970. Και παίρνει το μέγιστο από τους συντελεστές.
Κορυφαίος όλων ο Νίκος Κούρκουλος σε έναν από τους κορυφαίους ρόλους στην κινηματογραφική καριέρα του. Σε πηγές που έχω διαβάσει, αναφέρεται ότι ο επαγγελματισμός του και η αφοσίωσή του στον ρόλο του τον οδήγησαν σε κάποιες περιπτώσεις να έχει ατυχήματα που όμως δεν τον εμπόδισαν να ολοκληρώσει με συνέπεια την σπουδαία του εμφάνιση.
Επίσης κορυφαία κρίνω την ερμηνεία β' ανδρικού ρόλου του Γρηγόρη Ευαγγελάτου, ενός ηθοποιού με σπουδαίες περγαμηνές που δυστυχώς εγκατέλειψε νωρίς τον κινηματογράφο για άλλες ασχολίες. Πιστεύω ότι ίσως θα του άξιζε και αυτού η βράβευση.
Από τις υπόλοιπες συμμετοχές δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια ιδιαίτερα εκτός ίσως από του Νάσου Κεδράκα, ενός ηθοποιού που ανέκαθεν εκτιμούσα και υπηρέτησε την τέχνη με συνέπεια σε πλήθος ρόλων. Καλές κρίνονται και οι ερμηνείες της Νίκης Τριανταφυλλίδη, του Γιάννη Αργύρη και της Ελένης Ζαφειρίου στον αιώνιο ρόλο της μάνας.
Για τη μουσική θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία καθώς πρόκειται για μια από τις σπουδαιότερες κινηματογραφικές στιγμές του Μίμη Πλέσσα. Δυνατές συνθέσεις που ενισχύουν το ενδιαφέρον, απόλυτα εναρμονισμένες με το ιστορικό πλαίσιο (και αποσπάσματα από δημοτικές συνθέσεις). Κορυφαίες στιγμές οι ερμηνείες 4 κομματιών με μεγαλύτερη επιτυχία το μοιρολόι (Ήλιε φονιά) ερμηνευμένο σε πρώτη εκτέλεση από την Καίτη Αμπάβη. Η ίδια επίσης ερμηνεύει το Τραγούδι της μάνας ενώ ο Μιχάλης Βιολάρης τραγουδάει το Τραγούδι του κάμπου και το Να γύριζα στο σπίτι μου. Και τα 4 κομμάτια φέρουν την υπογραφή του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη στους στίχους.
Πολύ καλή τέλος η φωτογραφία του Σταμάτη Τρύπου.
Διακρίσεις. Η ταινία απέσπασε στο 11ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το πρώτο βραβείο αρτιότερης παραγωγής και α' ανδρικού ρόλου (Νίκος Κούρκουλος). Φωτογραφία του βραβείου αρτιότερης παραγωγής μπορείτε να δείτε εδώ.
Μικρά - μικρά. 1. Η ταινία είχε εξαιρετικά δαπανηρό προϋπολογισμός και λόγω αυτού ο Φίνος ήταν εξαιρετικά συγκρατημένος στην πραγματοποίηση του εγχειρήματος. Όπως φαίνεται και στον δικτυακό τόπο της εταιρείας:
"Ο σκηνοθέτης, Νίκος Τζίμας, αναφέρει για την ταινία: "Η ιδέα για τον «Αστραπόγιαννο» μού ήρθε όταν ήμουν στη φυλακή, με είχαν συλλάβει ως μέλος των Λαμπράκηδων. Όταν βγήκα προσπάθησα να πείσω τον Φίνο για την παραγωγή, αλλά εκείνος αντιδρούσε, θεωρούσε ότι ήταν υπερβολικά ακριβή ταινία για τα ελληνικά δεδομένα. Είχε υπολογίσει ότι το μέγιστο που μπορεί να φέρει μια ταινία από τις εισπράξεις στην Ελλάδα ήταν 2,5 εκατ. δραχμές, ήξερε ότι δεν μπορούσες να υπολογίζεις σε πωλήσεις στο εξωτερικό και επέμενε η πιο ακριβή παραγωγή του να μην ξεπερνά αυτό το όριο. Τελικά υποχώρησε. Ο «Αστραπόγιαννος» είχε προϋπολογισμό 3 εκατ. και έφερε 2,5 εκατ. από την Ελλάδα και 900.000 δραχμές από το εξωτερικό."
2. Η ταινία απέσπασε στο 11ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τα βραβεία αρτιότερης παραγωγής και α' ανδρικού ρόλου (Νίκος Κούρκουλος). Φωτογραφία του βραβείου αρτιότερης παραγωγής μπορείτε να δείτε εδώ.
3. Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο του Πέτρου Μακεδόνα "Ο Αστραππόγιαννος" που γράφηκε μεταξύ 1968-69 και έγινε κινηματογραφική μεταφορά του στο έργο. Κάποια στοιχεία του σεναριογράφου εμφανίζονται εδώ.
4. Περισσότερα για την πραγματική ιστορία του Αστραπόγιαννου μπορείτε να δείτε στο ομώνυμο ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και εδώ (περιέχει και σχόλια για την ταινία)
Απόσπασμα 1.
Ένας γέροντας κολίγος (Λαυρέντης Διανέλλος) συλλογάται:
"Βαριά η ζωή του κολίγου. Σε ξένη δούλεψη, μονάχα ψίχουλα περισσεύουν για τον κόπο σου..."
Απόσπασμα 2.
Μόλις ο Κωνσταντής Βελούσης έχει κάνει πρόταση στον Αστραπόγιαννο να γίνει επιστάτης του και μία αγρότισσα πλησιάζει τον τελευταίο.
Αγρότισσα: - Ο θεός να σου χαρίζει μέρες παλικάρι μου, πάρε μας κι εμάς στη δούλεψή σου, μας βασανίζουν οι άλλοι επιστάτες γιε μου...
Αστραπόγιαννος: - Και τι θαρρείς θα 'μαι καλύτερος εγώ, θα 'μαι καλύτερος;
Απόσπασμα 3.
Μετά τον φόνο του γιου του Βελούση (Νίκος Γαλανός) ο Γιάννος πηγαίνει στο σπίτι του Παπαγρηγόρη (Φοίβος Ταξιάρχης?
Γιάννος: - Παπα πες μου κάτι. Είναι αμαρτία το αίμα που έχυσα στη μάχη;
Παπαγρηγόρης: - Αμαρτία είναι να σκύβεις το κεφάλι στον κατακτητή.
Γιάννος: - Ξεκοίλιασα κορμιά, έκοψα λαιμούς, πέρασα κάμπους γεμάτους με πτώματα...
Παπαγρηγόρης: - Αμαρτία είναι να ντροπιάζεις το πρόσωπο του Θεού. Να είσαι δούλος.
Γιάννος: - Και τώρα τι είμαι; (...) Δεν μπορώ να ξαναγυρίσω στο χωριό, σκότωσα τον γιο του αφέντη.
Παπαγρηγόρης: - Φύγε απ' το σπίτι του Θεού!!!
Γιάννος: - Και τι θαρρείς, πως έχει σύνορα ο πόλεμος; Όπου έχει δούλους και αδικία είναι πόλεμος!!!
Απόσπασμα 4.
Ένας φτωχός κολίγος ο Γιώργος Μπέλλος (Νάσος Κεδράκας) ανεβαίνει στο λημέρι του Αστραπόγιαννου για να τον ειδοποιήσει για την παγίδα που του ετοιμάζουν. Εδώ συνομιλεί με την Πασχαλιά.
Κολίγος: - Η μοίρα του κολίγου είναι στο έλεος του αφέντη. Και τ' άδικο περισσεύει όπως και πρώτα. Το μόνο στήριγμα του φτωχού ραγιά είναι οι κλέφτες σαν τον Αστραπόγιαννο που κατέβαιναν από τα βουνά για να υπερασπιστούν το δίκιο του. Κρίμα που θα χαθεί κι αυτός γρήγορα...Θα τον φάνε...γιατί μαζί με τους χορτάτους είναι πάντα κι οι πουλημένοι...
Video. Στιγμές από την ταινία στο video που ακολουθεί.
Φωτογραφίες.
1. Ο Αστραπόγιαννος μόλις έχει επιστρέψει στο χωριό και γλεντάει στη γιορτή με τη μάνα του (γριά Μουρμούρα).
Προβολή συνημμένου 193196
2. Όμορφη λήψη της Πασχαλιάς και του Γιάννου πάνω στα άλογα. Υπάρχει ακόμα μία mirror.
Προβολή συνημμένου 193197
3. Ο Γιάννος σέρνει ταπεινωμένους τους επιστάτες του Βελούση (Κατά σειρά Σπύρος Καλογήρου, Γιώργος Οικονόμου, Χρήστος Νάτσιος) για να τους παραδώσει στο αφεντικό τους.
Προβολή συνημμένου 193198
4. Ο Φώτος και ο Αστραπόγιαννος συναντούνται στα βουνά. Αργότερα θα δώσουν όρκους αίματος.
Προβολή συνημμένου 193199
5. Ο Φώτος με την αρραβωνιαστικιά του (Πόπη Αστεριάδη).
Προβολή συνημμένου 193200
6. Η Πασχαλιά.
Προβολή συνημμένου 193201
7. Ο Μπέλλος ανεβαίνει ασθμαίνων προς το κρησφύγετο του Γιάννου. Τα ορεινά γυρίσματα έγιναν στην περιοχή της Πάρνηθας ενώ τα πεδινά στον κάμπο της Βοιωτίας.
Προβολή συνημμένου 193202
8. Ο Αστραπόγιαννος θρηνεί πάνω από το πτώμα της αγαπημένης του.
Προβολή συνημμένου 193203
Το θέμα - το καστ. Θεσσαλία τέλη 19ου αιώνα. Η περιοχή έχει απελευθερωθεί από τους Τούρκους τα προβλήματα όμως με τον διαμοιρασμό της γης παραμένουν οξυμένα. Πλούσιοι κοτζαμπάσηδες - γαιοκτήμονες έχουν αγοράσει τα τσιφλίκια των αγάδων και χρησιμοποιούν τους κολίγους για την καλλιέργειά τους.
Ένας κολίγος, ο Γιάννος (Νίκος Κούρκουλος) επιστρέφει από τον πόλεμο και το όνομά του έχει γίνει θρύλος για τα κατορθώματά του ώστε οι αγρότες να τον φωνάζουν Αστραπόγιαννο. Ο Αστραπόγιαννος στην προσπάθειά του να φτιάξει τη ζωή του και τις ζωές των συγχωριανών του έρχεται αντιμέτωπος με το αδυσώπητο σύστημα εξουσίας που το αντιπροσωπεύει ο κοτζαμπάσης Κωνσταντής Βελούσης (Γιάννης Αργύρης). Η σύγκρουση δεν αργεί να συμβεί. Θέλοντας να γλιτώσει τον κόσμο από τα δεσμά της δουλοπαροικίας, ο Γιάννος θα προσπαθήσει να πείσει τον κόσμο να εγκαταλείψει τον τσιφλικά και να αναζητήσει τη δική του γη. Τα πράγματα θα οξυνθούν ακόμη περισσότερο στον γάμο της κόρης του Βελούση, Πασχαλιάς (Νίκη Τριανταφυλλίδη) όπου ο Γιάννος θα σκοτώσει τον γιο του Κωνσταντή, Τάγκο (Νίκος Γαλανός). Ο Γιάννος θα εγκαταλείψει το χωριό και τη μάνα του (Ελένη Ζαφειρίου) και θα πάρει τα βουνά.
Πάνω στα βουνά θα βρει καταφύγιο στον παλιό του φίλο Φώτη Τόγκα (Γρηγόρης Ευαγγελάτος) και τους φίλους του. Γρήγορα θα ασπαστεί την ιδιότητα του ληστή και θα κλέβει πλούσιους για να μοιράζει τα λάφυρα στη φτωχολογιά. Παράλληλα θα κάνει ακόμα ένα εγχείρημα και θα τα καταφέρει. Ερωτευμένος όντας με αυτήν, κλέβει την Πασχαλιά από το σπίτι της και τη φέρνει στο βουνό. Σταδιακά η τελευταία θα ενδώσει στον έρωτα του Γιάννου.
Ο Βελούσης θα δοκιμάσει διάφορους τρόπους να σκοτώσει τον Γιάννο, στο τέλος όμως θα ανέβει ο ίδιος στο βουνό. Τα πράγματα είναι όμως προδιαγεγραμμένα. Η Πασχαλιά συντάσσεται με τον Γιάννο και διώχνει τον πατέρα της. Έξαλλος αυτός θα τη σκοτώσει, στιγμές πριν χαθεί και αυτός από το εκδικητικό μαχαίρι του Γιάννου.
Ο χαμός της Πασχαλιάς θα κάνει τον Γιάννο θηρίο ανήμερο. Μέσα σε μια κόλαση αυτοδικίας, θα κατέβει στον κάμπο και θα αρχίσει να σκοτώνει τους πλούσιους. Κάπου εδώ όμως θα σωθεί το λάδι στο καντήλι του. Ο Φώτος, πιεζόμενος από τον εκβιασμό να σκοτώσει τον Γιάννο ή να χάσει τη γυναίκα του (Πόπη Αστεριάδη) και το παιδί του, δίνει τέλος στη ζωή του. Ο Αστραπόγιαννος θα κατέβει στο χωριό να συναντήσει τον θάνατο.
Σχόλια. Η ταινία βασίζεται στην παλιά ιστορία του Αστραπόγιαννου, του θρυλικού κλέφτη και προστάτη των αδυνάτων που έδρασε στην περιοχή της Φωκίδας κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας (περισσότερα παρακάτω). Με βάση αυτό το αφήγημα ο Πέτρος Μακεδών έγραψε το 1968-69 το ομώνυμο βιβλίο, του οποίου έγινε εδώ η κινηματογραφική μεταφορά.
Η χρονική περίοδος στην ταινία αλλάζει και κατ' αυτόν τον τρόπο αλλάζει και η διαμόρφωση του ήρωα, η κεντρική ιδέα όμως δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς. Το μείζον πρόβλημα που αναδεικνύεται είναι η κτήση της γης. Κάτι που χρονολογείται από τα αρχαία ακόμη χρόνια (πόλεις - κράτη) και τους Βυζαντινούς χρόνους (δυνατοί). Μια μειοψηφία ισχυρών οικονομικά νέμονται τον πλούτο της γης, αφήνοντας στους δουλοπάροικους ουσιαστικά κολίγους τόσα όσα να επιβιώνουν με το ζόρι. Οι οικονομικές σχέσεις δεν έχουν αλλάξει με την απελευθέρωση και ο φτωχός αγρότης βιώνει την ίδια καταπίεση και αγωνία για το αύριο.
Μοιραία λοιπόν μέσα από αυτήν την κατάσταση θα αναδειχθούν κάποιοι που θα θελήσουν να αλλάξουν τη μοίρα τους. Όχι γιατί γεννήθηκαν ήρωες αλλά γιατί δεν αντέχουν την πραγματικότητα και (κυρίως) θέλουν να παλέψουν για να την αλλάξουν. Λίγοι όμως θα τον ακολουθήσουν. Η σιδερένια φτέρνα της εξουσίας δεν αφήνει εύκολα τα θύματά της.
Μοιάζει πραγματικά με ήρωα αρχαίου ελληνικού δράματος ο Αστραπόγιαννος αφού διαπράττει την ύβρι να τα βάλει με τους θεούς και γνωρίζει ότι θα το πληρώσει με τη ζωή του. Έχει κάνει όμως την επιλογή του (καλύτερα μιας ώρας...) και δεν θα κάνει πίσω ούτε στιγμή.
Και μέσα σε όλα αυτά εμφανίζεται και το στοιχείο του έρωτα για να τονίσει την ευαίσθητη πλευρά του Γιάννου. Να δείξει ότι είναι και αυτός ένας συνηθισμένος άνθρωπος με πάθη και αδυναμίες, όχι ένα αγρίμι που σκοτώνει από ευχαρίστηση.
Ο σκηνοθέτης Νίκος Τζήμας έχει πετύχει να κάνει μια μεγάλη ταινία δουλεύοντας με μαεστρία στο υλικό που απλόχερα του δόθηκε. Δεν είναι τυχαίο ότι βραβεύτηκε για την αρτιότερη παραγωγή στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1970. Και παίρνει το μέγιστο από τους συντελεστές.
Κορυφαίος όλων ο Νίκος Κούρκουλος σε έναν από τους κορυφαίους ρόλους στην κινηματογραφική καριέρα του. Σε πηγές που έχω διαβάσει, αναφέρεται ότι ο επαγγελματισμός του και η αφοσίωσή του στον ρόλο του τον οδήγησαν σε κάποιες περιπτώσεις να έχει ατυχήματα που όμως δεν τον εμπόδισαν να ολοκληρώσει με συνέπεια την σπουδαία του εμφάνιση.
Επίσης κορυφαία κρίνω την ερμηνεία β' ανδρικού ρόλου του Γρηγόρη Ευαγγελάτου, ενός ηθοποιού με σπουδαίες περγαμηνές που δυστυχώς εγκατέλειψε νωρίς τον κινηματογράφο για άλλες ασχολίες. Πιστεύω ότι ίσως θα του άξιζε και αυτού η βράβευση.
Από τις υπόλοιπες συμμετοχές δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια ιδιαίτερα εκτός ίσως από του Νάσου Κεδράκα, ενός ηθοποιού που ανέκαθεν εκτιμούσα και υπηρέτησε την τέχνη με συνέπεια σε πλήθος ρόλων. Καλές κρίνονται και οι ερμηνείες της Νίκης Τριανταφυλλίδη, του Γιάννη Αργύρη και της Ελένης Ζαφειρίου στον αιώνιο ρόλο της μάνας.
Για τη μουσική θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία καθώς πρόκειται για μια από τις σπουδαιότερες κινηματογραφικές στιγμές του Μίμη Πλέσσα. Δυνατές συνθέσεις που ενισχύουν το ενδιαφέρον, απόλυτα εναρμονισμένες με το ιστορικό πλαίσιο (και αποσπάσματα από δημοτικές συνθέσεις). Κορυφαίες στιγμές οι ερμηνείες 4 κομματιών με μεγαλύτερη επιτυχία το μοιρολόι (Ήλιε φονιά) ερμηνευμένο σε πρώτη εκτέλεση από την Καίτη Αμπάβη. Η ίδια επίσης ερμηνεύει το Τραγούδι της μάνας ενώ ο Μιχάλης Βιολάρης τραγουδάει το Τραγούδι του κάμπου και το Να γύριζα στο σπίτι μου. Και τα 4 κομμάτια φέρουν την υπογραφή του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη στους στίχους.
Πολύ καλή τέλος η φωτογραφία του Σταμάτη Τρύπου.
Διακρίσεις. Η ταινία απέσπασε στο 11ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το πρώτο βραβείο αρτιότερης παραγωγής και α' ανδρικού ρόλου (Νίκος Κούρκουλος). Φωτογραφία του βραβείου αρτιότερης παραγωγής μπορείτε να δείτε εδώ.
Μικρά - μικρά. 1. Η ταινία είχε εξαιρετικά δαπανηρό προϋπολογισμός και λόγω αυτού ο Φίνος ήταν εξαιρετικά συγκρατημένος στην πραγματοποίηση του εγχειρήματος. Όπως φαίνεται και στον δικτυακό τόπο της εταιρείας:
"Ο σκηνοθέτης, Νίκος Τζίμας, αναφέρει για την ταινία: "Η ιδέα για τον «Αστραπόγιαννο» μού ήρθε όταν ήμουν στη φυλακή, με είχαν συλλάβει ως μέλος των Λαμπράκηδων. Όταν βγήκα προσπάθησα να πείσω τον Φίνο για την παραγωγή, αλλά εκείνος αντιδρούσε, θεωρούσε ότι ήταν υπερβολικά ακριβή ταινία για τα ελληνικά δεδομένα. Είχε υπολογίσει ότι το μέγιστο που μπορεί να φέρει μια ταινία από τις εισπράξεις στην Ελλάδα ήταν 2,5 εκατ. δραχμές, ήξερε ότι δεν μπορούσες να υπολογίζεις σε πωλήσεις στο εξωτερικό και επέμενε η πιο ακριβή παραγωγή του να μην ξεπερνά αυτό το όριο. Τελικά υποχώρησε. Ο «Αστραπόγιαννος» είχε προϋπολογισμό 3 εκατ. και έφερε 2,5 εκατ. από την Ελλάδα και 900.000 δραχμές από το εξωτερικό."
2. Η ταινία απέσπασε στο 11ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τα βραβεία αρτιότερης παραγωγής και α' ανδρικού ρόλου (Νίκος Κούρκουλος). Φωτογραφία του βραβείου αρτιότερης παραγωγής μπορείτε να δείτε εδώ.
3. Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο του Πέτρου Μακεδόνα "Ο Αστραππόγιαννος" που γράφηκε μεταξύ 1968-69 και έγινε κινηματογραφική μεταφορά του στο έργο. Κάποια στοιχεία του σεναριογράφου εμφανίζονται εδώ.
4. Περισσότερα για την πραγματική ιστορία του Αστραπόγιαννου μπορείτε να δείτε στο ομώνυμο ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και εδώ (περιέχει και σχόλια για την ταινία)
Απόσπασμα 1.
Ένας γέροντας κολίγος (Λαυρέντης Διανέλλος) συλλογάται:
"Βαριά η ζωή του κολίγου. Σε ξένη δούλεψη, μονάχα ψίχουλα περισσεύουν για τον κόπο σου..."
Απόσπασμα 2.
Μόλις ο Κωνσταντής Βελούσης έχει κάνει πρόταση στον Αστραπόγιαννο να γίνει επιστάτης του και μία αγρότισσα πλησιάζει τον τελευταίο.
Αγρότισσα: - Ο θεός να σου χαρίζει μέρες παλικάρι μου, πάρε μας κι εμάς στη δούλεψή σου, μας βασανίζουν οι άλλοι επιστάτες γιε μου...
Αστραπόγιαννος: - Και τι θαρρείς θα 'μαι καλύτερος εγώ, θα 'μαι καλύτερος;
Απόσπασμα 3.
Μετά τον φόνο του γιου του Βελούση (Νίκος Γαλανός) ο Γιάννος πηγαίνει στο σπίτι του Παπαγρηγόρη (Φοίβος Ταξιάρχης?
Γιάννος: - Παπα πες μου κάτι. Είναι αμαρτία το αίμα που έχυσα στη μάχη;
Παπαγρηγόρης: - Αμαρτία είναι να σκύβεις το κεφάλι στον κατακτητή.
Γιάννος: - Ξεκοίλιασα κορμιά, έκοψα λαιμούς, πέρασα κάμπους γεμάτους με πτώματα...
Παπαγρηγόρης: - Αμαρτία είναι να ντροπιάζεις το πρόσωπο του Θεού. Να είσαι δούλος.
Γιάννος: - Και τώρα τι είμαι; (...) Δεν μπορώ να ξαναγυρίσω στο χωριό, σκότωσα τον γιο του αφέντη.
Παπαγρηγόρης: - Φύγε απ' το σπίτι του Θεού!!!
Γιάννος: - Και τι θαρρείς, πως έχει σύνορα ο πόλεμος; Όπου έχει δούλους και αδικία είναι πόλεμος!!!
Απόσπασμα 4.
Ένας φτωχός κολίγος ο Γιώργος Μπέλλος (Νάσος Κεδράκας) ανεβαίνει στο λημέρι του Αστραπόγιαννου για να τον ειδοποιήσει για την παγίδα που του ετοιμάζουν. Εδώ συνομιλεί με την Πασχαλιά.
Κολίγος: - Η μοίρα του κολίγου είναι στο έλεος του αφέντη. Και τ' άδικο περισσεύει όπως και πρώτα. Το μόνο στήριγμα του φτωχού ραγιά είναι οι κλέφτες σαν τον Αστραπόγιαννο που κατέβαιναν από τα βουνά για να υπερασπιστούν το δίκιο του. Κρίμα που θα χαθεί κι αυτός γρήγορα...Θα τον φάνε...γιατί μαζί με τους χορτάτους είναι πάντα κι οι πουλημένοι...
Video. Στιγμές από την ταινία στο video που ακολουθεί.
Φωτογραφίες.
1. Ο Αστραπόγιαννος μόλις έχει επιστρέψει στο χωριό και γλεντάει στη γιορτή με τη μάνα του (γριά Μουρμούρα).
Προβολή συνημμένου 193196
2. Όμορφη λήψη της Πασχαλιάς και του Γιάννου πάνω στα άλογα. Υπάρχει ακόμα μία mirror.
Προβολή συνημμένου 193197
3. Ο Γιάννος σέρνει ταπεινωμένους τους επιστάτες του Βελούση (Κατά σειρά Σπύρος Καλογήρου, Γιώργος Οικονόμου, Χρήστος Νάτσιος) για να τους παραδώσει στο αφεντικό τους.
Προβολή συνημμένου 193198
4. Ο Φώτος και ο Αστραπόγιαννος συναντούνται στα βουνά. Αργότερα θα δώσουν όρκους αίματος.
Προβολή συνημμένου 193199
5. Ο Φώτος με την αρραβωνιαστικιά του (Πόπη Αστεριάδη).
Προβολή συνημμένου 193200
6. Η Πασχαλιά.
Προβολή συνημμένου 193201
7. Ο Μπέλλος ανεβαίνει ασθμαίνων προς το κρησφύγετο του Γιάννου. Τα ορεινά γυρίσματα έγιναν στην περιοχή της Πάρνηθας ενώ τα πεδινά στον κάμπο της Βοιωτίας.
Προβολή συνημμένου 193202
8. Ο Αστραπόγιαννος θρηνεί πάνω από το πτώμα της αγαπημένης του.
Προβολή συνημμένου 193203
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
) αλλά ήταν σημαντική για την εποχή της.