Πώς πήραν το όνομά τους γνωστές πλατείες της Αθήνας

[maktrab]

Δε μπορώ να φανταστώ στις μέρες μας μια πλατεία να λέγεται "Αγάμων". Ειδικά στην Αθήνα! :

υπάρχει μία ελληνική ασπρόμαυρη ταινία του 1969 ή 1970 που λέγεται "ο τρελλός της πλατείας αγάμων"

παίζουν οι Γκιωνάκης,Μέμα Σταθοπούλου,Παπαγιαννόπουλος μεταξύ άλλων,αλλά εξ'όσων ενθυμούμαι,δεν είναι και η καλύτερη ταινία που έχω δει

για την πλατεία Βάθη(ς) έχω ακούσει κι εγώ την εκδοχή ότι προέρχεται από επώνυμο αντρός,άρα στην περίπτωση αυτή το σωστό είναι Πλατεία Βάθη

αλλά πάντοτε υπήρχε ένα debate σχετικά με την ορθή ονομασία της συγκεκριμένης πλατείας

 

[panp]

Μια που την ψάχνουμε με τις πλατείες, υπάρχει ένα ακόμα περίεργο όνομα, η Πλατεία Ράμνες, που βρίσκεται στην οδό Κωνσταντινουπόλεως, κάτω από τη γέφυρα της Αχιλλέως με Λεωφ.Αθηνών. Το όνομα κατ' αρχήν δεν βρήκα από που προέρχεται, σε δεύτερη φάση δε, δεν είμαι σίγουρος και για την πτώση στην οποία προφέρεται...

Η μόνη εξήγηση που έχω είναι από τη θηλυκή λέξη "Ράμνα", που είναι ένα είδος θάμνου, οπότε και εδώ το όνομα είναι στην ονομαστική πληθυντικού.

Μήπως μπορεί κανείς να βοηθήσει;

 

[Maddog]

Δεν την ήξερα καν την συγκεκριμένη πλατεία και μου άναψες την περιέργεια.

Ψάχνοντας στο Google, Ramnes φαίνεται να υπάρχει ένα χωριό στην Νορβηγία, ενώ ήταν και το όνομα μίας από τις αρχικές φυλές που ίδρυσαν την Ρώμη.

The burghers or patricians consisted originally of three distinct tribes, which gradually became united into the sovereign populus. These tribes had founded settlements upon several of the hills which were subsequently included within the precincts of the city of Rome. Their names were Ramnes, Tities, and Luceres, or Ramnenses, Titienses, and Lucerenses. Each of these tribes consisted of ten curiae, and each curia of ten decuries, which were established for representative and military purposes [senatus.] The first tribe, or the Ramnes, were a Latin colony on the Palatine hill, said to have been founded by Romulus.

Τώρα τίποτα από αυτά δεν μου κολλάει ιδιαίτερα ικανοποιητικά. Μήπως θέλει κανείς να πάρει τον Δήμο Αθηναίων να ρωτήσει; (έτσι για να τους βραχυκυκλώσουμε και λίγο...)

 

[panp]

Μπα, μάλλον από τις ράμνες, δηλ. τους θάμνους Προβολή συνημμένου 60890, θα έχει βγει. Η λέξη δεν είναι και παντελώς άγνωστη, βλέπε "Ραμνούντα" στο Γραμματικό, κατά το "Φοινικούντα".

 

[ARETARA]

Επιπλέον κάποια ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία για την πλατεία Βάθη εδώ.

 

[elephadas]

Ενδιαφέροντα στοιχεία, αλλά μου το χάλασε εκείνο το "κάτω από την οδό Μάρνης" που γράφει στην αρχή.

Για να ξαναγυρίσουμε στην πλατεία Βάθη(ς), την ξέρω έτσι από την εποχή που υπήρχαν μορφωμένοι δημοσιογράφοι με άψογα ελληνικά, και κέρβεροι διορθωτές στις εφημερίδες που δεν άφηναν να ξεφύγει τίποτε. Άνθρωποι που ποτέ δεν έλεγαν Μάρνης και Μαβίλης την έλεγαν Βάθης, με το όνομα να προέρχεται από τοπωνύμιο "Βάθη" και όχι από ανδρικό επώνυμο Βάθης.

Πάντως, επειδή αναφέρθηκαν και τα Ψηλά Αλώνια, το όνομα ξέρω να χρησιμοποιείται χωρίς το "Πλατεία" μπροστά: Πηγαίνει κανείς στα Ψηλά Αλώνια. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο τέτοιες πλατείες, η πασίγνωστη στην Πάτρα και στο Αίγιο. Το έχω δει συχνά να αναγράφεται και ως "Πλατεία Υψηλών Αλωνίων" οπότε δημιουργείται η εντύπωση ότι Ψηλά Αλώνια είναι το όνομα ολόκληρης της περιοχής, και η πλατεία Υψηλών Αλωνίων είναι η πλατεία της, αλλά δεν έχω αρκετές γνώσεις για να ξέρω αν αυτή η χρήση είναι η τυπικά ορθότερη ή αν οφείλεται σε υπερβάλλοντα ζήλο κάποιου καθαρευουσιάνου καρεκλοκένταυρου.

(Εκτός θέματος: Είναι συνηθέστατο άλλωστε τώρα που η καθαρεύουσα έχει πάψει να χρησιμοποιείται από δεκαετίες κάποιοι, δημοσιογράφοι κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά, να προσπαθούν να κάνουν εντύπωση χρησιμοποιώντας καθαρευουσιάνικους γραμματικούς τύπους με λάθος τρόπο. Έτσι θα έχετε δεί "εις σάρκαν μίαν" ή "κομίζει γλαύκαν εις Αθήνας" που γράφουν νομίζοντας ότι ΟΛΕΣ οι αιτιατικές της καθαρεύουσας και των αρχαίων είχαν -ν στο τέλος, ενώ η αιτιατική των τριτοκλίτων "σαρξ" και "γλαυξ" πάντα ήταν "σάρκα" και "γλαύκα". Έχοντας διδαχτεί καθαρεύουσα για χρόνια, εξακολουθώ να ανατριχιάζω όταν τα βλέπω αυτά. Ίσως αν ζούσα στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια να είχα πάθει Μιθριδατισμό )

 

[angel_grig]

Για να ξαναγυρίσουμε στην πλατεία Βάθη(ς), την ξέρω έτσι από την εποχή που υπήρχαν μορφωμένοι δημοσιογράφοι με άψογα ελληνικά, και κέρβεροι διορθωτές στις εφημερίδες που δεν άφηναν να ξεφύγει τίποτε. Άνθρωποι που ποτέ δεν έλεγαν Μάρνης και Μαβίλης την έλεγαν Βάθης, με το όνομα να προέρχεται από τοπωνύμιο "Βάθη" και όχι από ανδρικό επώνυμο Βάθης.

(Εκτός θέματος: Είναι συνηθέστατο άλλωστε τώρα που η καθαρεύουσα έχει πάψει να χρησιμοποιείται από δεκαετίες κάποιοι, δημοσιογράφοι κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά, να προσπαθούν να κάνουν εντύπωση χρησιμοποιώντας καθαρευουσιάνικους γραμματικούς τύπους με λάθος τρόπο. Έτσι θα έχετε δεί "εις σάρκαν μίαν" ή "κομίζει γλαύκαν εις Αθήνας" που γράφουν νομίζοντας ότι ΟΛΕΣ οι αιτιατικές της καθαρεύουσας και των αρχαίων είχαν -ν στο τέλος, ενώ η αιτιατική των τριτοκλίτων "σαρξ" και "γλαυξ" πάντα ήταν "σάρκα" και "γλαύκα". Έχοντας διδαχτεί καθαρεύουσα για χρόνια, εξακολουθώ να ανατριχιάζω όταν τα βλέπω αυτά. Ίσως αν ζούσα στην Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια να είχα πάθει Μιθριδατισμό )

Θα συμφωνησω απολυτα με τον elephada!

 

[Clemence]

Πάντως, μια που σε πέτυχα εδώ και κατέχεις τα θέματα αυτά από ότι έχω δει, αναρωτιέμαι άλλες πόλεις του εξωτερικού έχουν οδούς, πλατείες κ.λπ. με ονομασίες δικές μας; Εκτός από αυτές που κατοικούν ομογενείς.

Μου έφερες στο νου τη Ρώμη που έχει στο κέντρο της και via dei Greci και via della Greca, εκτός απ΄το φημισμένο Caffe' Greco.

Δε νομίζω να λέει κανείς τη Πανεπιστημίου ως Ελ. Βενιζέλου, ούτε τη Πατησίων ως 28ης Οκτωβρίου.

Αυτή η ''28ης Οκτωβρίου'' φαίνεται να προέκυψε καθαρά για σπάσιμο στους Ιταλούς που είχαν και έχουν το υπέροχο κτίριο απέναντι από το Μουσείο που στεγάζει την Casa d' Italia!

Μια που την ψάχνουμε με τις πλατείες, υπάρχει ένα ακόμα περίεργο όνομα, η Πλατεία Ράμνες, που βρίσκεται στην οδό Κωνσταντινουπόλεως, κάτω από τη γέφυρα της Αχιλλέως με Λεωφ.Αθηνών. Το όνομα κατ' αρχήν δεν βρήκα από που προέρχεται, σε δεύτερη φάση δε, δεν είμαι σίγουρος και για την πτώση στην οποία προφέρεται...Η μόνη εξήγηση που έχω είναι από τη θηλυκή λέξη "Ράμνα", που είναι ένα είδος θάμνου, οπότε και εδώ το όνομα είναι στην ονομαστική πληθυντικού.

Μήπως μπορεί κανείς να βοηθήσει;

Για άλλη μια φορά συγκινήθηκα, via dei Ramni στη Ρώμη ήταν ένας δρόμος πολύ κοντά στην Πανεπιστημιούπολη, φυσικά εκεί αναφερόταν στην αρχαία φυλή.

 

[ΦΖΠ1]

Συμφωνώ κι εγώ με την παρατήρηση του elephandas. Ή δημοτική-δημοτική, ή καθαρεύουσα-καθαρεύουσα. Το ανακάτεμα και των δύο καταντάει γελοίο : "Εν μία νυκτί" ! 'Η "Σε μια νύχτα", άνθρωπέ μου, ή "Εν μιά νυκτί".

Για να επανέλθω στις πλατείες, όμως, θυμάμαι παλιά που έμενα στη Νέα Σμύρνη, όλοι οι οδηγοί-πρόγονοι του "Οδοράματος"- που υπήρχαν τότε, στη σελίδα όπου είχαν τις πλατείες μαζεμένες με αλφαβητική σειρά, με τη λέξη "Κεντρική" σε παρέπεμπαν στην Πλατεία Νέας Σμύρνης.

Πράγματι, μια από τις πιο χαρακτηριστικές, για τη φήμη τους, πλατείες της Αθήνας...πολύ απλά δέν έχει μέχρι σήμερα όνομα ! Η πλατεία της Νέας Σμύρνης, μεταξύ των οδών Ελ.Βενιζέλου, 25ης Μαρτίου, Ειρήνης και 2ας Μαίου, παρόλο που περιβάλλεται από οδούς σημαντικών γεγονότων και προσωπικοτήτων, δεν ευτύχησε μέχρι σήμερα, ακόμα και εκ των υστέρων, να τύχει μιας καλύτερης ονοματοδοσίας.

Και το λέω μιας που που έχει κάνει αίσθηση ότι το παρακείμενο αλανο-χώραφο που την ένωνε με το Άλσος, μετά την κατασκευή του υπογείου πάρκινγκ και τη διαμόρφωση χώρου πρασίνου, μετονομάστηκε αμέσως σε "Πλατεία Καρύλλου".

 

[elephadas]

Και δεν είναι υπεραρκετό το όνομα "Πλατεία Νέας Σμύρνης"?

Σοβαρά, δεδομένου ότι η πλατεία ενός χωριού ή μιας κωμόπολης ήταν το κέντρο της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, βρίσκω απόλυτα λογικό να μην έχει απαραίτητα κάποιο όνομα. Να είναι μόνο η πλατεία του χωριού. Ακόμη και να έχει όνομα, δεν το χρησιμοποιεί κανείς. Είναι Η πλατεία. Κάτι αντίστοιχο με το "Χώρα" για τις πρωτεύουσες νησιών ακόμη κι αν έχουν άλλο όνομα. Οπότε οι δευτερεύουσες πλατείες χρειάζονται κάποιο όνομα για να τις διακρίνει κανείς, αλλά οι κύριες όχι. Είναι απλώς η πλατεία της Νέας Σμύρνης. Οπότε ακόμη και να βαφτίσουν τώρα επίσημα την πλατεία με το όνομα κάποιου πεθαμένου, Πλατεία Νέας Σμύρνης θα παραμείνει.

 

[ΦΖΠ1]

Nαι ρε παιδί μου, αλλά κοτζάμ Καλλιθέα δίπλα, 200 χιλιάδες κάτοικοι, γιατί "λέει" "πλατεία Κύπρου" και όχι πλατεία Καλλιθεας; Γιατί δεν υπάρχει "πλατεία Πειραιά" ή "πλατεία Περιστερίου";

Το παράξενο ήταν (ίσως δε φάνηκε) ότι ο συγκεκριμένος οδηγός έγραφε "Κεντρική" την πλατεία της Νέας Σμύρνης, και μόνο. Δεν την έγραφε π.χ. "Πλατεία Νέας Σμύρνης", όπως υπάρχει μέχρι σήμερα "Πλατεία Αγίας Παρασκευής" κλπ. Θεωρούσε το όνομά της "Κεντρική", κάτι που δε συνέβαινε σε καμία άλλη ανώνυμη πλατεία της Αθήνας.

Μια εξήγηση που μπορώ να δώσω είναι η ίδια η χωροταξία της Νέας Σμύρνης, που διαθέτει πλήθος πλατειών διαφόρων μεγεθών, άρα κάποια στιγμή υπάρχει και μια "κεντρική". Ως απόδειξη παραθέτω τον πολύ μακρύ κατάλογο ονομάτων πλατειών της Νέας Σμύρνης (σε σχέση με άλλες συνοικίες). Πολλά από τα ονόματα αυτά σίγουρα έχουν δοθεί ή αλλάξει εις ανάμνηση παλαιών Δημάρχων κλπ.

Πλατεία : Φλέμινγκ, Ηροδότου, Βασ. Γεωργίου Β', Ηρώων Κύπρου, Σκατζουράκη, Λουίζου, Περιμένη, Καρύλλου, Χρυσοστόμου Σμύρνης, Βασ. Κωνσταντίνου, Ειρήνης, και Αίνου, είνια μόνο όσες "ονοματοδοτημένες" πλατείες βρήκα, υπάρχουν και πολλές άλλες μικρότερες που στους σημερινούς, τουλάχιστον, οδηγούς, εμφανίζονται χωρίς όνομα.

Eίναι πάντα λίγο περίεργο το θέμα με τις πλατείες...Η Αθήνα έχει "Πλατεία Λαυρίου", το Λαύριο έχει "Πλατεία Λαυρίου"; Η Αθήνα έχει "πλατεία Αιγύπτου", αλλά στην Αίγυπτο δε λέγεται "Ταχρίρ";

 

[elephadas]

Και καλά η Πλατεία Λαυρίου, εκεί ήταν η αφετηρία της γραμμής τραίνου που *θα έφτανε* ως το Λαύριο. Αλλά δεν νομίζω τα λεωφορεία που ξεκινάνε από την πλατεία Αιγύπτου να φτάνουν μέχρι Αίγυπτο

Η πλατεία Περιμένη είναι ο καταλληλότερος χώρος να κλείνει κανείς ραντεβού

 

[ΦΖΠ1]

Και η Πλατεία "Κανάρια" για να πάει με καθαρό άσπρο κοστούμι...

 

[Clemence]

Συμφωνώ κι εγώ με την παρατήρηση του elephandas. Ή δημοτική-δημοτική, ή καθαρεύουσα-καθαρεύουσα. Το ανακάτεμα και των δύο καταντάει γελοίο : "Εν μία νυκτί" ! 'Η "Σε μια νύχτα", άνθρωπέ μου, ή "Εν μιά νυκτί".

Μάλλον δεν έχετε πετύχει τους πανέξυπνους που χρησιμοποιούν το ''στο τέλος της μέρας'' για να μας πείσουν ότι μιλούν καλά ΚΑΙ ξένες γλώσσες, η καθαρεύουσα σας πείραξε; Εμένα ποτέ, τη θεωρώ συνέχεια της γλώσσας μας προς τα πίσω, κι όσο βλέπω τα γκρίκλις να έρχονται τόσο τη συμπαθώ περισσότερο!

Και δεν είναι υπεραρκετό το όνομα "Πλατεία Νέας Σμύρνης"?
Σοβαρά, δεδομένου ότι η πλατεία ενός χωριού ή μιας κωμόπολης ήταν το κέντρο της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, βρίσκω απόλυτα λογικό να μην έχει απαραίτητα κάποιο όνομα. Να είναι μόνο η πλατεία του χωριού. Ακόμη και να έχει όνομα, δεν το χρησιμοποιεί κανείς. Είναι Η πλατεία. Κάτι αντίστοιχο με το "Χώρα" για τις πρωτεύουσες νησιών ακόμη κι αν έχουν άλλο όνομα. Οπότε οι δευτερεύουσες πλατείες χρειάζονται κάποιο όνομα για να τις διακρίνει κανείς, αλλά οι κύριες όχι. Είναι απλώς η πλατεία της Νέας Σμύρνης. Οπότε ακόμη και να βαφτίσουν τώρα επίσημα την πλατεία με το όνομα κάποιου πεθαμένου, Πλατεία Νέας Σμύρνης θα παραμείνει.

Τώρα προσπαθείς να θυμίσεις στους κατοίκους της Αθήνας τι γινόταν στα χωριά και στις μικρές πόλεις, αλλά ο κάτοικος ειδικά αυτής της πόλης ουδεμία σχέση θέλει να έχει με το ο,τιδήποτε μπορεί να θυμίσει χωριό

 

[prisma]

Τώρα προσπαθείς να θυμίσεις στους κατοίκους της Αθήνας τι γινόταν στα χωριά και στις μικρές πόλεις, αλλά ο κάτοικος ειδικά αυτής της πόλης ουδεμία σχέση θέλει να έχει με το ο,τιδήποτε μπορεί να θυμίσει χωριό

Αντιθέτως... οι περισσότεροι κάτοικοι αυτής της πόλης έχουν μονίμως το μυαλό τους στο χωριό. Αμφιβάλω αν η πλειοψηφία έχει αγαπήσει πραγματικά αυτή τη πόλη.

 

[ntsmrtz]

Αντιθέτως... οι περισσότεροι κάτοικοι αυτής της πόλης έχουν μονίμως το μυαλό τους στο χωριό. Αμφιβάλω αν η πλειοψηφία έχει αγαπήσει πραγματικά αυτή τη πόλη.

Ακριβώς αυτό. Ελάχιστοι ενδιαφέρονται για την πόλη αφού οι πιο πολλοί έχουν κατά νου το πως θα φτιάξουν το σπίτι στο χωριό τους και όχι το πως θα βελτιώσουν -αν μπορούν- την αστική τοπιογραφία. Πράγμα που δείχνει το μέγεθος της αστικής συνείδηση των κατοίκων της Αθήνας.

 

[ΦΖΠ1]

Ωστόσο οι πλατείες δεν παύουν να είναι από τα σημεία που ομορφαίνουν τις πόλεις (εξ' ου και το μελετητικό πτυχίο "Ειδικών Αρχιτεκτονικών Μελετών" για διαμόρφωση τέτοιων χώρων).

Ο Δήμος Αθηναίων τα τελευταία χρόνια έχει ανακαινίσει αρκετές παραμελημένες πλατείες του (π.χ. Πλατεία Ταχυδρομείου στο Παγκράτι), έχει δημιουργήσει νέες πλατείες από το τίποτα (π.χ. Πλατεία Αυδή, πρώην χωράφι), χωρίς να σημαίνει πως δεν έχει αφήσει και κάποιες παλιές "φημισμένες" και πολυσύχναστες πλατείες στην τύχη τους (π.χ. πλατεία Αγ. Νικολάου στα Πατήσια).

Το καλοκαίρι (και λόγω και της κρίσης, φυσικά...) πολύς κόσμος κατακλύζει τις αθηναϊκές πλατείες, πολλά παιδιά παίζουν εκεί (θέλοντας ή μην έχοντας και έναν καλύτερο χώρο), κι έτσι αυτές ξαναπαίρνουν μια μορφή ζωής.

Απ' όσο μαθαίνω, υπάρχει και ένα πρόγραμμα ανανέωσης του εξοπλισμού των παιδικών χαρών όλων των Δήμων με προτυποποιημένα (τα γνωστά "ξύλινα") μέχρι το τέλος του 2014, οπότε οι πλατείες της Αθήνας σίγουρα θα πάρουν άλλη όψη. Το όνομα δεν παίζει τόσο ρόλο ίσως, όσο το να βλέπουμε όμορφες πλατείες να ξεφυτρώνουν ακόμα κι από το πουθενά, και να γίνονται "downtown" σημεία (βλ. Γκάζι).