Ρετρό θέρμανση

Το τι αναμνήσεις μου ξύπνησε αυτό το θέμα δεν λέγεται.... Διαπίστωσα επίσης ότι έχω βιώσει σχεδόν όλες τις μορφές θέρμανσης που προαναφέρθηκαν. Έψαξα λοιπόν στις ταινίες μου Σούπερ 8 και σε βιντεοσκοπίσεις που έκανα και βρήκα ένα μέρος από τις παλιές σόμπες. Η ποιότητα των φωτογραφιών δεν είναι καλή, μια και προέρχεται από τα φιλμ με κίνηση, αλλά είναι ότι καλύτερο μπόρεσα να βρω από τις δικές μας μορφές θέρμανσης που δεν υπάρχουν πιά.

Ας πάρω όμως τα πράγματα από την αρχή:

Μαγκάλι:

Ναι, το πρόλαβα, ίσα που το θυμάμαι, μπρούτζινο, σαν μεγάλη πιατέλα με βάση, με τα κάρβουνα χωνεμένα. Οι δικοί μου γνώριζαν τον κίνδυνο και το έβγαζαν έξω από το δωμάτιο τη νύχτα, ωστόσο όπως λέει η μητέρα μου ένα απόγευμα τους έσωσα τη ζωή, μια και τους ζάλισε πολύ πριν πάνε για ύπνο και τους συνέφερε το κλάμα το δικό μου και άνοιξαν αμέσως τα παράθυρα. Πολύ ύπουλο πράγμα, δεν το ξαναχρησιμοποίησαν.

Σόμπα Ξύλου / Κάρβουνου (μπρικέττα λιγνίτη):

Ήταν 2 ειδών, όρθια, που έβαζε κανείς τα ξύλα από επάνω και είχε πορτάκι στη βάση για να βγάζει κανείς τη στάχτη, και ξαπλωτή, με φούρνο για να ψήνει κανείς φαγητό. Καλύτερες από τις δεύτερες ήταν εκείνες που είχαν πυρότουβλα στο χώρο καύσης και μαντέμι στο επάνω μέρος. Επάνω είχαν ανοίγματα με καπάκι ή δαχτυλίδια για να βράζει κανείς νερό ή να μαγειρεύει, ή να βάζει ξύλα ενώ μπροστά είχαν πορτάκι για να μπαίνουν τα ξύλα αν επάνω μαγειρευόταν το φαγητό. Κάτω από το πορτάκι υπήρχε συρτάρι που έπεφτε η στάχτη, από την υπερκείμενη σχάρα. Στο σπίτι μας στην επαρχιακή πόλη που μεγάλωσα, αλλά και στο σπίτι του παππού σε διπλανή πόλη, ζεσταινόμασταν και μαγειρεύαμε το χειμώνα με τις ξυλόσομπες. Εκείνα τα γεμιστά της μητέρας και οι πίττες, τα καταίφια και οι μπακλαβάδες τα Χριστούγεννα, θα μου μείνουν αξέχαστα/ες...... Το καλοκαίρι το μαγείρευμα γινόταν σε πετρογκάζ με 3 εστίες, όπου όταν ερχόταν ο πωλητής (τεχνικός ΔΕΝ ήτανε) να αλλάξει τη μπουκάλα, έβαζε σπίρτο στην ένωση να δει αν υπάρχει διαρροή.... Μου άρεσε να βλέπω τη διαδικασία και μία φορά (πρέπει να ήμουν 12-13 χρονών) τον ρώτησα "τι θα γίνει αν πάρει φωτιά?" "Τίποτε, θα κλείσω τη στρόφιγκα" μου είπε. Τι μυαλά είχαμε...

Η παρακάτω φωτογραφία είναι από την ξυλόσομπα στο σπίτι του παππού, Χριστούγεννα 1978. Δυστυχώς δεν διασώθηκε καμμία από τις πολλές που είχαμε.

1.jpg

Να και η "πατέντα" στο μπουρί πάνω από τη σόμπα (όπως αναφέρθηκε παραπάνω), πολύ χρήσιμη για άπλωμα πετσετών κυρίως.

2.jpg

Στο δωμάτιό μου είχα από το 1968 σόμπα πετρελαίου. Philips παρακαλώ, κατασκευασμένη στην Ελλάδα (απλή, χωρίς αερόθερμο). Όπως ανέφεραν οι προηγούμενοι, άναβε με βαμβάκι με οινόπνευμα και στο ρεζερβουάρ της υπήρχε δείκτης μηχανικός με φλοτέρ για την πληρότητα και σίτα για να μην πέσει κάτι μέσα. Ήταν πολύ ωραία στην καύση της, με ήχους και χρώμα όπως το αναφέρει ο ΦΖΠ1 και από το παραθυράκι της έβλεπε κανείς τη γαλάζια φλόγα. Ελάχιστα μύριζε και μόνο στην αρχή ή όταν γέμιζε κανείς πετρέλαιο ενώ ζέσταινε πολύ γρήγορα και καλά. Θυμάμαι το μπετόνι της ήταν μεταλλικό και είχαμε βαρέλι με βρυσάκι στο υπόγειο, από όπου τη γεμίζαμε. Είχε 3 διαβαθμίσεις για θέρμανση με στρογγυλό κουμπί, την είχαμε στη μεσαία σκάλα για ζέστη και στο 0 για να σβύσει. Επάνω είχε σχάρα, όπου η μητέρα μου έβαζε ένα μπρίκι με νερό για υγρασία στο χώρο. Πόσο θα ήθελα να την ξαναζήσω....

3.jpg

Θερμοσυσωρευτές:

Στη Γερμανία φοιτητής γνώρισα τους θερμοσυσσωρευτές Stiebel Eltron, όπως τους περιέγραψε ο Stayros. Φόρτιση το βράδυ, ζέστη την ημέρα μέχρι αργά το βράδυ. Η φωτογραφία είναι από το 1980. Το κουμπάκι που έχει πάνω δεξιά ρύθμιζε με 3 σκάλες την ένταση που δούλευε ο ανεμιστήρας. Η αλήθεια είναι ότι έκανε θόρυβο αλλά το συνήθιζε κανείς. Ζέσταινε καλά, ωστόσο μία φορά τον έκλεισα όταν πήγα για 15 ημέρες τα Χριστούγεννα στην Ελλάδα και θυμάμαι που γύρισα από Θεσσαλονίκη το βράδυ (μία πτήση είχε τότε η Lufthansa) και τον ενεργοποίησα μεν, ξεπάγιασα δε, αφού το πρωί άρχισε να βγάζει ζέστη.....

4.jpg

Σόμπα υγραερίου:

Το 1990 έμενα για 2 χρόνια στην Αθήνα σε σπίτι με κεντρική μεν, αλλά όχι αυτόνομη θέρμανση. Τα καλοριφέρ άναβαν μόνο το βράδυ, οπότε σαν λύση βρέθηκε η σόμπα αερίου, χωρίς μπουρί, με "καταλύτη" όπως έλεγαν... Πήρα μία πολύ καλή, γαλλική, αλλά δεν θυμάμαι τη μάρκα. Όσο καλή και να ήταν πάντως μύριζε, κακά τα ψέματα, όμως ζέσταινε. Είχε θερμοστάτη με σκάλες 1-6 και πιεζοηλεκτικό σπινθήρα για άναμα της φλογίτσας-πιλότου που αναβε την επιφάνεια του καταλύτη. Είχε σύστημα αυτόματου σβυσίματος αν αναποδογύριζε. Η γυναίκα μου ζώντας τότε την κατάσταση της μερικής θέρμανσης είχε πει: "Στην Γερμανία κάνει κρύο έξω και ζέστη μέσα, στην Ελλάδα κάνει ζέστη έξω και κρύο μέσα". Όταν αγόρασα τη σόμπα (40.000 δρχ. θυμάμαι) μάθαινε τότε Ελληνικά και όταν ζεστάθηκε επιτέλους είπε ενθουσιασμένη "Τσόμπα (sic) είσαι ο Θεός μας"! Μετά μετακομίσαμε σε σπίτι με αυτόνομη θέρμανση και τζάκι, οπότε το θέμα με τις σόμπες λύθηκε οριστικά. Τη σόμπα τη δώσαμε στους γονείς μου που δεν είχε το διαμέρισμά τους αυτόνομη θέρμανση, οπότε συνέχισε να χρησιμεύει για πολλά χρόνια. Η φωτογραφία παρακάτω είναι από αυτή τη σόμπα στο σπίτι των γονέων μου το 1997 και φυσικά καλύπτεται από το γνωστό σεμεδάκι, όπως και η τηλεόραση Telefunken (αγορασμένη το 1990). Μεγάλη μανία η μητέρα μου με τα σεμεδάκια.....

5.jpg

Λοιπά:

Εκτός από τα παραπάνω υπήρξαν και διάφορα αερόθερμα από το 1980 και μετά, όπως και καλοριφέρ ελαίου, αλλά δεν σώζονται, η διάρκειά των αερόθερμων ήταν βραχεία τα δε καλοριφέρ ελαίου έκαιγαν πολύ ρεύμα.

Μιά και πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, έβαλα και αυτή τη φωτογραφία με τον γνωστό Αγιο Βασίλη, μια και απέναντι από τη ξυλόσομπα γινόταν ο στολισμός του δέντρου εκείνο το μακρυνό 1978. Η τηλεόραση ασπρόμαυρη, Loewe με Thyristor (όπως έγραφε, ούτε που ξέρω τι στην ευχή είναι αυτά....).

6.jpg
 
Και μερικά παρελκόμενα για τις παραδοσιακές παλιές ξυλόσομπες. Μετά τη γενική φωτογραφία:

- Η δαγκάνα για μπρικέττες λιγνίτη (τοπική πατέντα και κατασκευή)

- Η τσιμπίδα (ή μασιά) για την τακτοποίηση των ξύλων, το ανακάτεμα της χόβολης, το ψήσιμο των κάστανων κλπ. (μεταξύ των οποίων και η απειλή από τη μάνα όταν είμασταν άτακτοι "κάτσε καλά γιατί θα πάρω τη μασιά"!!!)

- Το φτιαράκι για την απομάκρυνση της στάχτης, νορμαρισμένο να χωράει στο ντουλαπάκι κάτω από την εστία καύσης.

- Διάφορα δοχεία για ζεστό νερό, μάλλον προπολεμικά, σφυρηλατημένα στο χέρι.

Μπορεί να μην διέσωσα καμία από τις σόμπες της οικογένειας, αλλά μου έμειναν τουλάχιστον αυτά.

1.jpg

2.jpg

3.jpg

4.jpg

5.jpg

6.jpg

7.jpg

8.jpg
 
πολύ ωραία αετέ 1, στην Κοζάνη μου είχαν πει οι παλιοί ότι με τις μπρικέτες λιγνίτη είχαν σωθεί γιατί βάζαν μια το βράδυ και κρατούσε όλη νύχτα. Σημειωτέον ότι στην Κοζάνη πιάνει άνετα το χειμώνα -10. Αλλά σκυλοβρωμάει ο τόπος με τον λιγνίτη. Επίσης ήθελα να πω μια παλιά πολυκατοικία είχε θερμοσυσωρευτές αλλά με παροχή νερού! Ηλεκτρικά σώματα δηλ.αλλά γεμάτα νερό σαν καλοριφέρ. Βγήκε η πίστη στους υδραυλικούς να ξηλώσουν τις παλιές σωλήνες, φυσικά σιδερένιες ήταν τρομερή δουλειά όταν τις βάζαν οι παλιοί υδραυλικοί! Ανοίγαν σπειρώματα με την φιλιέρα, τις κάναν καμπύλες με τον κουρμπαδόρο, αλλά δυστυχώς αν η λάσπη του σοβά είχε ασβέστη μέσα διαβρώνονταν και γινόντουσαν σαν το σαπούνι. Τώρα οι περισσότεροι σοβατζήδες βάζουν Α3 αντί για ασβέστη (σαν το ασβεστομίξ, ρετρό κι αυτό). Τώρα σπιράλ με λάστιχο πολυαιθυλενίου μέσα, ανθεκτικό κι αλλάζει χωρίς να ξηλώσεις το σύμπαν (μου συνέβη στο σπίτι).
 
H Κοζάνη πλέον όμως, είναι η πόλη της ζέστης...Με την τηλεθέρμανση της ΔΕΗ, βγαίνεις από τα σπίτια των 24 βαθμών, για λίγο στους 0 για να ξεπονέσει το κεφάλι σου (δεν κάνω πλάκα, μου έχει συμβεί).
 
Uskoke είπε:
στην Κοζάνη μου είχαν πει οι παλιοί ότι με τις μπρικέτες λιγνίτη είχαν σωθεί γιατί βάζαν μια το βράδυ και κρατούσε όλη νύχτα. Σημειωτέον ότι στην Κοζάνη πιάνει άνετα το χειμώνα -10. Αλλά σκυλοβρωμάει ο τόπος με τον λιγνίτη.......

H Κοζάνη πλέον όμως' date=' είναι η πόλη της ζέστης...Με την τηλεθέρμανση της ΔΕΗ, βγαίνεις από τα σπίτια των 24 βαθμών, για λίγο στους 0 για να ξεπονέσει το κεφάλι σου[/quote']
Πολύ σωστά φίλτατοι. Ακριβώς έτσι ήταν παλιά με τον λιγνίτη και έτσι είναι τώρα με την τηλεθέρμανση σε Κοζάνη - Πτολεμαίδα....
 
  • Like
Reactions: PT8
H Κοζάνη πλέον όμως' date=' είναι η πόλη της ζέστης...Με την τηλεθέρμανση της ΔΕΗ, βγαίνεις από τα σπίτια των 24 βαθμών, για λίγο στους 0 για να ξεπονέσει το κεφάλι σου (δεν κάνω πλάκα, μου έχει συμβεί).[/quote']
Μου το έλεγε ο κουμπάρος μου που ήταν φοιτητής και δε μπορούσα να το πιστέψω! Μεγαλόπολη και αλλού γιατί δεν κάναμε κάτι;;
 

1@PT8[/USER] Δε νομίζω οτι υπάρχει άλλο λιγνιτικό κέντρο εκτός αυτών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Τώρα γιατί στη δεύτερη δεν υποστηρίζεται η τηλεθέρμανση, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο προκομένοι, τι να κάνουμε... Δεν επανέρχομαι επί του θέματος γιατί ξεστρατίζουμε από το θέμα.
 
  • Like
Reactions: PT8
απ όσο ξέρω η τηλεθέρμανση γίνεται με απομάστευση ατμού (φυσικά υπέρθερμου) από τον ατμοστρόβιλο μιας 300 άρας μονάδας. Στην Κοζάνη υπάρχουν σχεδόν δέκα 300 άρες ενώ στην Μεγαλόπολη μόνο μία. Και περιέργως είναι συνδεδεμένη στο δίκτυο των 150 kV. Ίσως να μην φτάνει αυτή η μονάδα, δεν ξέρω πάντως για την πτυχιακή μου είχα δει κάτι μελέτες για τηλεθέρμανση σε Χανιά και Ηράκλειο, από τις αντίστοιχες μονάδες Ξυλοκαμάρας και Λινοπεραμάτων, και το πόρισμα ήταν αρνητικό, δηλ. η τηλεθέρμανση δεν συνέφερε. Τώρα,πίσω στο θέμα μας, κανείς άλλος εκτός Τριπόλεως δεν ξέρει τις σόμπες πριονιδιού; Ίσως είναι τριπολιτσιώτικη πατέντα.
 

1@Uskoke[/USER] https://www.dei.gr/el/oruxeia/megalopoli

Στη Μεγαλόπολη είναι 2 μονάδες 300 η μια σε καινούργια μονάδα κατασκευής 1990. Η δε Μεγαλόπολη δεν ξεπερνά τους 10.000 κατοίκους. Επιπλέον οι χειμώνες στην Πελοπόννησο είναι πιο ελαφροί από αυτούς της Δ. Μακεδονίας, ενώ από όσο γνωρίζω έχει στηθεί δίκτυο τηλεθέρμανσης. Αν αυτό δε λειτουργεί ή υπο λειτουργεί θα πρέπει να το απαιτήσουν και να το διεκδικήσουν οι κάτοικοι της Μεγαλόπολης, αλλά από ότι φαίνεται δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Επιστροφή στο θέμα: Τις σόμπες πριονιδίου τις έχω συνατήσει στην Λαμία και στη Θήβα. Συνήθως υπάρχουν σε περιοχές επεξεργασίας και εμπορίας ξύλου

 
Μάλιστα τις 2 125 άρες και την μια 300 άρα τη ήξερα την Β 300 άρα δεν ήξερα. Άρα ίσως δίκτυο των 400 kV. Ήμουν στην Κοζάνη όταν βάζαν το δίκτυο τηλεθέρμανσης, σε κάθε σπίτι/πολυκατοικία μονωμένη σωλήνα, υπόγεια. Όπως είπα ο παππούς μου μας είχε στείλει 2 σόμπες πριονιδιού μαζί με τα δοχεία πριονιδιού δηλ. γέμιζες 2-3 δοχεία με πριονίδι για να κάνεις την δουλειά μονοκοπανιά, και έπαιρνες το χρησιμοποιημένο δοχείο (με σύρματα γιατί έκαιγε), το έβγαζες έξω και έβαζες το καινούριο. πολύ ωραία ζέστη και ανάβαν πολύ έυκολα λόγω του πριονιδιού. και τζάμπα, φυσικά εφώσον έβρισκες πριονίδι. Αλλά βρωμοδουλειά και μπελάς. Επίσης ήθελα να πω ότι το καλύτερο σύρμα (χοντρό!) για να ανοίγεις και να σκαλίζεις τη σόμπα βρίσκεις εκεί που έχουν συνδέσει πρόσφατα μετασχηματιστή σε υπαίθριο υποσταθμό της ΔΕΗ (αυτοί που είναι ανάμεσα σε δύο παράλληλους στύλους-τους αλλάξαν πρόσφατα στην Κρήτη γιατί η μέση τάση άλλαξε από 15 σε 20 kV). Εκεί λοιπόν αφήνουν χοντρά αλουμινένια καλώδια από τις συνδέσεις μέσης τάσης και εγώ έχω μαζέψει μερικά!!Άλλωστε κρατάνε μια ζωή.Επίσης μπορείς να πάρεις χοντρό ανοξείδωτο σύρμα από σιδηρικά αλλά δεν έχουν όλοι και είναι πολύ δύσκαμπτο.
 
Τελευταία επεξεργασία από έναν συντονιστή:
Μου κάνει τρομερή εντύπωση που αναφέρετε σχεδόν πρωτόγονα μέσα θέρμανσης. Κρίνοντας κι από το στιλ των σπιτιών, όσο φαίνονται στις φωτογραφίες, φαίνονται αρκετά πρόσφατα. Πάντα θεωρούσα ότι από το 1970 και μετά, όλα τα καινούργια σπίτια είχαν καλοριφέρ. Αλλά μεγάλωσα στο κέντρο μεγάλης πόλης, όπου ακόμα και σε πιο παλιές οικοδομές είχαν περάσει καλοριφέρ. Και μου φαινόταν αλλόκοτο όταν σε σπίτια στην επαρχία έβλεπα σόμπες. Σόμπες!!!

(Ίσως είναι εκτός θέματος το επόμενο: στην Ισπανία, ρετρό μέσο θέρμανσης είναι το μπρασέρο (brasero). Έμοιαζε με το δικό μας μαγκάλι και έμπαινε κάτω από το τραπέζι, που ήταν ψηλό, τραπεζαρίας, ανάμεσα στους καναπέδες και άπλωναν τα πόδια οι άνθρωποι και τα κάλυπταν με το τραπεζομάντηλο. Να και δύο ηλικιωμένες σενιόρας που σκαλίζουν τα μπρασέρο τους)

Brasero_02.jpeg

Brasero_01.jpg
 
Εγω στα 80ς με την σειρα που τα θυμαμαι ξεκινησαμε με πετρελαιοσομπα και μπουρια πως τα λενε σωληνες ,μετα θερμοσυσωρευτες,μετα χτισαμε τζακι και καπου στα μεσα 80ς μπηκε και το καλοριφερ.
 
Βρηκα και την πετρελαιου που αναφερα απο πανω να ειναι καλα το παλικαρι που την ανεβασε στο facebook.

σομπα.jpg
 
Aaardy όλοι οι θείοι μου είχαν στα '80ς σόμπες πετρελαίου μετά βάλανε θερμοπομπούς μετά κλιματιστικά και τέλος καλοριφέρ. Οι θερμοπομποί ίσα ίσα σπάνε το κρύο και καίνε, φυσικά, πολύ ρεύμα. Ένα βήμα πάνω από απλές ηλεκτρικές σόμπες. Παραδοσιακά στο Ηράκλειο και γενικά στα πεδινά της Κρήτης δεν είχαν θέρμανση, ούτε μαγκάλι. Στα ορεινά απαραίτητα μιας και χιονίζει.
 
Πίσω
Μπλουζα