Αυτά με τα δεδομένα της εποχής προσωπικά δε με ενοχλούν καθόλου.
Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν μαύροι ούτε για δείγμα στην Ελλάδα (εκτός από κανέναν αμερικανό ναύτη του 6ου στόλου) οπότε ήταν κάτι το άγνωστο και τα αστεία εις βάρος τους ήταν κάτι σαν αστεία για πράσινα ανθρωπάκια στον Άρη, σχεδόν "αθώα" παρόλο που βέβαια ήταν πάντα πολύ υποτιμητικά. Όχι μόνο σε ταινίες των οποίων η υπόθεση είχε σχέση με Αφρική αλλά και σε άσχετες, οπότε η φασαρία και η βάρβαρη συμπεριφορά παραλληλίζονταν με κάφρους, ζουλού, μάου-μάου και τέτοια. Δεν ξέρω αν ακούστηκε σε ταινία αλλά καλό παράδειγμα είναι το τραγούδι "Φωκίωνος Νέγρη" με τον Βογιατζή (στίχοι Ηλία Λυμπερόπουλου)
Στη Φωκίωνος Νέγρη
νεαροί στις ταράτσες
με απίθανες φάτσες
ξεφωνίζουν σαν νέγροι
Οπότε νομίζω μπορούμε να τα ανεχτούμε σε ταινίες του τότε και να γελάσουμε, αν ήταν κάτι έξυπνο. Τώρα βέβαια, και σωστά, κάτι τέτοια (ελπίζω να) θεωρούνται απαράδεκτα. Δεν είναι πια κάτι το εξωτικό και μακρινό σαν τους Αρειανούς για να υπάρχει η δικαιολογία του "άγνωστου". Πριν λίγα χρόνια άκουσα τον "Μεγάλο Αραπικό" με τους Σπείρα-Σπείρα και παρόλο που τον τραγουδούσε ο Jerome Kaluta με ενόχλησε αρχικά, αλλά μετά σκέφτηκα ότι δεν θα γίνω βασιλικότερος του βασιλέως αφού προφανώς δεν τον ενοχλούσε εκείνον. Άλλωστε η επιλογή των παρωδούμενων στίχων ήταν πανέξυπνη και το αποτέλεσμα αστείο. Αλλά αν το έλεγε τώρα η Άννα Παναγιωτοπούλου (που χρησιμοποίησε την ίδια ιδέα, ίσως το ίδιο "κείμενο", στα "Αλαλούμια" του 1982) θα ήταν διαφορετικά. Ένας μαύρος που αστειεύεται για μαύρους είναι πιο ανεκτός από έναν λευκό που λέει τα ίδια. Δεν ξέρω αν έτσι θα έπρεπε να είναι η όχι, αλλά έτσι είναι.
Πάντως πολλά άλλα στερεότυπα στις παλιές ταινίες είναι πολύ ενοχλητικά και θα έπρεπε να είναι και τότε - και δεν έχουν τίποτε το αστείο. Στόχος τους δεν ήταν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά που να παρουσιάζεται υπερβολικότερα σαν καρικατούρα για λόγους σάτιρας, αλλά ολόκληρες ομάδες ανθρώπων οι οποίοι ήταν "αστείοι" όχι γιατί έκαναν κάτι αστείο αλλα μόνο και μόνο επειδή ήταν μέλη της ομάδας η οποία παρουσιαζόταν συλλήβδην σαν να έχει τα παρωδούμενα χαρακτηριστικά. Γι' αυτό και ΟΛΟΙ παρουσιάζονταν έτσι γελοίοι. Ούτε υπήρχε η δικαιολογία του "διαφορετικού". Ήταν άνθρωποι οικείοι που ζούσαν ανάμεσά μας.
Πολλοί (κι εγώ) είχαν ανύπαντρες θείες μιας κάποιας ηλικίας, αλλά στις κωμωδίες
πάντα οι "γεροντοκόρες" ήταν αντικείμενο κοροϊδίας που λύσσαγαν να βρουν σύζυγο. Σκεφτείτε τους ακκισμούς της Ταϋγέτης σε πολλές ταινίες ή τη Γεωργία Βασιλειάδου στην Ωραία των Αθηνών ή στους γαμπρούς της Ευτυχίας. Δεν υπήρχε καμιά "γεροντοκόρη" με φυσιολογική συμπεριφορά, ώστε να πούμε ότι η κοροϊδία αναφερόταν μόνο στο συγκεκριμένο τύπο της Ταϋγέτης. ΟΛΕΣ ήταν έτσι. Εξαίρεση φυσικά είναι το "Δεσποινίς ετών 39" (η παλιά ταινία, όχι το remake με τον Κωνσταντάρα) στην οποία ο χαρακτήρας της Στεφανίδου αντιμετωπίζεται με αγάπη και δεν έχει τίποτε το άξιο κοροϊδίας.
Σε άπειρες ταινίες έχουμε τον σχεδόν κουφό που ανακατεύεται σε διάλογο τύπου "Γεια σου Γιάννη - κουκιά σπέρνω" με αναπόφευκτη την ερώτηση σε κάποιο σημείο "γιατί φωνάζεις, κουφός είμαι?" λες και είναι κάτι άξιο κοροϊδίας και καρικατούρας το να μην ακούει κάποιος καλά, ή να μη βλέπει. Ή να είναι γενικά "τρελός" - θυμηθείτε όλες τις ταινίες με σκηνές σε ψυχιατρεία όπου πάντα θα υπάρχει κάποιος Μέγας Ναπολέων και άλλοι που "βγάζουν γέλιο" λες και ήταν επιλογή των ανθρώπων να έχουν ψυχικές διαταραχές. Εξαίρεση ο Τσαγανέας στο "οι Γερμανοί ξανάρχονται" όπου ο τρελός είναι ο μόνος που λέει λογικά πράματα.
Έχουμε ακόμη τους γκέι στυλ "Φίφη" του Παράβα και ένα σωρό άλλα παραδείγματα ηθοποιών με λιγότερη τυποποίηση (Μηλιάδης, αργότερα Μουστάκας κλπ). Δεν παρωδούσαν έναν συγκεκριμένο τύπο ομοφυλόφιλου, όπως το ζευγάρι Γαβριηλίδης - Κρεββατά παρωδούσε συνήθως ένα συγκεκριμένο τύπο ζευγαριού. Αν ήταν έτσι θα υπήρχαν αρκετές άλλες ταινίες στους οποίους κάποιοι χαρακτήρες θα ήταν γκέηδες χωρίς την υπερβολική συμπεριφορά του Φίφη και χωρίς να είναι αντικείμενο χλευασμού - όπως εμφανίζονταν πολλά αντρόγυνα που δεν έσερνε τον άντρα από τη μύτη η σύζυγος όπως η Κρεββατά.
Οι Αρμένηδες ήταν πάντα θύματα κοροϊδίας με τον τύπο του Αγκόπ ή του Γιάννη Σπαρίδη. Τι το αστείο στο να είναι Αρμένηδες με τον δικό τους τρόπο να μιλάν ελληνικά? Και εμφανίζονταν σχεδόν πάντα σαν χαζοί, σπάνια ο Αγκόπ ήταν έξυπνος και τότε ήταν πάντα πονηρός έξυπνος, όχι καλός έξυπνος.
Από την άλλη η υπερπροστατευτική μαμά, ιδίως η Πολίτισσα (Μαρία Μεταξά) είναι τύπος που σατιρίζεται με αγάπη και όχι προσβλητικά.
Οι χοντροί, και ακόμη περισσότερο οι χοντρές, σχεδόν πάντα αντιμετωπίζονταν κοροϊδευτικά. Από την άλλη η καταπληκτική σκηνή "Σούζυ τρως" στην Παριζιάνα σατιρίζει τον συγκεκριμένο τύπο χοντρής, και - με τη βοήθεια και του ταλέντου της Βλαχοπούλου - είναι μια σκηνή που ακόμη κι όταν εμείς οι χοντροί έρθουμε στην εξουσία δεν θα πρέπει να απαγορευτεί διότι είναι ξεκαρδιστική, πώς να το κάνουμε.
Θέλω να πω πολλά που ήταν αποδεκτά "τότε" δεν θα έπρεπε να είναι. Και ναι μεν δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι 50 χρόνια πριν θα σκέφτονταν όλοι όπως εμείς τώρα, αλλά το "για τις συνθήκες τις εποχής" μπορεί να φτάσει μέχρι ένα σημείο μόνο. Αλλιώς και τα λυντσαρίσματα της Κου Κλουξ Κλαν ή οι δοσίλογοι με τις κουκούλες ήταν ΟΚ "για τις συνθήκες της εποχής". Κάποιες από τις παλιές κωμωδίες ξεπερνούσαν αυτό που θα έπρεπε να είναι αποδεκτό ακόμη και τότε.
