Το τελευταίο ψέμα [Κακογιάννης]

[Bambinella]

Σήμερα νομίζω το μεσημέρι θα έπρεπε να προβάλλουν την ταινία αντί της "οικογένειας Χωράφα" ή ερτ , ανήμερα της Παναγιας , μιας και ή τελευταία σκηνή αναφέρεται στην Μεγαλοχαρη της Τηνου.

Δεν εχει τετοιες ευαισθησιες η ΕΡΤ και ο νοων νοειτω.

 

[ARETARA]

Θα κάνω κι εγώ την (ως συνήθως αρκετά εκτεταμένη) ανασκόπησή μου επί της ταινίας.

Το θέμα - το καστ. Αθήνα 1957. Μια μεγαλοαστική οικογένεια παρόλο που προσπαθεί να δείχνει προς τα έξω μεγαλοπρέπεια και ευμάρεια, εντούτοις διέρχεται ισχυρή οικονομική κρίση. Ο επιχειρηματίας Κλέων Πέλλας (Γιώργος Παππάς) βλέπει την επιχείρησή του να πνέει τα λοίσθια και τα χρέη στην τράπεζα να τον πνίγουν σαν θηλιά στο λαιμό. Η σύζυγός του Ρωξάνη (Αθηνά Μιχαηλίδου) βλέπει σαν μόνη διέξοδο έναν καλό γάμο για την κόρη της, Χλόη (Έλλη Λαμπέτη). Ο υποψήφιος έχει κιόλας βρεθεί, ο πλούσιος Νίκος Δρίτσας που είναι ερωτευμένος με τη Χλόη και επιδιώκει να την κατακτήσει. Η Χλόη, γνωρίζοντας την άσχημη οικονομική κατάστασή της οικογένειας, παρόλο που δεν καίγεται για τον Νίκο, εντούτοις συναινεί να προχωρήσει μαζί του.

Δυο ακόμη άντρες βρίσκονται στον δρόμο της Χλόης και θα προσπαθήσουν να την κερδίσουν. Ο ένας είναι ο Μάρκος (Δημήτρης Παπαμιχαήλ) παιδικός φίλος της που θέλει να αποτρέψει τον γάμο με τον Νίκο αλλά η Χλόη τον βλέπει μόνο ως έναν καλό φίλο. Ο άλλος είναι ο Γαλανός (Μιχάλης Νικολινάκος) ένας γοητευτικός ώριμος άντρας που έχοντας χάσει την πρώτη του γυναίκα και με τα παιδιά του στην Αίγυπτο θέλει να κάνει μια καινούρια αρχή. Το μόνο μειονέκτημά του είναι ότι δεν έχει τα οικονομικά μέσα για να βγάλει τη Χλόη από την κρίση. Μοιραία η τελευταία, παρόλο που δεν το θέλει, θα υποταχθεί στη μοίρα της. 

Η τύχη όμως θα θελήσει να έρθουν αλλιώς τα πράγματα. Η υπηρέτρια που έχουν στο σπίτι, η Κατερίνα (Ελένη Ζαφειρίου) ζητάει τα λεφτά που της χρωστάνε και πάνω στη σύγκρουσή της με τη Ρωξάνη και τη Χλόη παθαίνει καρδιακή προσβολή και πεθαίνει. Η Χλόη νιώθοντας το χρέος της , θα παρατήσει τον Νίκο και την οικογένειά της και θα πάρει το πεντάχρονο παιδί της Κατερίνας, τον Βασιλάκη (Βασιλάκης Καΐλας) και θα πάει 15Αύγουστο στην Τήνο για να εκπληρώσει το τάμα της εκλιπούσας.

Σχόλια. Πραγματικά, αν ήμουν ο Μιχάλης Κακογιάννης, θα ένιωθα πολύ τυχερός που έχω ένα τόσο σημαντικό επιτελείο εκλεκτών ηθοποιών στη διάθεσή μου για να κάνω μια ταινία όπως πραγματικά τη θέλω. Και έτσι είναι πράγματι. Έχοντας την υποστήριξη της Φίνος Φιλμς, της μεγαλύτερης κινηματογραφικής εταιρείας στην Ελλάδα, όντως μπορεί να δουλέψει με ό,τι καλύτερο είχε να δώσει η εποχή. Σκεφτείτε μόνο ότι έχει ως άσημους κομπάρσους τον Νίκο Κούρκουλο, τη Μαίρη Χρονοπούλου και τη Δέσποινα  Νικολαΐδου και σε δεύτερους ρόλους τη Δέσπω Διαμαντίδου και τη Ζωρζ Σαρρή. 

Έχοντας λοιπόν το υλικό, ο Κακογιάννης χτίζει επάνω του την πλοκή. Κέντρο της η ιστορική μεγαλοαστική οικογένεια που όμως δεν φτάνει το όνομα για να σώσει την τιμή της. Οι καιροί έχουν αλλάξει και άλλοι έχουν το πάνω χέρι. Τρανό παράδειγμα η σκηνή στο υπουργικό γραφείο όπου ο Κλέων, όντας φίλος του υπουργού πέφτει στα αζήτητα. Ο Κλέων μπορεί να έχει αντιληφθεί τη νέα πραγματικότητα, τα θηλυκά της οικογένειας, όμως δεν έχουν τη θέληση ή τη διάθεση να τον ακολουθήσουν. Επιθυμούν να συνεχίσουν να ζουν μέρες μεγαλείου με το έναν ή τον άλλο τρόπο. 

Η κοινωνία παράλληλα έχει τις δικές της ζυμώσεις και νέα στρώματα διεκδικούν τη θέση τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Στηριζόμενοι είτε στα χρήματά τους (Δρίτσας), είτε στα νιάτα τους (Μάρκος), είτε στην τόλμη και τον δυναμισμό του (Γαλανός) διεκδικούν το τρόπαιο που έχει τη μορφή της μοιραίας γυναίκας. Της Χλόης.

Η Χλόη, που κάποιος άνετα θα χαρακτήριζε κακομαθημένη, καθαρό προϊόν του περιβάλλοντός της και της κοινωνικής της τάξης, που όμως ταλαντεύεται ανάμεσα στο καθήκον για την οικογένεια και στα κελεύσματα της καρδιάς. Στην πραγματικότητα έχει ευγενική ψυχή, που όμως περίτεχνα προσπαθεί να κρύψει μέσα από τον μανδύα της ανωτερότητας και της υπεροχής. Υπάρχουν όμως στιγμές που ο μανδύας ανασηκώνεται και αποκαλύπτεται το μεγαλείο της.

Μια οικογένεια βασισμένη στα ψέματα για την επιβίωσή της. Μόνο που από τα ψέματα αυτά το θύμα δεν θα είναι αυτοί αλλά ο τελευταίος που φταίει, η υπηρέτρια που τόσο πιστά τους δούλεψε. Το "θύμα" που δεν καταλαβαίνει την εκμετάλλευσή της, ούτε όταν της το λέει και ο μπακάλης (Νίκος Φέρμας) Μόνο λόγω συγκυριών θα αναγκαστεί να κάνει τη δική της μικρή επανάσταση όπου όμως θα αποτύχει οικτρά. Δυο κόσμοι χωρίς συγκολλητική ύλη.

Εξαιρετικός ο Κακογιάννης φαίνεται πανταχού παρών να δίνει το δικό του προσωπικό στίγμα (κάνει ακόμα και cameo εμφάνιση όπως φαίνεται παρακάτω). Ζητάει και παίρνει το 100% από τους συντελεστές του και αυτό φαίνεται σε ένα αποτέλεσμα που διακρίνεται από συνοχή, ενδιαφέρον και χωρίς "΄νεκρά διαστήματα" παραγωγή.

Δυσκολεύτηκα πολύ να ορίσω τον κορυφαίο της ταινίας. Και αυτό γιατί δεν υπήρχαν μη διακριθέντες. Μου άρεσε περισσότερο ο Μιχάλης Νικολινάκος, ένας άντρας από τα μεγάλα ονόματα της περιόδου με εξαιρετικό παρουσιαστικό και ερμηνευτικές αρετές. Μαζί του η υπέροχη (αυτό το βλέμμα) Έλλη Λαμπέτη που όταν την κοιτάζει ο φακός θαρρείς πως φτιάχτηκε για τη στιγμή αυτή.

Εξαιρετικός επίσης ο Μηνάς Χρηστίδης, άλλος ένας αστέρας που ίσως δεν είχε την αναγνώριση που θα του έπρεπε (βλέπε πχ και Ένας μεγάλος έρωτας και Θέμα Συνειδήσεως). Πολύ μου άρεσε επίσης και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ που απέδειξε άλλη μια φορά πόσο μεγάλος ηθοποιός ήταν και πόσο υποβαθμίστηκε το άστρο του μετά τις συνεργασίες του με την Αλίκη.

Η Αθηνά Μιχαηλίδου δεν μου άρεσε τόσο όσο στους Αδίστακτους (1965) ενώ και ο Γιώργος Παππάς είχε μικρή σχετικά συμμετοχή. Ο τελευταίος μάλιστα δείχνει και ιδιαίτερα ταλαιπωρημένος στον φακό (προεόρτιο ίσως του πρόωρου θανάτου του μόλις λίγους μήνες μετά). Και έρχομαι τέλος στην Ελένη Ζαφειρίου που νομίζω κάνει έναν από τους κορυφαίους ρόλους της καριέρας της και από τις σπάνιες στιγμές που δεν παίζει την αιώνια μάνα (πάλι μάνα είναι βέβαια αλλά όχι η μάνα που έχουμε συνηθίσει κατά κόρον).

Δεν μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκα με τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Όχι ότι ήταν κακή αλλά δεν έχει καμία σχέση με αυτή των Χαμένων Ονείρων όπου πραγματικά μας κυρίευσε. Ικανοποιητική η φωτογραφία του Walter Lassaly.

Δεν κρύβω την απογοήτευσή μου για την χείριστη ηχητική απόδοση της ταινίας. Δεν γνωρίζω που οφείλεται αυτό, ίσως οι διάλογοι ξαναδουλεύτηκαν στουντιακά-εργαστηριακά, ωστόσο το αποτέλεσμα αποτελεί όνειδος για μια εταιρεία που θέλει να λέγεται (και είναι) κορυφαία.

Μικρά-μικρά.

1) Πρώτη ταινία για τον Βασιλάκη Καϊλα σε ηλικία 4-5 ετών και στην πραγματικότητα. 

2) Μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι επιλέχθηκαν δυο ηθοποιοί για να παίξουν τον ρόλο μάνας και κόρης με τόσο κοντινή διαφορά ηλικίας (η Λαμπέτη 31, η Μιχαηλίδου 39). Δεν αποτυπώνεται έντονα αυτό στο φακό αλλά ένα προσεκτικό μάτι μπορεί να το αναγνωρίσει.

Απόσπασμα.

Ο Γαλανός εκφράζει τον έρωτά του για τη Χλόη, η τελευταία όμως στέκεται δύσπιστα απέναντί του:

Χλόη: - Πέστε μου, παίζετε συχνά αυτού του είδους τα παιχνίδια; 

Γαλανός: - Πάρα πολύ σπάνια. Για την ακρίβεια, αυτή είναι η δεύτερη φορά στη ζωή μου. 

Χλόη: - Η πρώτη; Πότε ήταν;

Γαλανός: - Πριν από εννιά χρόνια. 

Χλόη: - Κι είχατε επιτυχία;

Γαλανός: - Μπορώ να πω απόλυτη. Παντρευτήκαμε...

Χλόη: - Χαχα, κατάλαβα, παντρευτήκατε και ζήσατε ευτυχισμένοι 

Γαλανός: - Πολύ...

Χλόη: - Κάνατε και κανένα χαριτωμένο παιδάκι, ή μήπως δύο;

Γαλανός: - Τρία.

Χλόη: - Ώσπου μια μέρα συναντήσατε την πραγματική γυναίκα των ονείρων σας...εμένα. Μόνο που κάνατε ένα λάθος. Αυτός ο ρόλος ούτε μου αρέσει ούτε μ΄ενδιαφέρει.

Γαλανός: - Κι αν ήμουνα ελεύθερος;

Χλόη: - Θα συνεχίσουμε το παιχνίδι; Αν ήσασταν, διαζευγμένος, να πούμε;

Γαλανός: - Ας πούμε...

Χλόη: - Ένας διαζευγμένος, με τρία παιδιά...

Γαλανός: - 42 χρονών, όχι και τόσο εύπορος, οι πιθανότητες είναι μάλλον εναντίον μου, σωστά; 

Χλόη: - Σωστά...

Video. Στιγμές της ταινίας στο video που ακολουθεί.

Φωτογραφίες.

1. Χλόη, Μάρκος και δύο φίλες (Δέσποινα Νικολαΐδου και Μαίρη Χρονοπούλου).

​

2. Έξυπνη λήψη στην επιχείρηση του Κλέωνα. Ο τελευταίος ανάβει τσιγάρο με ένα σπίρτο και η φωτιά του προοίμιο της καταστροφής που έρχεται.

​

3. Γαλανός και Χλόη στην πρώτη τους συνάντηση.

​

4. Χλόη και Νίκος στου Φιλοπάππου.

​

5. Η οικία Πέλλα, θα είχε ενδιαφέρον αν την αναγνωρίζαμε.

​

6. Η Κατερίνα στον μπακάλη (Νίκος Φέρμας). Παρατηρούμε πληθώρα εισαγώμενων (αμερικάνικων να υποθέσω) προϊόντως σημάδι της έντονης δυτικοποίησης της ελληνικής κοινωνίας στα χρόνια που θα ακολουθήσουν.

​

7. Cameo εμφάνιση για τον Μιχάλη Κακογιάννη.

​

 

[Θεία Λένα]

1@ARETARA[/USER] εξαιρετική και πάλι παρουσίαση. Δεν ξέρω αν γράφεις κι επαγγελματικά αλλά αν δε γράφεις μήπως να το σκεφτείς...(

Σχετικά με την ταινία για τα ζητήματα που μπήκαν πιο πάνω, απ τον σκηνοθέτη Μ. Κακογιάννη:

 
" Μπορεί η Λαμπέτη να έπαιρνε το παιδάκι που δε μιλούσε για να το πάει στην Τήνο προκειμένου να εκπληρώσει το τάμα της νεκρής μητέρας του, το ότι ανέκτησε τη μιλιά του όμως δεν οφειλόταν σε κάποιο θαύμα. Δεν πέρασε δα καμιά εικόνα από πάνω του. Μίλησε από τον πανικό του λόγω της εν γένει φασαρίας. Ο λόγος ήταν έμμεσος. Το παιδί θα μπορούσε να ξυπνήσει και στη μέση της νύχτας, έχοντας δει έναν εφιάλτη και να αρχίσει να φωνάζει"
 
" (...) και σκηνικά - κοστούμια με εξαίρεση τις τουαλέτες τις Έλλης που ήταν του Ντεσέ, έκανε ο Γιάννης Τσαρούχης. 
Το σπίτι της Λαμπέτη ήταν σκηνικό. Όταν έπρεπε να δημιουργήσει κάτι για τον κινηματογράφο το οποίο να αντιπροσωπεύει απολύτως τη ζωή, ο Τσαρούχης δε δίσταζε την πλήρη αντιγραφή. Το σπίτι που αντέγραψε υπήρχε στο Κολωνάκι, επί της οδού Τσακάλωφ, το οποίο όμως γκρεμίστηκε πια.
Η ταινία έγινε στα στούντιο του Φίνου και ήταν θαύμα το πως ο Γιάννης κατόρθωσε μέσα σε ένα μικρό σχετικά στούντιο να πείσει τον κόσμο πως υπήρχε σαλόνι και τραπεζαρία που βγαίνουν σε μεγάλη βεράντα όπου οι παρέες παίζουν χαρτιά, και οτι απ αυτή κατέβαινες στον κήπο όπου γυρίσαμε και σκηνές"
 
 
" Ο Δημήτρης ( Παπαμιχαήλ) ήταν πολύ γλυκός, πολύ σωστός, η συγκεκριμένη σκηνή ήταν όμορφη. Ο ίδιος είχε βρει από μόνος του τους τόνους όταν προσφέρθηκε να παντρευτεί την Έλλη (.....)"
 
" Ο Ν. Κούρκουλος συμμετείχε σε βουβό ρόλο. Ήταν ένας νέος ηθοποιός του οποίου το μέγεθος του ταλέντου του δεν είχε διαπιστωθεί ακόμη"
 
" Ο Χρηστίδης ως φιζίκ, ήταν η σωστότερη επιλογή για το ρόλο του. Όσο για τη Ζαφειρίου, που έπαιζε μια μάνα, και γενικώς στον κινηματογράφο μόνο μανάδες έπαιζε, νομίζω πως εγώ την καθιέρωσα σ αυτήν την γκάμα στο Κορίτσι με τα μαύρα. Μόνο που εκεί έκανε ως μάνα για πρώτη και μοναδική φορά σεξ στο σινεμά"
 
" Κάναμε κι ένα νυχτερινό γύρισμα στο Chez la Pain, ένα κέντρο στην Καστέλα που έβλεπε υπέροχα το Μικρολίμανο απο ψηλά. Έπαιξε όλη η κοσμική Αθήνα. Και η μητέρα μου που έτυχε να βρίσκεται στην Αθήνα.Είχαμε στήσει τις μηχανές όταν τους το αναγγείλαμε. Παρόντες ήταν ο Ωνάσης, ο Λυκουρέζος που χόρεψε σάμπα και ρούμπα, και άλλοι βεβαίως που αν τους λέγαμε να έρθουν επι τούτου δε θα εμφανιζόταν, αλλά μια και ήταν εκεί πολύ το διασκέδασαν. Πόνταρα στη ματαιοδοξία του κόσμου"
 
Μ. Κακογιάννης, Σε πρώτο πλάνο εκδ Ψυχογιός

 

[ARETARA]

1@ARETARA[/USER] εξαιρετική και πάλι παρουσίαση. Δεν ξέρω αν γράφεις κι επαγγελματικά αλλά αν δε γράφεις μήπως να το σκεφτείς...(

Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια, να διευκρινίσω ότι, όχι, δεν είμαι επαγγελματίας (ή ερασιτέχνης) δημοσιογράφος, κριτικός ή οτιδήποτε άλλο έχει συνάφεια με αυτό, απλά γράφω γιατί μου αρέσει και γιατί θέλω να κάνω αυτή τη δράση καλά με τρόπο που να ικανοποιεί και αυτούς που θα την αξιολογήσουν.

Στα καθ' ημάς έχεις καταθέσει σημαντικές πληροφορίες για τη χωροθέτηση των σκηνών, πάνω που θα ρωτούσα πού ήταν το club που έγινε ο νυχτερινός χορός. Θα ήταν ωραίο να γνωρίζαμε τι απέγινε το Chez la pain αν δηλαδή τώρα έχει μια παρόμοια χρήση.

Επίσης να προσθέσω ότι η ηλικία του Νικολινάκου στο έργο (42) δεν έρχεται σε αντίθεση με το φυσικό του παρουσιαστικό και την τότε πραγματική του ηλικία (34). Λεπτομέρεια είναι οι γκρίζοι κρόταφοι που ίσως ήταν και έργο του μακιγιέρ.

 

[ARETARA]

Η Έλλη Λαμπέτη και ο Μιχάλης Νικολινάκος στο Φεστιβάλ των Καννών του 1959 (30/4-15/5/1959) όπου είχαν συμμετάσχει με την ταινία "Το τελευταίο ψέμα" (1958). Η ταινία προβλήθηκε στο διαγωνιστικό τμήμα στις Κάννες, ήταν υποψήφια στην κατηγορία καλύτερη ξένη ηθοποιός (Έλλη Λαμπέτη) στα βραβεία BAFTA της Βρετανικής Ακαδημίας και είχε επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Εδιμβούργου. Πηγή φωτογραφίας.

​

 

[FORD231]

«Το τελευταίο ψέμα» ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του Μιχάλη Κακογιάννη που προβλήθηκε στις αίθουσες το 1958 με πρωταγωνίστρια την Έλλη Λαμπέτη και με μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Εδώ ο Ελληνοκύπριος ηθοποιός και σκηνοθέτης προλογίζει την ταινία «Το τελευταίο ψέμα» και μιλάει για την Ελλη Λαμπέτη (13 Απριλίου 1926- 03 Σεπτεμβρίου 1983). Μεταδόθηκε στη ΕΡΤ-2 03 Σεπτεμβρίου 1989.

 

[ARETARA]

Φωτογραφία της Λαμπέτη στην Τήνο με τον Μιχάλη Κακογιάννη κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Ο μικρός είναι ο Βασίλης Καΐλας.

 

[Bambinella]

Δεν ξερω γιατι ο Κακογιαννης διατεινεται πως το σπιτι των πρωταγωνιστων ειναι στουντιο (εστω και απο αντιγραφη κολωνακιωτικης οικιας) οταν φαινεται ξεκαθαρα οτι προκειται για φυσικο χωρο. Βλεπουμε μεχρι και τους διακοπτες, τα καλοριφερ, τον μαρμαρινο νεροχυτη...Εχοντας δει τοσες ταινιες στη ζωη μου, θεωρω πως ειμαι σε θεση να τα ξεχωριζω κατι τετοια.
Επισης τον Μιχαλη Νικολινακο δεν τον ακουμε με τη δικη του φωνη. Τον ντουμπλαρει ο Ζωρας Τσαπελης.