Αν όλες οι μέχρι σήμερα προσφορές τέχνης της εφημερίδας υπήρξαν το δίχως άλλο άξιες προσοχής και... συλλογής, η σειρά των DVD που ξεκινά από τις 12 Φεβρουαρίου και για τις επόμενες 9 εβδομάδες είναι κάτι παραπάνω. Όχι μόνο γιατί οι ταινίες που συνθέτουν το αφιέρωμά μας στον νέο ελληνικό κινηματογράφο, είναι ταινίες που αξίζει να αποκτήσεις και να ξαναδείς, αλλά πολύ πιο ουσιαστικά διότι για πολλές από αυτές η έκδοσή τους από το «Ποντίκι» σηματοδοτεί την πρώτη κυκλοφορία τους σε DVD. Τα φιλμ που απαρτίζουν τη συλλογή διατρέχουν την πρόσφατη ιστορία…
…του σινεμά στη χώρα μας ορίζοντας αυτό που ονομάζουμε ΝΕΚ (νέος ελληνικός κινηματογράφος), ξεκινώντας από τα πρώτα του βήματα κι οδηγώντας τον θεατή στο σημερινό πρόσωπό του. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τους «Τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας» του Νίκου Παναγιωτόπουλου μέχρι τη δεκαετία μας και το «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη, οι ταινίες της προσφοράς ξετυλίγουν το νήμα που ενώνει τις καλύτερες στιγμές του ελληνικού σινεμά, περιλαμβάνοντας φιλμ που έχουν αποκτήσει με την πάροδο του χρόνου σχεδόν μυθικές διαστάσεις. Έτσι, για πρώτη φορά μια νέα γενιά θεατών θα μπορέσει να ανακαλύψει και να απολαύσει ταινίες-σταθμούς που για χρόνια παρέμεναν «χαμένες» στα γρανάζια της εμπορικής διανομής και στην απροθυμία της τηλεόρασης να τους προσφέρει τον χώρο που τους αναλογούσε. Το γεγονός ότι μέσω αυτής της προσφοράς συμβάλλουμε έμπρακτα στη διατήρηση της μνήμης και την ενίσχυση της απήχησης του καλού ελληνικού κινηματογράφου μας κάνει αληθινά περήφανους, ακόμη πιο χαρούμενους όμως μας κάνει η ιδέα πως επιτέλους θα μπορέσουμε να δούμε ξανά μερικές από τις πιο αγαπημένες μας ταινίες του ελληνικού σινεμά στην ποιότητα που τους αξίζει.
Η τιμή της αγάπης (1984)
της Τώνιας Μαρκετάκη
Η σπουδαία αυτή μεταφορά της νουβέλας του Κώστα Θεοτόκη «Τιμή και χρήμα» ακολουθεί πιστά την αφηγηματική γραμμή της ιστορίας του που διαδραματίζεται στην Κέρκυρα των αρχών του 20ού αιώνα και περιγράφει τη δύσκολη μοίρα μιας γυναίκας που ατυχεί στον επικείμενο γάμο της, αλλά βρίσκει το κουράγιο να υψώσει δυναμικά το ηθικό της ανάστημα σε μια κοινωνία αυστηρή και καταπιεστική. Το αφήγημα του Θεοτόκη πάει πέρα από την απλή ηθογραφία και το εξαιρετικό φιλμ που η Μαρκετάκη δημιουργεί από αυτό, ακόμη κι αν επενδύει στους χαρακτήρες την καταγραφή των ηθών και την εντυπωσιακή αναπαράσταση της εποχής, κατορθώνει να γίνει κάτι πολύ πιο ενδιαφέρον από το πορτρέτο μιας ηρωίδας ή μιας εποχής. Η «Τιμή της αγάπης» γίνεται μια ξεχωριστή διαδρομή στη γεωγραφία της ανθρώπινης καρδιάς, μέσα από μια ταινία που παραμένει πιστή στο αρχικό της υλικό, κοιτάζοντάς το την ίδια στιγμή με μια ματιά καινούργια και ανανεωτική.
Οι απέναντι (1981)
του Γιώργου Πανουσόπουλου
Σαν ένα φανελάκι που κολλά πάνω στη σάρκα ένα ζεστό καλοκαιρινό βράδυ, αυτή η ταινία μοιάζει συνυφασμένη με την αναγνωρίσιμη, κοινή αθηναϊκή εμπειρία και φυσικά αδιαχώριστη από την ερωτική επιθυμία που αποτελεί τον οδηγό και τον καταλύτη της ιστορίας της. Ένας νεαρός κοιτάζει από το διαμέρισμά του τις απέναντι πολυκατοικίες μέχρι που τη ματιά του παγιδεύει μια γυναίκα. Μένουν κοντά αλλά δεν γνωρίζονται, μέχρι τη στιγμή που θα αποφασίσουν να σπάσουν το φράγμα των βλεμμάτων και να δοκιμάσουν να διασχίσουν την απόσταση με όχημα έναν κάθε άλλο παρά συμβατικό έρωτα. Ο Γιώργος Πανουσόπουλος θα χαρτογραφήσει την πόλη που αλλάζει και τις σχέσεις των ανθρώπων που ακολουθούν τους ρυθμούς της με τρόπο απόλυτα κινηματογραφικό και θα ορίσει τον ρομαντισμό των πολυκατοικιών, των λεωφόρων, αλλά και μιας γενιάς ανθρώπων μέσα από μια ταινία που χτυπά θαρρείς στον ίδιο ρυθμό με την καρδιά μας.
Οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας (1978)
του Νίκου Παναγιωτόπουλου
Η μαγική μεταφορά ή αν προτιμάτε το σαγηνευτικό αίνιγμα αυτής της ταινίας, στην οποία ένας μεγαλοαστός και οι τρεις γιοι του κληρονομούν μια αρχοντική έπαυλη στο μέσο μιας εύφορης κοιλάδας και μετακομίζοντας εκεί βυθίζονται σε έναν ηδονικό λήθαργο και αφήνονται στην απραξία, παρασύρει ακόμη και σήμερα τον θεατή της σε μια σχεδόν υπνωτική κατάσταση. Παραβολή για τον εκμαυλισμό της αστικής τάξης ή ένα παραμύθι ποτισμένο με σουρεαλισμό και πλούσιο σε σύμβολα, το φιλμ του Παναγιωτόπουλου ταξίδεψε στις μέρες του σε μια σειρά από διεθνή φεστιβάλ (από τις Κάννες μέχρι το Λοκάρνο, όπου κέρδισε την Χρυσή Λεοπάρδαλη) και προβάλλει ακόμη ως μια από τις πιο ιδιοσυγκρασιακές και αξιοπρόσεκτες ταινίες του ελληνικού σινεμά.
Οι δρόμοι της αγάπης είναι νυχτερινοί (1981)
της Φρίντας Λιάππα
Δυο γυναίκες, η νύχτα και το φάντασμα του πόθου. Δυο αδερφές, η Ειρήνη και η Στέλλα, ζουν μαζί σε ένα διαμέρισμα στην Αθήνα. Η κοινωνική τους ζωή είναι σχεδόν ανύπαρκτη και η άφιξη ενός συγγενή τους από το εξωτερικό, με τον οποίο είναι και οι δυο ερωτευμένες, θα ανατρέψει την ισορροπία της σχέσης τους. Η σπουδαία ταινία της Φρίντας Λιάππα στήνεται με άξονα δυο θαυμάσιες ερμηνείες, από τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου και τη Μαρία Σκούντζου, και καταδύεται στις πιο μύχιες πτυχές της γυναικείας φύσης. Δανείζεται τη φόρμα του μελοδράματος, αλλά την ανατρέπει μέσα από μια αφήγηση που αρνείται τις συμβάσεις του, και λάμπει λουσμένο σε ένα σκοτεινό φως και μια υποβλητική ατμόσφαιρα, αρετές που το ταξίδεψαν σε φεστιβάλ όπως του Βερολίνου ή του Μόντρεαλ και χάρισαν στη Λιάππα το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη στη Θεσσαλονίκη.
Η Νίκη της Σαμοθράκης (1990)
του Δήμου Αβδελιώδη
Το ναΐφ, χειροποίητο, βαθιά ελληνικό σινεμά του Δήμου Αβδελιώδη βρίσκει βαθύ έρεισμα σε αυτή την ιστορία της αντιζηλίας δυο οικογενειών. Η μια από τη Χίο, η άλλη από τη Σαμοθράκη, η μια οικογένεια σιδεράδων και η άλλη φαναρτζήδων, διατηρούν μια ιδιότυπη έχθρα που κρατάει από γενιά σε γενιά και μοιάζει να χάνεται πίσω στα μυθικά αρχέτυπα της ίδιας μας της φυλής. Το φιλμ του Αβδελιώδη συνδυάζει ένα πηγαίο χιούμορ με μια γήινη ποίηση και μια γερή δόση σουρεαλισμού, χρησιμοποιώντας σαν πηγές προς έμπνευση ιδέες από την ελληνική μυθολογία και τη λαϊκή παράδοση, εικόνες από το βωβό σινεμά και την ελληνική λαϊκή ζωγραφική, σε ένα αποτέλεσμα που μάλλον βιώνεται παρά παρακολουθείται.
Από την άκρη της πόλης (1998)
του Κωνσταντίνου Γιάνναρη
Πρώτη ταινία στην Ελλάδα για τον Γιάνναρη, το «Από την άκρη της πόλης» ξεχειλίζει δύναμη, ενέργεια, ταλέντο, ιδιοφυία. Η διαδρομή ενός νεαρού Ρωσοπόντιου από τα φτωχά προάστια της Αθήνας προς την ιδέα μιας καλύτερης ζωής στη «λαμπερή» καλή πλευρά της πόλης καταγράφεται δίχως τα κλισέ του κοινωνικού ρεαλισμού ή καμιά διάθεση δραματικής υπερβολής. Η ταινία, γεμάτη αλήθεια, δεν παγιδεύεται σε καμιά ντοκιμαντερίστικη λογική και κατορθώνει με τρόπο μοναδικά αποτελεσματικό να ακτινογραφήσει όχι απλά την ελληνική κοινωνία όπως διαμορφώνεται στη νέα της πολυπολιτισμική εποχή, αλλά κυρίως τον σφυγμό μιας γενιάς και μιας ομάδας ανθρώπων που διεκδικούν και θέλουν να κερδίσουν με κάθε τίμημα τη δική τους θέση στον ήλιο.
Παρακαλώ, γυναίκες, μην κλαίτε (1992)
των Σταύρου Τσιώλη - Χρήστου Βακαλόπουλου
Τοποθετημένες στη σταθερή του κινηματογραφική πατρίδα, την Πελοπόννησο, οι «Γυναίκες» αποτελούν την καλύτερη ίσως στιγμή του ελαφρού, σκωπτικού, τρυφερού, γεμάτου καρδιά σινεμά του Σταύρου Τσιώλη. Η ιστορία δυο αγιογράφων που φιλοσοφούν αντί να αποκαθιστούν τις τοιχογραφίες μιας εκκλησίας στην Αρκαδία γίνεται για τον Τσιώλη (εδώ με τη βοήθεια του Βακαλόπουλου) μια ακόμη ευκαιρία να περιπλανηθεί στα αγαπημένα του τοπία, τόσο της γεωγραφίας όσο και της ανθρώπινης φύσης. Με χιούμορ και καλοπροαίρετη ειρωνεία θα ψιθυρίσει μικρές πικρές αλήθειες για τον Έλληνα του σήμερα, δέσμιο ανάμεσα στην παράδοση και το αύριο, μετέωρο και ευάλωτο μπροστά σε έναν κόσμο που αλλάζει βιαστικός.
Το σπιρτόκουτο (2003)
του Γιάννη Οικονομίδη
Ένα διαμέρισμα σαν κελί στα εργατικά προάστια. Κλεισμένοι μέσα του άνθρωποι-θηρία κόβουν βόλτες πάνω-κάτω, κοιτάζοντας από τα κάγκελα τον κόσμο έξω, δείχνοντας ο ένας τα δόντια του στον άλλο, εκτοξεύοντας τη βία μέσα από λέξεις, βλέμματα, μύχιο μίσος. Ο κόσμος που κινούνται οι ήρωες σε αυτή την ταινία-σοκ του Οικονομίδη είναι ένας κόσμος αδιέξοδος, δηλητηριώδης. Οι ζωές τους παγιδευμένες σε μια άνευ ελπίδας καθημερινότητα, καίγονται από την απελπισία και την έλλειψη σκοπού. Κι όμως το φιλμ κατορθώνει να βρει ψήγματα τρυφερότητας σε αυτούς τους ανθρώπους που ουρλιάζουν με κάθε τους ανάσα και να καταγράψει την πιο σκοτεινή όψη της κοινωνίας μας, δίχως διδακτισμό αλλά με καθαρή κινηματογραφική δύναμη.
Ρεπό (1982)
του Βασίλη Βαφέα
Μια μέρα στη ζωή ενός καθημερινού άνδρα, μια μέρα που παίρνει ρεπό από τη δουλειά του για να φροντίσει μια σειρά από υποχρεώσεις της καθημερινότητας, γίνεται για τον Βαφέα το μέσο για να καταδείξει τον παραλογισμό της σύγχρονης ζωής σε μια πόλη σαν την Αθήνα. Δίχως να στοχεύει στην καθαρή κωμωδία, δίχως να βασίζεται σε εύκολα γκαγκ, μεταμορφώνει το «συνηθισμένο» σε εξωφρενικό, πλάθοντας μια «αστεία» ταινία που είναι στην πραγματικότητα τόσο σοβαρή ώστε όλοι πίσω από τα γέλια μπορούμε να διακρίνουμε την άβολα γνώριμη αλήθεια που κρύβει για τη ζωή μας σε έναν κόσμο αληθινά ανισόρροπο.
(Ποντίκι, 5.2.2009)