Κατά τη γνώμη μου η εταιρία αυτή έκανε τόσα μαζεμένα λάθη κυρίως σε επίπεδο μάρκετινγκ που η ιστορία της θα πρέπει να διδάσκεται σαν case study στους πρωτοετείς φοιτητές αντίστοιχων σχολών.
Είχε την τύχη να ξεκινήσει πολύ πολύ καλά με το pong και τα αντίστοιχα παιχνίδια την δεκαετία του 1970. Στο τέλος της δεκαετίας έβγαλε την εξαιρετική σειρά των οκτάμπιτων υπολογιστών της (αν και ο ιδρυτής της Nolan Buschnell διαφωνούσε και ήθελε η εταιρία να παραμείνει στον χώρο του entertainment). Κατά τη φάση του σχεδιασμού ένα "σαϊνι" παρερμήνευσε τους κανονισμούς περί παρεμβολών του FCC με αποτέλεσμα οι υπολογιστές να κυκλοφορήσουν με μια αλουμινένια θωράκιση που θα τη ζήλευε το θωρηκτό Ποτέμκιν (αυξάνοντας πολύ την τιμή τους). Το πνεύμα του κανονισμού ήταν ότι δεν θα έπρεπε να δημιουργεί παρεμβολές στην τηλεόραση που ήταν συνδεδεμένο, αλλά η ερμηνεία της Atari ήταν ότι δεν θα έπρεπε να διαφεύγει οποιαδήποτε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μπορούσε να δημιουργήσει την οποιαδήποτε παρεμβολή σε οποιαδήποτε συσκευή.
Ένα άλλο λάθος που έκανε η Atari στα οκτάμπιτα της είναι ότι κράτησε σαν επτασφράγιστο μυστικό κάθε πληροφορία που θα χρειαζόταν ένας προγραμματιστής για να γράψει ένα καλό πρόγραμμα που αξιοποιούσε τις δυνατότητες των συνεπεξεργαστών τους. Μέχρι το 1983 που κυκλοφόρησε το βιβλίο De Re Atari, δεν μπορούσε κανείς που δεν ήταν υπάλληλος της Atari να βρει πουθενά πληροφορίες για θέματα όπως τα sprites (player missile graphics) τα interupts του συνεπεξεργαστή γραφικών (Antic), το fine scrolling κ.α. Η αποκάλυψη αυτών των στοιχείων από το 1979 θα είχε δημιουργήσει απίστευτους τίτλους, κυρίως παιχνίδια, που θα έσβηναν τον ανταγωνισμό. Δείτε τη διαφορά που έχουν τα παιχνίδια του 1979/80 σε σχέση με αυτά που κυκλοφόρησαν μετά το 85 και θα καταλάβετε τι εννοώ (το hardware παρέμεινε σχεδόν το ίδιο από το 1979 μέχρι το 1989). Δυστυχώς όμως η Atari ήθελε να γράφει αυτή τα παιχνίδια για τις πλατφόρμες της, οπότε κρατούσε τα μυστικά για τον εαυτό της.
Αν τα 400/800 δεν έπρεπε να κατασκευάζονται σαν κλοβοί faraday (για να αποκλείσουν τις παρεμβολές) οπότε ήταν φτηνότερα και αν είχαν λογισμικό που θα αξιοποιούσε στο έπακρο τις δυνατότητες τους, τότε ίσως να μην είχαμε καν γνωρίσει τον Commodore 64.
H Atari είχε το κακό ότι ήταν εταιρία-μοναχοφάης. Και στην παιχνιδοκονσόλα της, το μεγαλύτερο μέρος των τίτλων γραφόταν από την Atari (το υπόλοιπο από πρώην υπαλλήλους της, όπως τα παλικάρια που ίδρυσαν την Activision). Η ομάδα των προγραμματιστών της λειτουργούσε υπό μεγάλη πίεση, με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και χωρίς να έχει τη στήριξη και την αναγνώριση που θα ήθελε από τα ανώτερα κλιμάκια με αποτέλεσμα τα περισσότερα παιχνίδια από ένα σημείο και μετά να είναι τουλάχιστον απογοητευτικά. Φανταστείτε την απογοήτευση του καταναλωτή που είχε ακριβοπληρώσει το cartridge για το Packman για να διαπιστώσει ότι το παιχνίδι που αγόρασε ήταν αυτό :
Η Atari ξόδευε πολύ περισσότερο χρόνο, ενέργεια και χρήμα στο να αγοράσει δικαιώματα από coin-ops, ταινίες ή σειρές παρά για να φτιάξει αυτό που πραγματικά ήθελε ο αγοραστής : παιχνίδια που να του προσφέρουν διασκέδαση για ένα σεβαστό χρονικό διάστημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το παιχνίδι που βασιζόταν στον ET τον εξωγήινο. Οι όποιες ομοιότητες με την ταινία περιορίζονταν στην εικονογράφηση της συσκευασίας. Οι διαπραγματεύσεις για τα δικαιώματα κράτησαν τόσο πολύ που οι προγραμματιστές είχαν ελάχιστο χρόνο να δημιουργήσουν ένα αξιοπρεπές παιχνίδι που να είναι διαθέσιμο στην αγορά τα Χριστούγεννα. Παιχνίδια σαν το pacman και το ET κάνανε πολλούς καταναλωτές να σιχτιρίσουν την εταιρία και να μαζέψουν το Atari VCS 2600, στο πατάρι.
Βέβαια στις περιπτώσεις αυτές η εταιρία έδινε τα συγχαρητήρια της (και τα παχουλά bonus) στους ανθρώπους του marketing που έκλειναν τα deals για τα δικαιώματα, ενώ για τους προγραμματιστές είχε μόνο να τους προσάψει την αποτυχία. Γενικά από ότι έχω διαβάσει θεωρώ ότι το να ήσουν προγραμματιστής στην Atari, ακόμα και τα καλά χρόνια, ήταν μια μάλλον κακή δουλειά. Δεν σου αναγνωρίζονταν τίποτα, το όνομα σου δεν υπήρχε πουθενά, ούτε σε συσκευασία, ούτε σε κάποια credits screen και για κάποιο bonus αν το παιχνίδι πουλούσε καλά, ούτε κουβέντα. Για τον λόγο αυτό το πρώτο αποκαλούμενο "Easter Egg" (κρυφό μήνυμα σε λογισμικό, συνήθως το όνομα ή η φωτογραφία του/των δημιουργών του) παρουσιάστικε στο Atari Adventure του Warren Robinett, το 1979. Το παιχνίδι πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίγραφα, αλλά ο Robinett αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την Atari.
Αντίστοιχη συμπεριφορά είχαμε και στους μηχανικούς υλικού, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος της σχεδιαστικής ομάδας της οκτάμπιτης πλατφόρμας να αποχωρήσει, ιδρύοντας την εταιρία που δημιούργησε την Amiga. Κατά τη γνώμη μου η Amiga είναι ο πραγματικός διάδοχος της οκτάμπιτης σειράς των Atari, σε επίπεδο δημιουργών και σχεδιαστικής φιλοσοφίας. Με τον atari ST κοινά είναι μόνο το λογότυπο και η εξωτερική σχεδίαση των 65XE και 130XE.
Αν η ομάδα μηχανικών είχε παραμείνει στην Atari και είχε ένα ευχάριστο περιβάλλον εργασίας με δημιουργική ελευθερία και καλή χρηματοδότηση, τότε θα είχαμε μία Amiga που θα είχε κυκλοφορήσει (με το brand της Atari) νωρίτερα στην αγορά, αφού και η ανάπτυξη θα είχε γίνει απερίσπαστα και οι νομικές διαμάχες μεταξύ Atari - Commodore για τα δικαιώματα της πλατφόρμας δεν θα είχαν καθυστερήσει την κυκλοφορία της. Και αν η ataro-amiga κυκλοφορούσε και σαν παιχνιδομηχανή από την αρχή, σίγουρα δεν θα υπήρχε χώρος στην αγορά για τη nintento και το NES.
Με τα παραπάνω δεν θέλω να πω ότι το ST ήταν ένα κακό μηχάνημα. Προς θεού. Και αν μάλιστα σκεφτούμε πόσο βιαστικά έγινε από την υπο διοίκηση Jack Tramiel εταιρία, χρησιμοποιόντας κομμάτια hardware & software που προϋπήρχαν, τότε είναι πραγματικό κατόρθωμα. Και σε σύγκριση με τα mac του 1984, το 520ST του 1985 ήταν απόλυτα ανταγωνιστικό και πολύ πολύ φτηνότερο. Ένα μόνο πρόβλημα είχε : το όνομα Atari που στο συλλογικό υποσυνείδητο ήταν ταυτισμένο με τη βιομηχανία παιχνιδιών. Με τη μούτρα λοιπόν θα μπορούσε ένας διευθυντής μηχανογράφισης μιας εταιρίας να προτείνει την αγορά των ST ως business machines. Είναι σαν να θελήσει η Coca Cola να λανσάρει σαμπουάν. Όλοι θα φοβούνται ότι τα μαλλιά τους θα κολλάνε από τη ζάχαρη του αναψυκτικού. Αντίστοιχα οι διευθυντές της εταιρίας θα νόμιζαν ότι αν επέλεγαν Atari ST, οι υπάλληλοί τους, αντί να δουλεύουν θα παίζουν pong ή breakout. Ακόμα και αν το όνομα της σειράς ήταν διαφορετικό, προκειμένου να μπορεί να έχει ένα ξεχωριστό branding, ίσως το ST να είχε πράγματι την δυνατότητα να ανταγωνιστεί επάξια τα mac. Παραδείγματος χάρη, την Amiga πολλοί την ήξεραν με το όνομα της και αγνοούσαν ότι ήταν Commodore Amiga, οπότε αποφεύγαν την ταύτιση με τον Commodore 64.
Κάπου εδώ τελειώνει και το όποιο experise μου για την Atari. Κάπου σε αυτή τη χρονική στιγμή αλλαξοπίστησα και εγώ, αγοράζοντας ένα 286. Τώρα πια όμως, ενώ το 286 έχει ξεχαστεί, μπορώ να δηλώνω ευτυχής κάτοχος :
Atari 400, 1200XL, 600XL, 800XL, 65XE, 130XE, XEGS, 520ST, 1040ST, Amiga 500, Amiga 600.
To 1200XL αγοράστηκε Τρίτη και τώρα ταξιδεύει από Αμέρικα, ενώ το XEGS αναμένετε άμεσα από Αγγλία. Μόλις μαζευτούν, θα κυκλοφορίσει η αντίστοιχη οικογενιακή φωτογραφία στο forum.
Ελπίζω να μη σας κούρασα.