Ο Κορυδαλλος του....χθες!
Ο Δήμος Κορυδαλλού ανήκει γεωγραφικά στη Δυτική Αττική, ενώ διοικητικά υπάγεται στον Πειραιά. Ο Κορυδαλλός είναι μια πόλη, που τα ίχνη της εμφανίζονται στους προϊστορικούς χρόνους και στην Ελληνική μυθολογία. Ο μύθος ήθελε να κατοικεί εδώ, στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Αιγάλεω, ο Προκρούστης, μέχρι τη μοιραία του αναμέτρησή με το Θησέα, που οδήγησε στο θανατό του.
Ξένοι ερευνητές θα εντοπίσουν κατάλοιπα του αρχαίου ηρώου, ίχνη δρόμων, τμήματα οικισμού και νεκροταφείου. Στην αρχαιότητα, ήταν ένας από τους 100 Δήμους της Αττικής που ίδρυσε ο μεγάλος Αθηναίος πολιτικός Κλεισθένης, στο τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. Ανήκε στην Ιπποθωοντίδα φυλή. Η θέση του προσδιορίζεται στους ανατολικούς πρόποδες του Αττικού όρους Αιγάλεω, γνωστή από το Στράβωνα.
Η οικία Δ. Καραγιάννη
(προέδρου της κοινότητας Κορυδαλλού).
Χρησιμοποιήθηκε ως κοινοτικό κατάστημα
από το 1936 εώς το 1946.
Ήταν το πρώτο Δημοτικό κατάστημα
από το 1946 εώς και το 1956.
1947 - Κορυδαλλιώτες διασκεδάζουν στην ταβέρνα του "Χρόνη",
κάπου στην Αγίου Αρτεμίου δίπλα στην τότε λεωφόρο Μίνωος,
στο χώρο ακριβώς πίσω απ' όπου στεγάζεται
σήμερα το Πνευματικό Κέντρο.
Τότε εκεί ήταν χωράφια...
Η ιστορία "χάνει" για ένα χρονικό διάστημα τα ίχνη του Κορυδαλλού. Το όνομα του αναφέρει ξανά στα συγγραματά τουο λόγιος, κληρικός, φιλόσοφος,
Θεόφιλος ο Κορυδαλλεύς (1563-1646). Στην αρχή η περιοχή λεγόταν
Ασώματοι. Την ονομασία απέκτησε από την παλαιά μικρή Εκκλησία που υπάρχει μέχρι και σήμερα δίπλα στον μεγάλο Ιερό Ναό τωνΤαξιαρχώνκαι η οποίαονομαζόταν
Άγιοι Ασώματοι και είχε κτισθεί από κτηνοτρόφους της περιοχής γύρω στο
1630. Αρκετά χρόνια μετά, στο 18ο αιώνα,ο Κορυδαλλός αποτελεί το κέντρο ενός μεγάλου τσιφλικιού που ανήκει στον
Γεώργιο Κουτσικάρη, που αργότερα την κληροδοτεί στο γιό του
Εμμανουήλ Κουτσικάρη, ο οποίος δίνει το όνομά του σε όλη τη περιοχή.
Το
1866 η περιοχή κατοχυρώνεται με πλειοδοσία μετά από πληστειριασμό στον τραπεζίτη
Κάρολο Μέρλεν. Το
1870 κατά τη γενική απογραφή του πλυθησμού, το
Κουτσικάρι αναγνωρίζεται επίσημα σαν
αυτοτελής οικισμός εξαρτημένος από το Δήμο Αθηναίων και για πρώτη φορά στην ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας αριθμεί πληθυσμό 36 ατόμων. Το
1875 ο Κάρολος Μέρλεν το πουλάει στον
Γεώργιο Παχύ, ο οποίος βαπτίζει την περιοχή, με το δικό του όνομα, συνοικισμός "Παχύ". Ο Γεώργιος Παχύς με τη διαθήκη του το
1912 ορίζει σαν κληρονόμους του, τη σύζυγο του Αιμιλία, κόρη του Γεωργίου Σκουζέ και τις δύο κόρες του, Λαυρία Φερνάδου Σερπιέρη και Ελένη Αυγερινού Αβέρωφ.
Η Λειτανία των Άγ. Ταξιάρχών από
κατοίκους του Κορυδαλλού.
1950 - Εργασίες ενός από τα πρώτα
συνεργεία του Δήμου Κορυδαλλού.
Μετά το θάνατο του Παχύ οι κληρονόμοι του άρχισαν να πουλούν την περιοχή τμηματικά. Το
1922-23 εγκαταστάθηκαν εντελώς πρόχειρα και προσωρινά στην περιοχή της πλατείας Μέμου Μικρασιάτες πρόσφυγες. Η περιοχή παίρνει ξανά το όνομα που είχε στην αρχαιότητα:
ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ. Το
1928 σύμφωνα με επίσημες καταμετρήσεις, ο πληθυσμός της περιοχής είναι 2.429 κάτοικοι.
Η πλειοψηφία των κατοίκων στη περίοδο αυτή είναι νησιώτικης προέλευσης, ενώ πρόσφυγες εγκαθίστανται στον Κορυδαλλό μέχρι και το
1930. Το
1931 αποσπάται από το Δήμο Αθηναίων και προσαρτάται ως αυτοτελής οικισμός στον Πειραιά. Το
1934 αποτέλεσε αυτόνομη κοινότητα. Το
1940 ο πληθυσμός της κοινότητας έχει φτάσει τους 9.690 κατοίκους. Το
1946 ο Κορυδαλλός αναγνωρίζεται σαν Δήμος.
Ναυτοπρόσκοποι του '50
Η πλατεία Μέμου.
Στη
δεκαετία του ΄60 χτίζονται κυρίως μονοκατοικίες με κήπους. Στην περιοχή των 88 στρεμμάτων θα λειτουργήσουν οι Αναμορφωτικές φυλακές Ανηλίκων, το γνωστό
Άσυλο και δίπλα τους αρχίζουν να χτίζονται προς το τέλος της δικτατορίας και αρχές της μεταπολίτευσης οι φυλακές, που αποφάσισε σε μία νύχτα να ιδρύσει η χούντα.Το
1971 ο πληθυσμός ανεβαίνει στις
47.335 κατοίκους και αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες πολυκατοικίες για να καλύψουν τις πληθυσμιακές ανάγκες. Παρατηρείται οικοδομικός οργασμός, τα άχτιστα οικόπεδα όλο και λιγοστεύουν και οι αλάνες χάνονται.
Το
1981 ο πληθυσμός του Δήμου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, φτάνει τους
61.313 κατοίκους, ενώ σήμερα ξεπερνά τους
100.000 κατοίκους. Σιγά-σιγά ο Κορυδαλλός παίρνει τη σημερινή του μορφή με την όψη της μεγάλης και σύγχρονης πόλης, μεπλούσια αγορά που προσελκύει το αγοραστικό κοινό από τους γειτονικούς Δήμους. Διαθέτει 4 πυκνές
λεωφορειακές γραμμές, που διασχίζουν όλη την έκταση του Δήμου, εξυπηρετώντας τις ανάγκες συγκοινωνίας των κατοίκων με τις 2 μεγάλες γειτονικές πόλεις, την Αθήνα και τον Πειραιά.
Περιφορά εικόνας Παμμεγίστων Ταξιαρχών.
Νοέμβριος 1956.
Τελετή θεμελίωσης του Ιερού Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών,
5 Μαϊου 1957.
Ο Κορυδαλλός αποτέλεσε αυτόνομη κοινότητα το 1934.Την εποχή αυτή η όψη της περιοχής είναι εντελώς διαφορετική από τη σημερινή.
Στα δυτικά, πυκνό δάσος από πεύκα, συνέχεια του δάσους του Δαφνίου κατεβαίνει από το βουνό Αιγάλεω, μέχρι το σημείο των 88 στρεμμάτων. Οι παλιότεροι κάτοικοι του Δήμου, θυμούνται ότι απόφευγαν να κυκλοφορήσουν μετά το σούρουπο, από το φόβο των αγριμιών. Πριν το δάσος απλωνόταν ένα λιβάδι, όπου αφθονούσαν τα μικρά λοφιοφόρα πουλάκια, οι κορυδαλλοί, που γεννούσαν τα αυγά τους ανάμεσα στα χορτάρια. Στην αφθονία του συγκεκριμένου είδους πουλιών, λέγεται ότι οφείλει το όνομα ο Δήμος.
Στις βόρειες, ανατολικές και νότιες περιοχές, απλώνονταν χωράφια, αμπελώνες με διάσπαρτες αμυγδαλιές, χωράφια με στάρια, βοσκοτόπια για αγελάδες και χοιροστάσια.
Δεν υπήρχε σχέδιο πόλης, τα σπίτια ήταν αραιά και την αγροτική αυτή έκταση την διέσχιζαν χωματόδρομοι, μονοπάτια μαζί με ρέματα για τους χειμάρρους, που δημιουργούσαν τα βροχόνερα. Τίποτε δεν φανέρωνε ότι κάποια κακόμορφα σημεία θα γίνουν οι κατοπινές ωραιότατες πλατείες του σημερινού Κορυδαλλού.
Το χώρο της πλατείας Ελευθερίας, τον διέσχιζε ένα ρέμα με πέτρινο γεφυράκι.
Ο χώρος της πλατείας Δαβάκη, στα σύνορα της Νίκαιας-Κορυδαλλού, που παλιότερα ανήκε στον Κορυδαλλό, ήταν ένας άθλιος σκουπιδότοπος, όπου οι χοιροτρόφοι άφηναν ελεύθερα τα γουρούνια τους να βοσκήσουν.
Η πιο πρόσφατα διαμορφωμένη πλατεία και από τις πιο όμορφες, η πλατεία Φιλίας των Λαών, ήταν το πιο παλιό νεκροταφείο του Κορυδαλλού, που έπαψε να χρησιμοποιείται γύρω στα 1953-54.
Πριν να επεκταθεί το σχέδιο της Ούλεν (όπως λεγόταν παλιότερα η Εταιρεία Υδάτων), οι Κορυδαλλιώτες προμηθεύονταν το νερό τους από πηγάδια, που προτιμούσαν να τα σκάβουν πολύ βαθιά, επειδή των ρηχών πηγαδιών το νερό αποστραγγίζονταν από τα μαγγανοπήγαδα των περιβολάρηδων του Αγίου Γιάννη του Ρέντη, που δούλευαν ολομερίς. Άλλοι πάλι αγόραζαν νερό με τον τενεκέ από πλανόδιους νερουλάδες.
Επί Μεταξά στην περιοχή των 88 στρεμμάτων, χτίζεται το γηροκομείο, που δεν αποπερατώθηκε όμως, λόγω της κήρυξης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Κατά την διάρκεια του πολέμου λειτουργούσε σειρήνα για την προειδοποίηση και προφύλαξη των κατοίκων από τους βομβαρδισμούς, τοποθετημένη πάνω στο αρχοντικό του Κουτσικάρη, που άρχισαν τότε να το αποκαλούν "σπίτι της σειρήνας".
Το 1940 ο πληθυσμός της κοινότητας έχει φτάσει τους 9.690 κατοίκους.
Στη διάρκεια της κατοχής, οι κάτοικοι του Κορυδαλλού, αλλά και των γύρω περιοχών, Νίκαιας, Κερατσινίου, αναζητώντας τουλάχιστον τη ζεστασιά, αφού η ανεύρεση τροφής ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση, εξαφανίζουν στην κυριολεξία το δάσος μαζί με τους ιδιοκτήτες των ταρσανάδων του Περάματος, που προμηθεύονταν το ξύλο για τα πλεούμενα τους από τα Κορυδαλλιώτικα πεύκα, όπως αναφέρουν οι παλιοί Κορυδαλλιώτες.
Η αποψίλωση αυτή του δάσους, που θα αποτελούσε ένα πολύτιμο πνεύμονα, εάν υπήρχε σήμερα, ίσως να είναι ένας λόγος για το ότι η περιοχή είναι τόσο πυκνοκατοικημένη, μέχρι όχι μόνο τους πρόποδες αλλά και τις πλαγιές και όλες τις πτυχώσεις του Όρους Αιγάλεω. Την αποψίλωση πάντως του δάσους δεν φαίνονταν να απαγορεύουν ούτε οι Γερμανοί, ούτε οι Ιταλοί, που τα φυλάκιά τους βρίσκονταν απέναντι το ένα από το άλλο, στην περιοχή όπου σήμερα είναι χτισμένες οι φυλακές. Αντίθετα, φαίνονταν μάλλον να τους ευνοούν, γιατί τους πρόσφερε ορατότητα στο βουνό, ώστε να μπορούν να προλάβουν επικείμενες επιθέσεις των ανταρτών.
Όπως και άλλες περιοχές της χώρας, έτσι και ο Κορυδαλλός, πλήρωσε το δικό του φόρο αίματος στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Εκατοντάδες σπίτια καταστράφηκαν και 840 άτομα, κατά τους ντόπιους, όμως πάνω από 2.000 άνθρωποι, εκτελέστηκαν στα σημεία εκτελέσεων της περιοχής. Οι τόποι εκτελέσεως ήταν κατ' άλλους ένα ρέμα, στον Άνω Κορυδαλλό, στον δρόμο που οδηγεί σήμερα προς το Σχιστό και κατ' άλλους στην σημερινή πλατεία Ελευθέριου Βενιζέλου, στην οποία υπήρχαν φυλακές, όπως δείχνει και το παλιό όνομα της πλατείας: Στρατώνες
Το γηροκομείο που προαναφέραμε, χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς σαν χώρος επιτήρησης των Ιταλών της περιοχής, μετά της συνθηκολόγησης της Ιταλίας κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά το τέλος του πολέμου και την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής, το κατέλαβαν άστεγοι και πρόσφυγες. Κατερειπωμένο στεκόταν μέχρι περίπου το 1972, οπότε και γκρεμίστηκε.
Στη δεκαετία του '60 χτίζονται κυρίως μονοκατοικίες με κήπους. Ο κόσμος ψωνίζει από τον μπακάλη της γειτονιάς του, ενώ για τα ρούχα του κατεβαίνει κυρίως στον Πειραιά, όταν δεν ράβεται στις μοδίστρες και στους ράφτες που αφθονούν. Υπάρχουν ακόμα αρκετές αλάνες και άχτιστα οικόπεδα, ενώ είναι συγχρόνως η χρυσή εποχή του κινηματογράφου, όπου το "σινεμαδάκι" καταλαμβάνει μεγάλο ποσοστό στις προτιμήσεις του κοινού για διασκέδαση. Ο Κορυδαλλός διαθέτει, τότε, 7 ή 8 κινηματογράφους.
Το παλαιστικό τμήμα του Συλλόγου ΑΠΟΛΛΩΝ.
Κάτω αριστερά διακρίνεται ο πρώην Δήμαρχος
Κορυδαλλού,Δημήτρης Μαλαγαρδής
Θεμελίωση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου το
1945, παρουσία του διορισμένου Κοινοτάρχη
Νικόλαου Γεωργόπουλου.
Οι δρόμοι Αγ. Γεωργίου και Αθηνάς με χρώμα
μιας άλλης εποχής, έτσι όπως κανείς δεν μπορεί
να τους φανταστεί σήμερα αν δεν
τους είχε γνωρίσει... τότε.
Λιτανεία της εικόνας
της Ζωοδόχου Πηγής, προστάτιδας
του Κορυδαλλού, στους
δρόμους της πόλης, 1956.
Ταβέρνα του Χρόνη κάπου στην Αγ. Αρτεμίου
δίπλα στην τότε λεωφόρο Μίνωος
(σήμερα Γρ.Λαμπράκη),τον Ιανουάριο του 1947.
Στιγμές ανάπαυσης και συζήτησης σε ένα
από τα πολλά καφενεία που είχε εκείνη
την εποχή η πόλη μας
Εικόνες που σήμερα θυμίζουν
εξοχή, επαρχία, κάτι άγνωστο
στο σύγχρονο Κορυδαλλιώτη.
Σκηνές από μια πόλη που έχει ιστορία, εξέλιξη,
παρελθόν, παρόν και μέλλον...
Περιοχή Ταξιάρχη, 1920.
Έντονο το άρωμα του καφέ... στις γειτονιές του
Κορυδαλλού, το 1932. Εδώ στην οδό Ψαρρών,
δίπλα στην Πλατεία Ελευθερίας.
Προσκυνητές από τον Πειραιά με μόνιππο
στο Πανηγύρι των Αγίων Ασωμάτων.
Νοέμβριος 1929.
Στο χώρο του πρώην
στρατώνα του Κορυδαλλού
μετά την έκρηξη του 1944.
Τα καφενεδάκια
του Κορυδαλλού
τη περίοδο του '50.
Πηγη:korydallos portal.gr/history