Πόσο αθώα ήταν τα παραμύθια μας;

[caprice]

Δεν είναι λίγα τα παραμύθια που βρίθουν από μάγισσες, δράκους, τέρατα, κακούς λύκους, πονηρές αλεπούδες (εντάξει αυτές μου είναι συμπαθείς) και άλλες μορφές που είναι υπεύθυνες για τα δεινά των ηρώων. Αθώα αγοράκια και κοριτσάκια (π.χ. Πινόκιο, Κοκκινοσκουφίτσα, Κοντορεβυθούλης) παρασύρονται, πέφτουν σε παγίδες, τρέχουν να γλυτώσουν, δέχονται επιθέσεις κ.λπ., κ.λπ.

Τις περισσότερες φορές – για να μην πω σχεδόν όλες – το παραμυθάκι έχει αίσιο τέλος και το παιδάκι – ακροατής στέκεται μπροστά στο happy end εισπράττοντας τα μηνύματα που περνά το κάθε παραμύθι που έχει φτάσει στις μέρες μας μέσα από χιλιάδες παραλλαγές.

Τα παραμύθια σύμφωνα με αρκετές μελέτες που έχουν γίνει έχουν τις ρίζες τους στην αρχή του κάθε πολιτισμού. Μύθοι, θρύλοι, δοξασίες, τελετές, γεγονότα ιστορικά και μη, αποτέλεσαν τη βάση και την αιτία για τη δημιουργία και την εξέλιξη των παραμυθιών που προσαρμόστηκαν ( άραγε; ) στην εκάστοτε εποχή.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι ο πρωταγωνιστής των παραμυθιών – το παιδί – υπάρχει απλά και μόνο διότι είναι και ο κύριος ακροατής. Σε πρόσφατη κουβέντα που είχα με φίλους καταλήξαμε ότι «το παιδί» πρωταγωνιστεί διότι απλά και μόνο είναι το δοχείο στο οποίο χέουμε σταγόνες ψυχολογικής εξουσίας, διδαχής του «σωστού», αποφυγής των λαθών, υπακοής, συμμόρφωσης ή υπόδειξης κάποιου κινδύνου.

Το παραμύθι όμως είναι κάτι το φανταστικό. Σωστά; Σωστά. Άρα το παιδί με το που ξαπλώνει στο κρεβάτι του και τεντώνει τα αυτιά του νʼ ακούσει αυτόματα μεταφέρεται σε ένα κόσμο που δεν είναι η δική του πραγματικότητα. Ο κόσμος αυτός όταν περιέχει την κακιά μάγισσα που δίνει το δηλητηριασμένο μήλο στη Χιονάτη ….. αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να καταλάβει ένα παιδί ότι π.χ. δεν μιλάμε σε ξένους ή δεν δεχόμαστε πράγματα από ανθρώπους που δεν ξέρουμε;

Θέλω να πω με αυτό ότι τα παραμύθια έχουν τις ρίζες τους σε αρχέγονους μύθους, όμως όταν αυτά έχουν φθάσει μέχρι τις μέρες μας που σαφώς οι αντιλήψεις είναι διαφορετικές, είναι ανάγκη να εμπνέουν ακόμα το φόβο;

Υπερβολές ίσως σκεφθείτε. Για αναρωτηθείτε όμως πόσες φορές έχουμε ακούσει «είδες η Κοκκινοσκουφίτσα που δεν άκουσε τη μαμά της και σταμάτησε στο δάσος να κόψει λουλούδια τι έπαθε;» Το ότι η μαμά της ήταν ο ορισμός της ανευθυνότητας και έστειλε ένα παιδάκι μόνο του στο δάσος … κουβέντα.

Ο φόβος σαν μέσο εξαναγκασμού κάθε άλλο παρά καλό κάνει στο παιδί που θα «αναγκαστεί να υπακούσει» για να μην τιμωρηθεί ή γιατί «είδες τι παθαίνεις άμα δεν το κάνεις αυτό;»

Ξέχωρα από τα παραπάνω, θέλω να αναφερθώ και σε κάτι άλλο. Στη γυναικεία παρουσία. Τι να πρωτοπώ, αναρωτιέμαι. Όλες μα όλες βρήκαν τον πρίγκιπα (άλλο πονεμένο θέμα) του παραμυθιού περνώντας από 40 κύματα. Αρκετές από αυτές εξαπατήθηκαν, ταλαιπωρήθηκαν, λοιδορήθηκαν, θυσιάστηκαν, τις προσέβαλαν, τις καταπίεσαν, τις εκμεταλλεύθηκαν, τις κορόιδεψαν και άλλα συνταρακτικά. Υπαίτιοι των δεινών αυτών; Ως επί το πλείστον πάλι γυναίκες. Κακές, μοχθηρές, δολοπλόκες με «μαγικές δυνάμεις» και ικανές για όλα.

Όσο για το πόσο «τους έκοβε;» Με εξαίρεση τη Χαλιμά (αλλά εδώ πάει μακριά η βαλίτσα) προχείρως δεν μου έρχεται κάποια άλλη στο μυαλό που να τα ʽβγαλε πέρα αξιοπρεπώς. Η αδελφή του Μ. Αλέξανδρου είναι εκτός συναγωνισμού και η Σταχτοπούτα … ο ορισμός της «αυταπάρνησης και της αρετής» που δικαιώνεται στο τέλος … ω τι πρωτότυπο.

Αναρωτιέμαι λοιπόν. Το είδωλο ποιας πραγματικότητας αντανακλούσαν αυτά τα παραμύθια; Πόσο άπτεται των ημερών μας;

Προβολή συνημμένου 40860

0

Παραμυθάκι μου μη με μαλώνεις ….

​

 

[mytinyworld]

Πολύ ωραίο θέμα caprice! Πρόσφατα προβληματίστηκα κι εγώ πάνω σε αυτό, μιας και τώρα αρχίσαμε τα παραμύθια με τη μικρή μου. Εγώ θα σταθώ και σε ένα άλλο κομμάτι του κόσμου των παραμυθιων που μας μεγάλωσαν: τη βιαιότητα. Ο λύκος τρώει τα κατσικάκια, ο κυνηγός του ανοίγει την κοιλιά με το μαχαίρι, πέφτει στο πηγάδι και πνίγεται... Πώς τα λες αυτά σε ένα τρίχρονο? Πάντως παρατηρώ ότι οι νέες εικονογραφήσεις και εκδόσεις των παραμυθιών έχουν λίγο ωραιοποιήσει τα πράγματα (ο λύκος δεν τρώει τη γιαγιά, την κρύβει στην ντουλάπα, ο κυνηγός προλαβαίνει το φαγοπότι, ο λύκος δένεται στο δέντρο κλπ κλπ) Επίσης πρόσφατα διαπίστωσα ότι ένα παραμύθι που λάτρευα μικρή και με αυτό μεγάλωσα, ο Τζακ και η μαγική φασολιά, στηρίζεται σε μια κλεψιά! Ο Τζακ σώζει την οικογένειά του κλέβοντας την κότα που κάνει τα χρυσά αυγά. Βέβαια αυτή τον ευχαριστεί που την πήρε από τον γίγαντα, αλλά ο Τζακ δεν αγωνίστηκε για να τη σώσει, δεν ήταν εκεί το νόημα του παραμυθιού! Οπως και ο παπουτσωμένος γάτος, με ψέματα έβγαλε το αφεντικό του από τη φτώχια! Καμιά φορά αναρωτιέμαι αν πρέπει να συνεχίζουμε να τα διαβάζουμε με τη μικρή. Από την άλλη αναρωτιέμαι πόσο κακό μπορούν να κάνουν. Εμένα μου έκαναν κακό? :xm:

 

[sunset89]

Συγχαρητήρια Κατερίνα, για το πολύ όμορφο θέμα που άνοιξες.!!

Και θα επανέλθω , παραθέτοντας στοιχεία από λαογραφικά βιβλία σε σχέση με τα παραμύθια, μιας και στο πανεπιστήμιο είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε πολύ σημαντικά πράγματα πάνω στο κεφάλαιο "παραμύθι".

 

[Amstrad1981]

Συγχαρητήρια για το πολύ όμορφο και πρωτότυπο θέμα!

Πριν από λίγους μήνες έψαχνα να βρω πληροφορίες για τον Hans Christian Andersen (του οποίου τα παραμύθια είναι διδακτικά και απολύτως κατάλληλα για τα παιδιά) και τους αδερφούς Grimm, οι οποίοι ουσιαστικά διασκεύαζαν τα παλιότερα ευρωπαϊκά παραμύθια, παράλληλα σώζοντας τα. Τα παραμύθια όντως δεν είναι καθόλου αθώα και τα περισσότερα από αυτά είναι εξαιρετικά βίαια. Η εποχή που διανύουμε είναι εντελώς διαφορετική από εκείνες που τα παραμύθια μεσουρανούσαν. (ενώ ο άνθρωπος παραμένει ο ίδιος) Ωστόσο από τα πιο πρόσφατα και γνωστότερα παραμύθια, όπως η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων του Lewis Carroll το οποίο έχει γίνει πολλές φορές μια τρομακτική, ψυχεδελική, και ακατάλληλη διασκευή για τα παιδιά, αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά πως οι ενήλικες ίσως πολλές φορές δεν σκέφτονται το παιδικό κοινό όταν τα έγραφαν. Ακόμη μια απόδειξη είναι ο αγαπημένος Πινόκιο, που γράφτηκε από τον Carlo Lorenzini.Ο συγγραφέας στην πραγματικότητα έγραψε το βιβλίο καθαρά για να το διαβάσουν ενήλικες, και στην πρώτη του εκδοχή περιείχε αρκετή βία, ενώ από την υπόδειξη μάλλον του εκδότη του, το μετέτρεψε στο παραμύθι που όλοι λατρέψαμε. Αλλά μην ξεχνάμε πως και τα σύγχρονα παραμύθια (video games, cartoons) επίσης περιέχουν αρκετή βία, όμως είναι αποδεδειγμένο πως μόνο τα βιώματα του κάθε ανθρώπου, είναι ικανά να ξυπνήσουν τη βία που έχει ο καθένας μέσα του.

Αυτά για την ώρα!

 

[V.I.Smirnov]

@Caprice

H εντύπωση ότι "τις περισσότερες φορές – για να μην πω σχεδόν όλες – το παραμυθάκι έχει αίσιο τέλος" είναι τελείως λανθασμένη.

Αυτό ίσως αφορά μόνον τα ελάχιστα παραμύθια που είναι ευρέως γνωστά (και ίσως γι αυτό είναι γνωστά : εξαιτίας του καλού τέλους τους.)

Εξίσου πολλά ή περισσότερα έχουν δυσάρεστο τέλος ή είναι καθολοκληρίαν θλιβερά.

Ειδικά για τον H. C. Andersen, τα περισσότερα παραμύθια του δεν πληρούν καμιά ψυχολογική προδιαγραφή των σημερινών παιδαγωγικών δεδομένων.

Πολλά απ' αυτά δεν έχουν συγκεκριμένο δίδαγμα ή έχουν αχνοσκεπασμένο και πάντως με τρόπο που δεν είναι σαφής για ένα μικρό παιδί.

Π.χ. "Το τελευταίο όνειρο της γέρικης βελανιδιάς", "Η Σκιά", "Η παλαιά ταφόπλακα" κ.α.

Σε πολλά, ο θάνατος είναι το κεντρικό στοιχείο και παρουσιάζεται τελείως απροκάλυπτα ακόμη κι αν το τέλος είναι - ας πούμε - καλό.

Π.χ. "Το παιδί στον τάφο", "Το τελευταίο μαργαριτάρι", "H Aννα Λίσμπεθ" κ.α.

Σε άλλα, το τέλος (και όχι μόνον) είναι σκέτη κατάθλιψη.

Π.χ. "Ο λαιμός του μπουκαλιού", "Η παλιά λάμπα του δρόμου" κ.α.

Άλλα φέρουν εικόνες που μεγενθυμένες με την παιδική φαντασία μπορεί να είναι τρομακτικές, π.χ. "Το μεταλικό γουρούνι".

Εδώ θέλω να σχολιάσω και τον προβληματισμό σχετικά με το αν είναι επιβλαβή ή όχι.

Το αν μπορούν να βλάψουν εξαρτάται από διάφορους παράγοντες και κυρίως την γενική ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Καταρχήν, στα γνωστά παραμύθια οι βίαιες σκηνές (πνίξιμο του λύκου κλπ) περνούν επί της ουσίας σχεδόν απαρατήρητες,

το βάρος της διήγησης δεν πέφτει εκεί.

Π.χ. η διήγηση λέει "ο λύκος πνίγηκε" και σταματά, δεν δίνει λεπτομέρειες για το πώς γίνεται ο πνιγμός.

Ή "ο κυνηγός του ανοίγει την κοιλιά με το μαχαίρι" αλλά η περιγραφή σταματά εκεί.

Το παιδί δεν αντιλαμβάνεται τι σημαίνουν πρακτικά τέτοιες σκηνές και δεν τις συνεχίζει με την φαντασία του, περνά αμέσως παρακάτω.

Γι αυτό τέτοιες σκηνές δεν ενοχλούν και το ερώτημα αν βλάπτουν συνήθως περιορίζεται μόνον στο δίδαγμα που μεταφέρουν.

Όμως συχνά ο χαρακτήρας του παραμυθιού δεν επιδέχεται τέτοια απλοϊκή αντιμετώπιση.

Τι εννοώ ;

Ένα παραμύθι έχει πολλές συνιστώσες : είναι οι σκηνές, οι χαρακτήρες, τα συναισθήματα που περιγράφει.

Σε πολλά παραμύθια αυτά τα στοιχεία προβάλλονται εξίσου ή και περισσότερο από το όποιο δίδαγμα (που δεν είναι απαραίτητο

να υπάρχει καν) και δεν μπορούν να αγνοηθούν απλοϊκά όπως στις παραπάνω περιπτώσεις (λύκος, κοκκινοσκουφίτσα κλπ).

Η επιρροή αυτών των στοιχείων στην ψυχική ισσοροπία του παιδιού μπορεί να είναι ισχυρή και συχνά όχι θετική.

Π.χ. το παραμύθι "Το τελευταίο μαργαριτάρι" που ανέφερα πριν, έχει θέμα έναν άγγελο που φέρνει ως δώρο σε ένα νεογένητο παιδί ένα χάρισμα,

το μαργαριτάρι της αγνότητας (perl of Chastening). Το νόημα του παραμυθιού είναι σαφές και πολύ διδακτικό :

η προσήνεια και η καλοσύνη είναι σπουδαιότερα δώρα από τα χρήματα και δεν βρίσκονται στα πλούτη και τις πολυτέλειες.

Ωστόσο, ο άγγελος για να βρει το μαργαριτάρι επισκέπτεται ένα σπίτι όπου η μητέρα της οικογένειας είναι νεκρή και ο άντρας με τα παιδιά κλαίνε μπροστά στο λείψανο !

Ειδικότερα, το επιμαχο απόσπασμα γράφει :

"Ήταν ένα μεγάλο σπίτι με σκοτεινά παράθυρα και άδεια δωμάτια και μια παράξενη ησυχία βασίλευε εκεί.


Σε ένα δωμάτιο μόνον, όλα τα παράθυρα ήταν ανοιχτά.


Ο αέρας το διαπερνούσε και έκανε τις μακριές, λευκές κουρτίνες να κυματίζουν περα-δώθε.


Στο μέσο του δωματίου ήταν τοποθετημένο ένα ανοιχτό φέρετρο και σ' αυτό βρισκόταν η σορός μιας γυναίκας, ακόμη στο άνθος της ηλικίας της


και πολύ όμορφη. Φρέσκα τριαντάφυλλα ήταν απλωμένα πάνω της, έτσι ώστε μόνον τα λεπτά χέρια της, διπλωμένα, και το ευγενικό πρόσωπο,


ωραιοποιημένο στο θάνατο από ένα επίσημο βλέμμα εξαγνισμού και εισόδου σε έναν καλύτερο κόσμο, ήταν ορατά.


Γύρω απο το φέρετρο στεκόταν ο σύζυγος και τα παιδιά.


Το μικρότερο παιδί ακουμπούσε στο μπράτσο του πατέρα του και όλα έδιναν στην μητέρα τους τον τελευταίο αποχαιρετισμό.


Ο σύζυγος φίλησε τα χέρια της, τα χέρια αυτά που τώρα ήταν σαν ένα μαραμένο φύλλο αλλά μόλις λίγο καιρό πριν δούλευαν και αγωνίζονταν


με επιμέλεια και ειλικρινή αγάπη για όλους τους. Δάκρυα λύπης κυλούσαν στα μάγουλά τους και έπεφταν σε βαριές σταγόνες στο πάτωμα.


Κανένας τους δεν μιλούσε. Η σιωπή που βασίλευε έδειχνε μιαν απέραντη ανείπωτη θλίψη. Με σιωπηλά βήματα και με λυγμούς εγκατέλειψαν το δωμάτιο.


Μια λάμπα ήταν αναμένη και το μακρύ κοκκινο φυτίλι της διακρινόταν μέσα στην φλόγα που τρεμόπαιζε στο ρεύμα του αέρα.


Μετά από λίγο, ξένοι άνθρωποι ήρθαν μέσα κρατώντας το καπάκι από το φέρετρο.


Σκέπασαν μ' αυτό την νεκρή και για λίγη ώρα ακούγονταν τα χτυπήματα του σφυριού στα καρφιά να αντηχούν στην βασανιστική ησυχία του σπιτιού και


στις καρδιές που ακόμη αιμοραγούσαν από την θλίψη."

Ως περιεχόμενο παιδικού κειμένου, η παραπάνω περιγραφή είναι συγκλονιστική.

Σε αντίθεση με τα απλοϊκά "ο λύκος πνίγηκε", "άνοιξαν την κοιλιά του λύκου" κλπ που περνούν σχεδόν απαρατήρητα,

η ένταση της σκηνής αυτής αποτελεί πρωτεύον συστατικό του παραμυθιού και δεν μπορεί να αγνοηθεί και να περάσει "εν διαβάσει".

Το πώς μπορεί να επδράσει σε ένα παιδί κάτω των δέκα ετών θα μας το πουν οι ειδικοί -

αν και εγώ διάβασα το συγκεκριμένο παραμύθι στην δευτέρα δημοτικού και έχω ιδία άποψη...

(Και είναι μόνον ένα ενδεικτικό παράδειγμα, θυμάμαι κι άλλα τέτοια.)

 




Προσωπικά, όταν ήμουν μικρός, τα γνωστά παραμύθια (χιονάτη, κοκκινοσκουφίτσα, κοντορεβυθούλης κλπ) δεν μου άρεζαν καθόλου.

Μα καθόλου λέμε. Τα θεωρούσα κοινοτοπίες, βαρετά, προβλέψιμα, βλακώδη.

Του Andersen (και άλλων βέβαια) όπως το προηγούμενο μου άρεζαν πολύ περισσότερο - τώρα καταλαβαίνω το γιατί :

είχαν ασυγκρίτως μεγαλύτερη θεματολογία, μεγάλη ζωντάνια στην περιγραφή των εικόνων,

ικανοποιούσαν τη φαντασία μου πολύ περισσότερο και τα συναισθήματα που μου προκαλούσαν ήταν ποικίλα, όχι τα ανιαρά ίδια και τα ίδια.

Είμαι της άποψης ότι ένα παιδί πρέπει να έρχεται σε επαφή και με επώδυνα συναισθήματα και δύσκολες ψυχολογικές έννοιες (θάνατος κλπ),

όχι μόνον με αθώες και ωραιοπημένες καταστάσεις. Παραμύθια όπως το παραπάνω ικανοποιούν πολύ καλά αυτή την απαίτηση και βοηθούν

σημαντικά στην αμφίπλευρη συναισθηματική ανάπτυξη του χαρακτήρα. Παραταύτα, μπορεί να φέρουν το παιδί στα ψυχολογικά του όρια,

γι' αυτό δεν θεωρώ ασφαλές να τα διαβάσει μόνο του, ειδικά αν είναι κάτω των δέκα ετών.

Το παιδί πρέπει να είναι σε θέση να φιλτράρει τα ψυχολογικά στοιχεία που μεταφέρονται από τέτοια παραμύθια :

να ικανοποιείται η φαντασία του και να αναπτύσσεται συναισθηματικά αλλά χωρίς να διαταράσσεται η επαφή του με την πραγματικότητα και η ψυχική ισορροπία του.

Σε ηλικίες κάτω των δέκα ετών αυτό είναι μάλλον απίθανο να το έχει ένα παιδί - γι' αυτό η συζήτηση με έναν πιο μεγάλο είναι απαραίτητη.

Εγώ βέβαια τα είχα διαβάσει όλα μόνος μου αλλά δεν είμαι και τόσο τυπική περίπτωση...

-

 

[mytinyworld]

V. I. Smirnov, επίτρεψέ μου να σου πω ότι κατά την άποψή μου τίποτα δεν περνά απαρατήρητο από τα μάτια του παιδιού. Να σας θυμίσω ότι η σκηνή με το άνοιγμα της κοιλιάς του λύκου και τον πνιγμό δεν περνάνε επιφανειακά στην διήγηση και πολύ περισσότερο στην εικονογράφηση. Ο κυνηγός ανοίγει την κοιλιά με το μαχαίρι, βγάζει τα θύματα από την κοιλιά, την γεμίζει με πέτρες και την ξανακλείνει (στην εικονογράφηση φαίνεται η "τομή" με τα ράμματα). Οταν ο λύκος ξυπνάει νιώθει μια δυσφορία, σκύβει να πιει νερό στο πηγάδι και πέφτει μέσα και πνίγεται (στην εικονογράφηση είναι με την γλώσσα έξω και τα μάτια κλειστά, απεικονίζεται δηλαδή πιστά ένα νεκρό ζώο). Ολα αυτά, δεν πέρασαν απαρατήρητα από το δικό μου παιδί που ζητούσε λεπτομέρειες.

Αλλο παράδειγμα που θυμήθηκα: Η χιονάτη βρίσκεται σε ένα γυάλινο φέρετρο και γύρω γύρω κλαίνει οι νάνοι. Ισως να περιμένεις ότι η σκηνή θα περάσει απαρατήρητη και το παιδί απλά θα ενδιαφέρεται να δει τι θα γίνει παρακάτω. Κι όμως. Δέχτηκα τις εξής ερωτήσεις: "γιατί τη βάλανε μέσα σε αυτό το κουτί?" "τι κάνουν εκεί, γιατί κλαίνε?" "που θα την πάνε τώρα?""γιατί έχει τα μάτια της κλειστά?" "γιατί δεν την ξυπνάνε?" Ακριβώς με την επιμονή που σας τα μεταφέρω, πράγμα που σημαίνει ότι στο παιδί όχι μόνο δεν πέρασε απαρατήρητη η σκηνή με το φέρετρο και το μοιρολόι, αλλά στάθηκε πολύ ώρα σε αυτή. Φυσικά είμαι κι εγώ της άποψης ότι τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν και για το θάνατο και για τη βία, αλλά ποια να είναι η σωστή ηλικία και η κατάλληλη εικόνα?

Πάντως, όσον αφορά το απόσπασμα που παρέθεσες με τη νεκρή γυναίκα, πράγματι είναι πολύ δυνατό. Αν θέλεις τη γνώμη μου, δεν θυμίζει απόσπασμα από παραμύθι, αλλά από λογοτεχνικό κείμενο και εγώ σαν μητέρα δεν θα επέλεγα να το διαβάσω σε μικρό παιδί. Εξάλλου τα μικρά παιδιά προσχολικής ηλικίας, που είναι αυτά που τους διαβάζεις τα παραμύθια και παράλληλα εκείνα παρατηρούν την εικονογράφηση, δεν έχουν την υπομονή να ακούσουν τόσο λεπτομερείς περιγραφές. Θέλουν γρήγορα τη συνέχεια. Από την άλλη, αν το παιδί είναι σε θέση να διαβάζει λογοτεχνία και μπορεί να διαβάσει ένα τέτοιο κείμενο, φυσικά δεν θα ενδιαφέρεται πια για παραμύθια τύπου Κοκκινοσκουφίτσα και Κοντορεβυθούλης. Αυτά απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας. Αν όμως δοκιμάσεις να διαβάσεις ένα τέτοιο απόσπασμα σε ένα τρίχρονο, στα πέντε δευτερόλεπτα ή σου έχει γυρίσει τη σελίδα, ή έχει σηκωθεί να παίξει με κάποιο παιχνίδι.

Εχει σημασία λοιπόν, κατά την ταπεινή μου άποψη, για να γίνει πιο σωστά η συζήτηση να προσδιορίσουμε κάθε φορά σε ποια ηλικία αναφερόμαστε. Πιστεύω ότι όταν ένα παιδί αρχίσει να πηγαίνει σχολείο και να διαβάζει, έχει πάψει να ενδιαφέρεται για παραμύθια και ενθουσιάζεται περισσότερο με περιπέτειες.

 

[ChrisTOS]

Εγώ πάλι να βάλω λίγο το περιεχόμενο (context)? Η ζωή τα χρόνια που γράφτηκαν τα παραμύθια στα οποία αναφέρεστε ήταν πολύ πιο σκληρή και πολύ πιο βίαια από τη σημερινή. Η εικόνα ενός ξεκοιλιασμένου ζώου ήταν πολύ οικεία για ένα παιδί ενώ ο θάνατος ήταν ένα καθημερινό φαινόμενο που σέ ένα χωριό ή μια πόλη του 16ου με 19ου αιώνα ένα παιδί 5 χρονών ας πούμε θα το είχε ζήσει αρκετές φορές.

Νομίζω ότι κανένας παραμυθάς της εποχής δεν είχε σκοπό να βοηθήσει την ψυχική ανάπτυξη των παιδιών, δεν υπήρχε η έννοια. Ήθελε απλά να πει μια ιστορία η οποία να είχε μια συναισθηματική απόκριση και η λύπη είναι η πιο δυνατή.

 

[mytinyworld]

Πολύ σωστά! Βλέπουμε όμως ότι ακόμη και μέχρι σήμερα, σε μια τόσο διαφορετική εποχή από αυτή που δημιουργήθηκαν, υπάρχουν και κυκλοφορούν. Στην εποχή μάλιστα που μεγαλώσαμε, οι επιλογές ήταν πολύ λιγότερες από ο,τι σήμερα για κάτι σύγχρονο.

Εγώ μεγάλωσα όπως προανέφερα με το παραμύθι Ο Τζακ και η μαγική φασολιά. Θυμάμαι ζωντανά μέχρι σήμερα την εικονογράφηση, με μάγευε το φυτό που ανέβαινε μέχρι τα σύννεφα, το κάστρο, το πλούσιο τραπέζι του γίγαντα. Και θυμάμαι ακόμη από την κασέτα που το συνόδευε τη φράση "μυρίζομαι ανθρώπινη σάρκα". Ενα μείγμα φόβου και δέους με έκανε να θέλω να διαβάζω και να ακούω ξανά και ξανά αυτό το παραμύθι! Ισως για να επιβεβαιώνω κάθε φορά ότι ο Τζακ τα κατάφερνε να γλιτώσει και δεν γινόταν ένα ακόμη έδεσμα στο τραπέζι του γίγαντα! Αλλά κανείς δεν μου είπε, ούτε από μόνη μου κατάλαβα, ότι το κεντρικό θέμα του αγαπημένου μου παραμυθιού, αυτό που πραγματευόταν δηλαδή, ήταν η κλοπή! Πόσο αθώο ήταν αυτό το παραμύθι?

 

[V.I.Smirnov]

Δεν διαφωνώ σε αυτό που λες, όντως τα παιδιά ζητούν λεπτομέρειες.

Ένας λόγος είναι ότι οι λεπτομέρειες κάνουν την διήγηση αληθοφανή :

βοηθούν στη συγκεκριμενοποίηση τόπων, καταστάσεων και προσώπων

και άρα στην ταύτιση με τους χαρακτήρες και την εισαγωγή στον κόσμο του παραμυθιού.

Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η περιγραφή βίαιων ή "δύσκολων" σκηνών είναι αναπόφευκτη.

Οι εικονογραφήσεις και η ίδια η διήγηση συνηγορούν σ' αυτό όπως είπα.

Ως εκ τούτου μπορούν να δοθούν στο παιδί ανώδυνα, δίχως μεγάλη επιμονή σ' αυτές,

ή και να "λειανθούν" ανάλογα και με την ηλικία και την αντίληψή του.

Το πώς μπορούν να απαντηθούν ερωτήματα όπως αυτά που σου έθεσε το παιδί εξαρτάται από διάφορους παράγοντες,

όπως τι άλλες εμπειρίες έχει, τι άλλο σχετικό υλικό έχει δει (π.χ. σε cartoons κλπ).

Δεν μπορώ να δωσω συγκεκριμένη απάντηση λοιπόν (εξάλλου δεν είμαι ψυχολόγος) αλλά θεωρώ ότι έγκειται απλώς

στην διορατικότητα του παιδαγωγού, στο πόσο καλά γνωρίζει την ιδιοσυγκρασία του παιδιού και στην μαεστρία του

να χειρίζεται τις εμπειρίες που ήδη έχει το παιδί.

Το συγκεκριμένο απόσπασμα που παρέθεσα δεν είναι από λογοτεχνικό κείμενο αλλά από παιδικό παραμύθι, όσο απίστευτο κι' ακούγεται !

Και δεν είναι το μοναδικό, ξέρω κι' άλλα παρόμοια όπως είπα.

Αυτό που εννοούσα είναι ότι σε πολλά παραμύθια οι περιγραφές των σκηνών αποτελούν ουσιώδες στοιχείο της διήγησης :

τα συναισθήματα, οι έννοιες και το όποιο δίδαγμα διαπλάθονται μέσα από αυτές και συνεπώς δεν μπορούν να "λειανθούν"

διότι τότε δεν θα επιτευχθεί το αναμενόμενο.

Π.χ. στο παραπάνω παραμύθι η δύναμη της σκηνής συνηγορεί στο να τονιστεί η προέλευση του αγαθού που θα φέρει ο άγγελος.

Με μια χλιαρή περιγραφή αυτό δεν επιτυγχάνεται. Αν παρέθετα μια παράγραφο ακόμη αυτό θα φαινόταν καθαρά αλλά είπα να μην γράψω όλο το παραμύθι εδώ...




Προφανώς παραμύθια σαν αυτό είναι τελείως ακατάλληλα σε παιδιά της προσχολικής ηλικίας για ευνόητους λόγους.

Όχι όμως και σε παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού. Αυτά μπορούν να αντιληφθούν όλες τις έννοιες και

να προσλάβουν τα συναισθήματα. Επιπλέον, η δύναμη τέτοιων σκηνών μπορεί να τραβήξει το ενδιαφέρον τους με

έναν τρόπο που δεν έχουν άλλες κοινότοπες διηγήσεις.

Παραταύτα, σκηνές σαν την περιγραφείσα πρέπει να δίνονται με προσοχή σε παιδιά με χαμηλές ψυχολογικές αντοχές.

Οι περιπέτειες που λες ότι ενθουσιάζουν τα μεγαλύτερα παιδιά είναι κι' αυτές παραμύθια.

Υπάρχουν αμέτρητα τέτοια. Απλώς το περιεχόμενο τους έχει ταχύτερες εναλλαγές ή περισσότερη δράση.

Ωστόσο, υπάρχουν παιδιά που αγαπούν εξίσου τις διηγήσεις που είναι πιο ήρεμες και περισσότερο φορτισμένες συναισθηματικά.

Είναι απλώς θέμα χαρακτήρα.

Η άποψή μου επί του θέματος δεν τελειώνει εδώ αλλά δεν θα συνεχίσω γιατί δεν είμαι ψυχολόγος.

Τα παραπάνω είναι η άποψή μου από προσωπικά βιώματα (και φυσικά από τα παραμύθια που έχω διαβάσει !).




Ειδικά στο παραμύθι με τον τζακ και την φασολιά, εξαρτάται πώς το βλέπεις.

Σε πολλές εκδοχές ο γίγαντας παρουσιάζεται με το προφίλ του πλούσιου και του κακού που χάνοντας ένα προνόμιό του

βοηθιέται ο τζακ που είναι φτωχός και αδύναμος. Έτσι το ηθικά μεμπτό γεγονός της κλοπής περνά απαρατήρητο.

Τέλος, ας παρατηρήσω ότι τα περισσότερα παραμύθια εξακολουθούν να θεωρούνται παιδαγωγικό υλικό ακόμη και σήμερα,

παρόλο που γράφηκαν σε τελείως διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια.

Ένας λόγος είναι ότι τα κριτήρια ηθικής, οι προβληματισμοί και τα συναισθήματα που έχουν οι άνθρωποι είναι διαχρονικοί,

άρα και τα παραμύθια που τα πραγματεύονται παραμένουν επίκαιρα.

Ωστόσο τα κριτήρια αισθητικής και τα παιδαγωγικά δεδομένα έχουν αλλάξει και γι' αυτό υπάρχει ο προβληματισμός σχετικά

με την βία τους κλπ.

-

 

[caprice]

Μα τα παραμύθια που έφτασαν ως τις μέρες μας δεν είχαν ως βάση την παιδαγωγική αλλά ήταν τα ίχνη που άφησαν όλοι οι μύθοι, οι θρύλοι, οι τελετές κ.λπ. των παλαιότερων εποχών. Οι "μάγισσες υπήρχαν πραγματικά" και τις έστελναν στην πυρά. Οι τελετές ενηλικίωσης σε πολλούς λαούς έβαζαν το νέο μέλος να περάσει από δοκιμασίες προκειμένου να αποδείξει ότι γίνεται ενήλικο. Αναλογιστείτε πόσα παιδιά πέρασαν από συμπληγάδες προκειμένου να "δικαιωθούν" και να τελειώσει όμορφα το παραμύθι.

Αν συμφωνήσουμε λοιπόν ότι τα παραμύθια έχασαν την κληρονομιά της δεισιδαιμονίας που αποτέλεσε τη βάση (και όχι μόνο αυτή) για τη δημιουργία τους, τότε ποιό το νόημα να αναπαράγονται με όλα αυτά τα φανερά ή κρυφά στοιχεία βίας, τρόμου, επιθέσεων και αγωνίας;

Θα επιμείνω ότι το παιδί μεγαλώνοντας σταδιακά αποκτά τη δυνατότητα να ξεχωρίσει το πραγματικό από το φανταστικό. Το να συγχέονται οι δύο αυτοί κόσμοι χωρίς το παιδί να έχει γεμίσει το συναισθηματικό και νοηματικό / νοητικό του οπλοστάσιο είναι πέρα για πέρα λανθασμένο. Αλλό αυτό είναι μία άλλη κουβέντα.

Τέλος για το κατά πόσο είναι διαχρονικά τα μηνύματα που μεταφέρουν θεωρώ ότι έχουν έννοια μόνο ως παραδείγματα προς αποφυγή. Τι εννοώ. Ο αδύναμος που υποκύπτει στο δυνατό, ο πλούσιος που προπορεύεται του φτωχού, ο ρατσισμός της άσχημης εξωτερικής εμφάνισης .... ναι έτσι μόνο το δέχομαι.

 

[Rheinmetall]

Θέμα που σηκώνει πολλή συζήτηση σίγουρα. Προφανώς εμπεριέχουν παιδαγωγικά, κοινωνικά μηνύματα και στερεότυπα και σίγουρα εντυπώνονται στο μυαλό των παιδιών, και μάλλον αυτός είναι και ο σκοπός τους. Εμένα με στεναχωρούσαν τα παραμύθια που είχαν μέσα θανάτους, ή έμμεσες αναφορές σε θάνατο (δηλ. σχεδόν όλα) και για αυτό προτιμούσα τις ιστορίες του Ντίσνεϋ. Ούτε αυτές ήταν αθώες, αλλά τουλάχιστον δεν σε ψυχοπλάκωναν. Πρόσφατα αγόρασα ένα βιβλίο με 12 γνωστά ευρωπαϊκά παραμύθια- με γκραβούρες μέσα ωραία έκδοση- και εκεί συνειδητοποίησα πόσο γκραν γκινιόλ ιστορία ήταν ο Κοντορεβυθούλης για παράδειγμα, με παιδοκτονίες, ανθρωποφαγίες και άλλα ωραία. Ευτυχώς οι φρικιαστικές λεπτομέρειες φαίνεται είχαν κοπεί από τη "λογοκρισία", οπότε καλυτερα...γλίτωσα το ψυχικό τραύμα. Απ' όλα τα παραμύθια αυτό που μού είχε κάνει την μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ο Μολυβένιος Στρατιώτης. Ήταν μια πολύ ευαίσθητη προσέγγιση του θέματος του έρωτα μεταξύ δύο χαρακτήρων.

 

[retrofan]

Πολύ όμορφο θέμα που το είδα μεν χθες το βράδυ αλλά ήθελα να έχω το μυαλό καθαρό για να πω κι εγώ δυο λόγια

Παιδιά δεν έχω οπότε δεν μ' έχει απασχολήσει το πώς θ' αντιδράσει η ψυχούλα τους στα φοβερά και τρομερά που εξιστορούν πολλά από τα κλασσικά παραμύθια. Από την άλλη υπήρξα παιδί και όλα αυτά τα φοβερά και τρομερά ήταν που μ' έκαναν να κολλάω με συγκεκριμένες ιστορίες.

Π.χ. αγαπημένα μου παραμύθια ήταν "Η μικρή σειρήνα" (θυμάστε; αυτή η δόλια που πληρώνει τον έρωτά της για τον πρίγκιπα και τα ανθρώπινα πόδια που αντικατέστησαν την ουρά της με το να πονάει αφόρητα σε κάθε βήμα της), "Η Ελίζα και οι 11 αγριόκυκνοι" (με την πριγκιποπούλα που πέρασε του λιναριού τα πάθη για να λύσει τα μάγια της κακιάς μητριάς και να δώσει στ' αδέλφια της την ανθρώπινη μορφή τους) και ένα παραδοσιακό γιαπωνέζικο μ' έναν ψαρά που έπιασε στα δίχτια του έναν κύκνο, τον άφησε να φύγει και την επομένη μια πανέμορφη κοπέλλα εμφανίστηκε στην καλύβα του και είπε ότι θα είναι η γυναίκα του. Για να τον βοηθήσει οικονομικά του έδωσε ένα πανάλαφρο και υπέροχο πάπλωμα να πουλήσει στην αγορά. Η τιμή που έπιασε ο ψαράς ήταν τόσο καλή που της ζητούσε συνέχεια να φτιάξει κι άλλο ... κι άλλο. Κι αυτή κλεινόταν στο δωμάτιο για μέρες και μετά έβγαινε εξασθενημένη με το καινούριο πάπλωμα. Μέχρι που κάποια στιγμή ο άντρας της άνοιξε την πόρτα και είδε έναν κύκνο να βγάζει με το ράμφος του τα φτερά από το σώμα του και να φτιάχνει μ' αυτά, αιμοραγώντας, το πολύτιμο πάπλωμα. Κι ο κύκνος - σύζυγος πεθαίνει στην αγκαλιά του ψαρά που δεν ήξερε να ελέγξει την φιλοχρηματία του.

Τελικά όλες αυτές οι θλιβερές ιστορίες, αλλά και αρκετές ευχάριστες, μ' άρεσαν τόσο που καταλήγω στο ότι ένα παραμύθι δεν έχει εποχή. Αρκεί να διεγείρει την φαντασία του παιδιού, να είναι καλογραμμένο και να συνοδεύεται από όμορφη εικονογράφηση . Έχω περάσει από τις πιο "απαλές" εκδοχές στις πιο hardcore. Το έκανα μάλλον σε συντονισμό με την ηλικία μου που μεγάλωνε κι ούτε ο δράκος που έφαγε τα παιδιά του στον "Κοντορεβυθούλη" μου δημιούργησε κανιβαλικούς εφιάλτες, ούτε η μικρή Ελίζα που μάζευε τσουκνίδες τα βράδια στα νεκροταφεία για να πλέξει τα πουκάμισα των 11 αδελφών της μου άφησε κάτι περισσότερο από μια ερεθιστική ανατριχίλα καθώς κοιτούσα την υπέροχη ζωγραφιά με την μικρούλα και τα πληγωμένα της χέρια. Έκλαψα όταν το "κοριτσάκι με τα σπίρτα" βρίσκεται παγωμένο στην άκρη του δρόμου αλλά όταν πέτυχα την "απαλή" εκδοχή με ένα πονόψυχο ζευγάρι να την βρίσκει και να την υιοθετεί, η εξέλιξη μου φάνηκε λίγο "σούπα"

Ξαναλέω ότι ούτε ψυχολόγος είμαι ούτε καν γονιός. Όμως μάλλον συμφωνώ με την παρακάτω τοποθέτηση

Του Andersen (και άλλων βέβαια) όπως το προηγούμενο μου άρεζαν πολύ περισσότερο - τώρα καταλαβαίνω το γιατί : είχαν ασυγκρίτως μεγαλύτερη θεματολογία, μεγάλη ζωντάνια στην περιγραφή των εικόνων,

ικανοποιούσαν τη φαντασία μου πολύ περισσότερο και τα συναισθήματα που μου προκαλούσαν ήταν ποικίλα, όχι τα ανιαρά ίδια και τα ίδια.

Ξέχωρα από τα παραπάνω, θέλω να αναφερθώ και σε κάτι άλλο. Στη γυναικεία παρουσία. Τι να πρωτοπώ, αναρωτιέμαι. Όλες μα όλες βρήκαν τον πρίγκιπα (άλλο πονεμένο θέμα) του παραμυθιού περνώντας από 40 κύματα. Αρκετές από αυτές εξαπατήθηκαν, ταλαιπωρήθηκαν, λοιδορήθηκαν, θυσιάστηκαν, τις προσέβαλαν, τις καταπίεσαν, τις εκμεταλλεύθηκαν, τις κορόιδεψαν και άλλα συνταρακτικά. Υπαίτιοι των δεινών αυτών; Ως επί το πλείστον πάλι γυναίκες. Κακές, μοχθηρές, δολοπλόκες με «μαγικές δυνάμεις» και ικανές για όλα.Όσο για το πόσο «τους έκοβε;» Με εξαίρεση τη Χαλιμά (αλλά εδώ πάει μακριά η βαλίτσα) προχείρως δεν μου έρχεται κάποια άλλη στο μυαλό που να τα ʽβγαλε πέρα αξιοπρεπώς. Η αδελφή του Μ. Αλέξανδρου είναι εκτός συναγωνισμού και η Σταχτοπούτα … ο ορισμός της «αυταπάρνησης και της αρετής» που δικαιώνεται στο τέλος … ω τι πρωτότυπο.

Σ' αυτή την πολύ σωστή παρατήρηση, να προσθέσω και το ότι τα παραμύθια εκπροσωπούν την εποχή τους. Είναι βέβαιο ότι τόσο "Η πεντάμορφη και το τέρας" όσο και "Η πριγκίπισσα και ο βάτραχος" ήταν ένας τρόπος να περνάνε στα μικρά κοριτσάκια του 18ου, 19ου αιώνα το να μην επαναστατούν με τον πανάσχημο και ηλικιωμένο άντρα που κατά πάσα πιθανότητα θα τους πάσαραν οι γονείς τους αφού αυτός ήταν καλός, τις αγαπούσε και τις προστάτευε. Το γεγονός όμως ότι στα παραμύθια κάποια στιγμή τέρας και βάτραχος γίνονταν όμορφοι πρίγκιπες λέει πολλά για το πόσο πρέπει να χρυσώσεις μερικά χάπια για να μπορέσεις να τα καταπιείς αδιαμαρτύρητα .

Όσο για γυναίκες που τα έβγαλαν πέρα αξιοπρεπώς ... Χμμμμμ :xm: Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το ότι οι γυναίκες είναι κυρίως αυτές που κινούν τις ιστορίες. Που έχουν τη δύναμη (συνήθως ψυχική) και την υπομονή να τα βάλουν με θεούς και δαίμονες, με αντιξοότητες και αναποδιές για να πετύχουν τον στόχο τους, σχεδόν πάντοτε ευγενή και αλτρουϊστικό. Την Σταχτομπούτα την αφήνω στην άκρη, το συγκεκριμένο παραμύθι έχει πάρει κοριτσάκια και κοριτσάκια στον λαιμό του

Τέλος caprice μου, στο "ποιο το νόημα ν' αναπαράγονται τα παραμύθια μ' όλα αυτά τα στοιχεία βίας, τρόμου και αγωνίας" τολμώ ν' απαντήσω ότι είναι για να χαρούν και οι επόμενες γενιές παιδιών με κάτι που αποτελεί τεράστιο λογοτεχνικό θησαυρό και πλούτο παράδοσης. Το να μείνουν τα παιδιά σου μόνο με κάτι ξενέρωτες ιστορίες ζώων και άλλων βαρετών "σύγχρονων" ηρώων παραμυθιών που πετυχαίνω στα βιβλιοπωλεία ψάχνοντας για σχετικά δωράκια, νομίζω ότι είναι κάτι που δεν θα στο συγχωρέσουν ποτέ . Κράτα τους έστω τον Σεβάχ τον Θαλασσινό

 

[mytinyworld]

Όσο για γυναίκες που τα έβγαλαν πέρα αξιοπρεπώς ... Χμμμμμ :xm: Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το ότι οι γυναίκες είναι κυρίως αυτές που κινούν τις ιστορίες. Που έχουν τη δύναμη (συνήθως ψυχική) και την υπομονή να τα βάλουν με θεούς και δαίμονες, με αντιξοότητες και αναποδιές για να πετύχουν τον στόχο τους, σχεδόν πάντοτε ευγενή και αλτρουϊστικό. Την Σταχτομπούτα την αφήνω στην άκρη, το συγκεκριμένο παραμύθι έχει πάρει κοριτσάκια και κοριτσάκια στον λαιμό του

Μπορείς να μας αναφέρεις μερικά παραδείγματα? Δυσκολεύομαι να βρω τέτοιους χαρακτήρες στα παραμύθια που γνωρίζω.. :xm:

 

[caprice]

Μα εγώ δεν έχω στείλει στο πυρ το εξώτερο τα παραμύθια που μεγαλώσαμε. Εγώ αναρωτήθηκα ποιά είνα η πραγματικότητα που αντανακλούν πλέον. Πόσο χαίρεται ένα παιδί που γλύτωσε το μικρό κατσικάκι που κρύφτηκε στο ρολόι ή στο ντουλάπι (διαλέγεις version) οκ να το δεχθώ κατά μία έννοια. Το να εξηγήσω όμως γιατί ο Χάνσελ άνοιξε την όρεξη στην κακιά γριά και ήθελε να τον φάει, εδώ έχω ένσταση. Όσο για τον λαογραφικό / λογοτεχνικό πλούτο του ξένου ή ελληνικού πολιτισμού που περνά μέσα από κάθε παραμύθι .... οι μύθοι του Αισώπου είναι ένα συνετό παράδειγμα που θα μπορέσω να αναφέρω. Είναι όμως οι μύθοι του Αισώπου παραμύθια;

 

[retrofan]

Μπορείς να μας αναφέρεις μερικά παραδείγματα? Δυσκολεύομαι να βρω τέτοιους χαρακτήρες στα παραμύθια που γνωρίζω.. :xm:

Για να δούμε ...

"Μικρή σειρήνα". Θυσιάζει απόλυτα συνειδητά την παλιά ζωή της και υπομένει τον πόνο για χάρη της αγάπης. Ο πρίγκιπας μπροστά της φαντάζει άχρωμος κι άοσμος πλέι μπόι.

"Η Ελίζα και οι 11 αγριόκυκνοι". Αποστολή της μικρής αδελφής να σώσει τ' αδέλφια από την κατάρα. Βουβή, πρέπει να πλέκει με γυμνά χέρια 11 πουκάμισα από αγριοτσουκνίδες.

"Ραπουνζέλ". Τα δάκρυα της ξανθομαλλούσας ηρωίδας γιατρεύουν τα τυφλά μάτια του ήρωα. Αυτός, απλώς πέφτει σαν τον βλάκα στ' αγκάθια

"Ο Αλί Μπαμπά κι οι 40 κλέφτες". Καλά τον βούτηξε τον θησαυρό ο Αλί Μπαμπά αλλά αν δεν ήταν η σκλάβα Μοργκάνα ν' ακούσει τους κλέφτες στο γλέντι και να σκαρφιστεί το κόλπο με τα πιθάρια, δεν θα μακροημέρευε για να τον απολαύσει.

"Η βασίλισσα του χιονιού". Το κοριτσάκι σώζει το αγοράκι από το παγωμένο παλάτι.

Μια ιστορία από τις "Χίλιες και μια νύχτες" με μια πριγκίπισσα που πέτυχε εκεί που απέτυχαν τα τρία αδέλφια της, να φέρει ένα μαγικό πουλί από ένα μαγεμένο βουνό ή κάτι τέτοιο. Τ' αδέλφια ακούγανε τις φωνές που τους καλούσανε, γυρνούσαν το κεφάλι και μεταμορφώνονταν σε στήλες άλατος. Η κοπέλλα αντιστάθηκε στον πειρασμό.

Ένα άλλο ελληνικό παραμύθι με την κοπέλλα που έλιωσε πολλά ζευγάρια παπούτσια για να φτάσει στον αγαπημένο της κλπ.

Ακόμα κι όταν ο σκοπός δεν είναι καλός, πάλι η εξέλιξη της πλοκής βρίσκεται συχνά στα χέρια γυναίκας. Φόβος για τις "μάγισσες", ουσιαστικά γιάτρισσες του πάλαι ποτέ; Ίσως...

Π.χ. "Χιονάτη". Ποιος μπορεί ν' αρνηθεί ότι η όλη ιστορία κινείται εξαιτίας και γύρω από την κακιά μητριά; . Ο πρίγκιπας απλώς περνάει με τ' άλογο.

"Η ωραία κοιμωμένη". Οι νεραϊδες με τις ευχές και η νεράιδα με την κατάρα είναι γυναίκες. Πάλι ένας πρίγκιπας που σουλατσάρει τυχαία στο δάσος

"Η πεντάμορφη και το τέρας". Ξανά η μάγισσα - νεράιδα που αποφασίζει να τιμωρήσει τον κακόκαρδο πρίγκιπα. Και βέβαια η κοπελίτσα που τον λυτρώνει.

Βρε! Λες να έχω τελείως "φεμινιστική" ανάγνωση των παραμυθιών;

 

[Domenica]

Πολυ ενδιαφερον θεμα! Εχουν γραφτει ποταμοι επι τουτου αν δεν βαριεστε να διαβαζετε. (μια εποχη ειχα διαβασει καμποσα). Στα ελληνικα μου ερχεται το απο την ᾽Μηδεια στην Σταχτοπουτα᾽ ή καπως ετσι πανε χρονια που το βρηκα, της Λιλης Ζωφραφου με ενοχλητικα φεμινιστηκη προσεγγιση των μυθων και των παραμυθιων. Τα παραμυθια και οι μυθοι εννοειται πως δεν ειναι αθωα οπως αναφερθηκε και παραπανω βασιζονται σε αρχεγονα αισθηματα, τελετες και συνηθειες. Οι αδερφοι Γκριμ ειναι πιο σπλατερ αλλα ο Αντερσεν παιρνει Οσκαρ στην καταθλιψη. Εκτος απο την δολια μικρη σειρηνα (που καλα θα χε κανει να μαχαιρωσει τον πριγκηπα και να ελευθερωθει), τον μολυβενιο στρατιωτη και το κοριτσακι με τα σπιρτα υπηρχε ενας ολοκληρος στρατος απο νεκρα, αρρωστα και αναπηρα παιδακια. Αγαπημενο ειναι ο 'Η μανα και ο Χαρος᾽ ικανο να οδηγησει το αθωο τριχρονο στον ψυχιατρο. Αμ ο Περω με τις νεκρες γυναικες του Κυανοπωγωνα ἠ οι ελληνικοι μυθοι?

Για αυτο και πολλες διασκευες ωραιοποιουν τις καταστασεις και αλλαζουν το τελος ή δικαιολογουν τα αδικαιολογητα. Η δε Ντισνευ αυτο το εκανε επικερδης μοδα συχνα ομως χανοντας την ουσια των ιστοριων. (αν και ο θανατος την μαμας του Μπάμπι συγκλονισε πολλα παιδακια). Η Σταχτοπουτα παντως εμενα με συγκινει βαθυτατα ειδικα στις βερσιον που εστειλε τις κακες αδερφες και την μητρυια στα θυμαράκια! (στις βελτιωμενες βερσιον τις καλοπαντρευει τις αδερφες ή απλα τις αγνοει).

 

[V.I.Smirnov]

Δεν συμφωνώ ότι στα παραμύθια είναι κυρίως η γυναικεία παρουσία που κινεί την ιστορία.

Ποσοτικά δεν υπάρχει ανισομέρεια υπέρ του γυναικείου φύλλου - για να μην πω ότι συμβαίνει το αντίθετο.

Το αποδεικνύουν οι αριθμοί : μπορώ να αναφέρω δεκάδες όπου η γυναικεία παρουσία παίζει ελάχιστο ρόλο ή δεν υπάρχει καν.

Απλώς ο κόσμος δεν έχει διαβάσει πολλά και κάνει λάθος στατιστική.

Π.χ. από τα 150+ του Andersen τα ευρέως γνωστά είναι καμιά 10-15. Και πολλά λέω...

-

 

[Domenica]

Π.χ. από τα 150+ του Andersen τα ευρέως γνωστά είναι καμιά 10-15. Και πολλά λέω...

QUOTE

Ναι διοτι τα υπολοιπα θα εστελναν στην αυτοκτονια ακομα και την Πολυαννα!

Σε πολλα παραμυθια δεν υπάρχουν γυναικες αλλα στα πιο γνωστα εχουμε την αντιπαραθεση κορης-μητριάς (αρχικα ηταν μανα και το αλλαξαν οι Γκριμ) και την αναζητηση του πριγκηποπουλου! Πολυ ενδιαφερουσα η αποψη πως το τερας (ή βατραχος ή οτι αλλο) που γινεται πριγκηπας ειναι ο ηλικιωμενος συζηγος.

 

[mytinyworld]

Α, μάλιστα! Τα έξι πρώτα που αναφέρεις τα αγνοώ πλήρως και ουδέποτε τα διάβασα ως παιδί. Εξάλλου μετά την Τρίτη Δημοτικού δεν ξανασχολήθηκα με παραμύθια και πριν είχα μια πιο ελαφριά θεματολογία, με πιο απλά θέματα όπως τα γουρουνάκια, τα κατσικάκια, την κοκκινοσκουφίτσα, τη σταχτοπούτα, τη χιονάτη, τον τζακ (φυσικά) με τη φασολιά, τον κοντορεβιθούλη, την ωραία κοιμωμένη, το μαγικό αυλό, τον πινόκιο, το μολυβένιο στρατιώτη (η δεύτερη επιλογή μου), τον παπουτσωμένο γάτο.... Αυτά θυμάμαι πρόχειρα. Σε αυτά τα παραμύθια δεν θυμάμαι καμιά κοπέλα να αγωνίστηκε για κάτι και μάλλον θα έλεγε κανείς ότι ήταν ανδροκεντρικά, γι'αυτό αναρωτήθηκα.

Αλήθεια, αυτό που αναφέρεις ως ελληνικό παραμύθι με την κοπέλα που περπάτησε πολύ για να βρει τον αγαπημένο της, ποιό είναι? Γνωρίζει κάποιος κάτι? Ψάχνω πολλά χρόνια κάτι σχετικό...

 

[V.I.Smirnov]

Ναι διοτι τα υπολοιπα θα εστελναν στην αυτοκτονια ακομα και την Πολυαννα!

Γι' αυτό έγραψα νωρίτερα ότι δεν πρέπει να διαβάζονται ανεξέλεγκτα από παιδιά με χαμηλές ψυχολογικές αντοχές.

Παρόλο που πολλά εξ αυτών έχουν πολύ θετικά παιδαγωγικά αποτελέσματα αν πραγματευτούν σωστά -

τουλάχιστον σε σχέση με τις γνωστές κοινότοπες διηγήσεις (χιονάτη, κοκκινοσκουφίτσα κλπ)...

Παρόλο που εγώ πολύ μικρός διάβασα μόνος μου καμιά εκατοστή, δεν θα άφηνα να τα διαβάσουν παιδιά χωρίς επίβλεψη

αν δεν ήμουν βέβαιος για την ικανότητά τους να τα φιλτράρουν όπως πρέπει...

-