Γαλλικό διάλειμμα που εξάλλου δικαιούνται ως πρωτοπόροι και εφευρέτες γενικώς
Το 1849 ο Eugene Bourdon κατοχύρωσε το διάσημο μανόμετρό του, μα καθώς ήταν αφοσιωμένος στην έρευνα, δεν έβρισκε χρόνο να ασχοληθεί με την παραγωγή όσων εφευρέσεων κατέβαζε το κεφάλι του. Αποτέλεσμα, να πουλήσει τα δικαιώματα κατασκευής του βαρομέτρου του (που και αυτό όπως και το μανόμετρο βασιζόταν στη «Σωλήνα Bourdon») στον Felix Richard ο οποίος μόλις είχε μεταφέρει το εργαστήριο του από τη Λυών στο Παρίσι.
Μετά από αυτή τη συμφωνία, η εταιρία του Richard θα γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη, κατασκευάζοντας και εξελίσσοντας διάφορα όργανα. Πεθαίνοντας όμως το 1876, ο κύριος Felix άφησε στη χήρα του με τα τέσσερα ορφανά μόνο χρέη.
Αυτό πιθανόν να οφειλόταν στην εμπλοκή του Felix Richard στα πολιτικά, καθώς ξόδεψε μεγάλο μέρος της περιουσίας του λαμβάνοντας ενεργό μέρος στην Κομμούνα του Παρισιού όπου και παραλίγο να εκτελεστεί. Στη συνέχεια, αφού ήταν με τους χαμένους πρέπει να έπεσε και σε δυσμένεια στους επιχειρηματικούς κύκλους. Επίσης άσχετα με τα κουμμουνιστικά του, μάλλον απολάμβανε και την ωραία ζωή από την άλλη μεριά.
Jules Richard (1848-1930)
Την χρεοκοπημένη εταιρία ανέλαβε ο υιός Jules, μαζί με τον αδελφό του Max που ουσιαστικά ξεκίνησαν από την αρχή. Σύντομα η επιχείρησή τους θα ανακάμψει, χάρη στην κατασκευή απλοποιημένων, εύχρηστών και αξιόπιστων επιστημονικών και καταγραφικών οργάνων, που μπορούσαν πια να παραχθούν μαζικά με χαμηλό κόστος, σε αντίθεση με τα έως τότε υπάρχοντα.
Το 1882 η εταιρία ονομάζεται «Richard Freres» (Aφοι Richard) και πλέον πάρα πολλές εταιρίες και οργανισμοί χρησιμοποιούν κατασκευές τους εντός και εκτός Γαλλίας. Το 1887 μάλιστα, το γαλλικό ναυτικό θα υπογράψει συμφωνία προμήθειας δίνοντας ακόμη περισσότερη ώθηση στη ήδη αναγνωρισμένη επιχείρηση, ενώ δύο χρόνια αργότερα, το 1899, ο πύργος του Άιφελ θα ξεκινήσει τη λειτουργία του με εγκατεστημένο μετεωρολογικό σταθμό των αδελφών Richard.
Από δυό χωριά...
Δεν πέρασε όμως πολύς καιρός, και δύο χρόνια αργότερα οι αδελφοί Richard πρέπει να μάλωσαν άγρια (ίσως η προαιώνια κόντρα τεχνικού βJules- και μάνατζερ βMax-) διαλύοντας τον συνασπισμό. Ο Jules θα εξαγοράσει το μερίδιο του αδελφού του με την συμφωνία ο Max να μην εμπλακεί σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις στο μέλλον.
Ο Max όμως με τα λεφτά στο χέρι πήγε καρφί και αγόρασε μια χρεοκοπημένη εταιρία, και η πρώτη του κίνηση ήταν να προωθήσει φωτογραφικές κατασκευές του Jules Carpentier*. Ο Carpentier ήταν το αντίπαλο δέος του Jules στις κατασκευές οργάνων ακριβείας και επίσης δραστηριοποιούνταν ήδη στα φωτογραφικά, τομέα στον οποίο ο Jules Richard ήταν έτοιμος να επεκταθεί.
*O Carpentier μεταξύ βπολλών- άλλων, έχει κατασκευάσει περισκόπια υποβρυχίων, κατοχύρωσε για τους αδελφούς Lumiere την μηχανή λήψης-εμφάνισης-προβολής Cinematographe και έχει εμπλακεί στην εξέλιξη της έγχρωμης φωτογραφίας με την μέθοδο της τριχρωμίας.
Ο Jules κυνήγησε δικαστικά τον αχάριστο αδελφό του και κέρδισε. Μην μπορώντας να συνεχίσει, ο Max πούλησε την εταιρία του το 1895. Αγοραστές ήταν ο συνεργάτης του Max, Leon Gaumont (μαθητής και ισόβιος φίλος του Carpentier), μαζί με τον γνωστό Άιφελ και άλλους δύο. Έτσι δημιουργήθηκε η «Gaumont»*
*Η Gaumont είναι σήμερα η παλαιότερη εταιρία στο χώρο με συνεχή λειτουργία. Από τους πρωτοπόρους του κινηματογράφου, διατηρούσε τα μεγαλύτερα στούντιο επί της γης μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο. Πειραματίστηκε με προβολές έγχρωμου φιλμ ακόμη και με συγχρονισμένο ήχο ήδη από το 1902, και έβγαλε την πρώτη γυναίκα σκηνοθέτη ever, Alice Guy Blache. Η Alice μαζί με τον Melies ήταν οι πρώτοι σκηνοθέτες ταινιών μυθοπλασίας όλων τον εποχών αμέσως μετά τους αδελφούς Lumiere λίγα χρόνια πριν να μπει ο 20ος αιώνας.
...εν τω μεταξύ...
Ο Jules Richard είχε την ιδέα να επεκταθεί και στο χώρο της στερεοσκοπικής φωτογραφίας που άρχισε να επανέρχεται στο προσκήνιο εκείνη την εποχή.
Η στερεοσκοπική φωτογραφία δεν ήταν κάτι άγνωστο και η πρώτη εποχή άνθησής της συμπίπτει σχεδόν με την εφεύρεση της φωτογραφίας και τοποθετείται μεταξύ 1851-1870 (μην νομίζεις σύντροφε τηλεθεατή πως εσύ ανακάλυψες τη 3D οικιακή ψυχαγωγία επειδή αγόρασες νέα τηλεόρασή ή είχες μικρός ViewMaster
).
Με την εξέλιξη των πραγμάτων, στο τέλος του 19ου αιώνα το ενδιαφέρον επανέρχεται και η στερεο-φωτογραφία αποτελούσε το χόμπι πολλών μπουρζουά-δων. Όμως οι συσκευές ήταν ογκώδεις και δύσχρηστες εάν ο ίδιος ο μπουρζουάς ήθελε να τις χρησιμοποιήσει και δεν αρκούνταν απλώς στη θέαση έτοιμων φωτογραφιών.
...
Το 1893 ο Jules Richard θα παρουσιάσει τη στέρεο φωτογραφική Verascope που αποτέλεσε τη βάση της επιτυχίας για το φωτογραφικό κομμάτι της εταιρίας του. Χρησιμοποιούσε πλάκες σε ένα νέο μικρό φορμά δικής του έμπνευσης, μεγέθους 45x107mm πράγμα που επέτρεψε τον σχεδιασμό και κατασκευή απλούστερων φωτογραφικών σε μικρό και εύχρηστο μέγεθος σχετικά με τα έως τότε δεδομένα.
Η Verascope ζύγιζε περίπου ένα κιλό και δεχόταν κασέτα ικανότητας 12 στερεοσκοπικών βστάσεωνβ. Αμέσως και οι άλλοι κατασκευαστές όπως ο Gaumont υιοθέτησαν το φορμά, που μαζί με το μεγαλύτερο και προϋπάρχων 6x13cm (υπήρχαν ακόμη περισσότερα) οδήγησαν την στερεοσκοπία στην δεύτερη εποχή άνθησής της.
(Η Τρίτη και τελευταία εποχή της στερεο-μανίας θα είναι στη δεκαετία του 50 χωρίς μεγάλη όμως επιτυχία. Ίσως γιατί υπήρχαν ήδη τότε πολλές άλλες μορφές διασκέδασης για το κοινό).
Το 1904 ο Richard παρουσίασε την απλοποιημένη και πολύ φθηνότερη έκδοση του Verascope ονόματι Glyphoscope για τον αρχάριο και επίδοξο στερεογράφο. Η ονομασία προκύπτει όπως είναι προφανές από το γλύφω-λαξεύω, καθώς οι στερεοσκοπικές φωτογραφίες ονομαζόταν και «ανάγλυφα».
Έτσι το χόμπι διαδόθηκε ακόμη περισσότερο φθάνοντας σε πολύ περισσότερα χέρια, όχι μόνο φωτογράφων, αλλά και εν δυνάμει καταναλωτών έτοιμων στέρεο-φωτογραφιών, καθώς το Γλυφοσκόπιο του Richard είχε διπλή χρήση, τόσο ως μηχανή λήψης, όσο και ως στερεοσκόπιο θέασης χωρίς την ανάγκη αγοράς ξεχωριστής συσκευής. Η μετατροπή γινόταν πολύ απλά αποσπώντας τον μηχανισμό των κλείστρων.
Εντωμεταξύ, περαιτέρω ώθηση στο σπορ της στερεομανίας επήλθε το 1907 όταν οι αδελφοί Lumiere θα κυκλοφορήσουν τις έγχρωμες πλάκες (autochromes) με βάσηβ¦το άμυλο πατάτας.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί επίσης, πως ο Richard κατασκεύασε μόλις το 1913 την "Homeos", τη πρώτη φωτογραφική μηχανή παραγωγής για φιλμ 35mm παγκοσμίως, όταν ο Barnack που είδαμε σε προηγούμενο έφτιαχνε ακόμη το πρωτότυπό του, την πρώτη Leica στα εργαστήρια της Leitz.
Η μόδα που πυροδότησε ο Richard, έχει αφήσει έως και τις μέρες μας πάρα πολλές στερεοφωτογραφίες-ντοκουμέντα από τον πρώτο παγκόσμιο, με gore περιεχόμενο ή όχι, διαφόρων φωτογράφων-εταιριών, καθώς ήταν ένα πολύ καλό πεδίο εμπορικής εκμετάλλευσης.
Πριν όμως φθάσουν τα χρόνια με τα αιματοβαμμένα χαρακώματα, ο κύριος Jules είχε επεκταθεί και σε κάτι πολύ πιο ευχάριστο.
Εδώ μέσα γίνονται Σόδομα και Γόμορρα...
Και στον Jules όμως (το μήλο κάτω από τη μηλιά) άρεσε η όμορφη ζωή. Μην έχοντας οικογένεια ήταν ακόμη ευκολότερο να ζει την belle epoque ως γνήσιο παιδί της, και δεν φαινόταν να θεωρεί πως ζωή είναι μόνο τα εργαστήρια και οι εφευρέσεις.
Σε αυτό το πνεύμα, κάπου στο 1900 δημιούργησε το βAtriumβ. Ένα χώρο πολύ κοντά στο σπίτι και την εταιρία του, που ίσως και να χρησίμευε ως χώρος συνάντησης με τις ερωμένες του, αλλά είναι γνωστότερο για τις φωτογραφίσεις γυμνού που μας άφησε κληρονομιά.
Το αρχαιοελληνικίζον σκηνικό, ίσως και να έδινε την απαιτούμενη διάσταση-δικαιολογία για φωτογραφίσεις γυμνού, πολλές από τις οποίες θα πρέπει να θεωρούνταν πορνό εκείνη την εποχή. (ντιπ για ντιπ τσιτσίδια να το πω απλά)
[edit]
...
Το τερπνόν με τα του ωφελίμου, δουλειά και διασκέδαση, οι στερεοφωτογραφίες για «κυρίους», πρέπει να ήταν ένας πολύ αποδοτικός εμπορικά τομέας, Και ο γείτονας - ανταγωνιστής αλλά πολύ χαμηλότερων τόνων και σκληρά εργαζόμενος Gaumont (καθώς και άλλοι) δεν έχασε την ευκαιρία για κάποιο έξτρα κέρδος σκαλίζοντας τις τσέπες των κυρίων με το γαργαλιστικό περιεχόμενο των φωτογραφιών δικής του παραγωγής.
Με το πέρασμα των χρόνων και την ανάπτυξη της εταιρίας, ο Richard δυσκολευόταν όλο και περισσότερο να βρει εξειδικευμένους τεχνικούς για να στελεχώσουν τις επιχειρήσεις του. Για αυτό το λόγο το 1917 ξεκίνησε τις προσπάθειες για την δημιουργία μια ιδιωτικής σχολής εξειδικευμένης κατάρτισης η οποία πρωτο-λειτούργησε τελικά το 1923 και συνεχίζει μέχρι τις μέρες μας ως «Lycee Jules Richard».
Επίσης, μπορεί ο Richard το 1930 να εγκατέλειψε τα εγκόσμια, όμως και η εταιρία του συνεχίζει να υφίσταται σήμερα ως «Jules Richard Instruments».
Το Γλυφοσκόπιο κατασκευαζόταν αρχικά σε 3 τύπους που ήταν όμοιοι επί της ουσίας. Φωτογραφική για snapshots, ήταν σταθερής εστίασης, με κλείστρο τύπου «γκιλοτίνας» μίας ταχύτητας (1/50 ?) + T και 3 ρυθμίσεις διαφράγματος που σημειώνονται ως 0-1-2.
Τώρα δεν έχω και παχύμετρο αλλά θα πρέπει να είναι ανάλογα περίπου με f13-18-26. Αργότερα εμφανίσθηκαν και συσκευές με περισσότερες ταχύτητες καθώς και σε φορμά 6x13.
Οι απλοί αχρωματικοί φακοί είναι αγνώστου πατρός. Θα μπορούσαν να είναι της Boyer ή και της Rousell. Αυτό το υποθέτω γιατί πολλές φορές όταν οι πιο εξελιγμένες κατασκευές του Richard δεν εξοπλίζονταν με οπτικά της Zeiss ή της Goerz, έφεραν φακούς των παραπάνω δύο εταιριών.
Παρακάτω ένα γρήγορο δείγμα από το φακό της, απλά ακουμπώντας την ψηφιακή στο πίσω μέρος του Γλυφοσκοπίου.
Τα Γλυφοσκόπεια δεν ξέρουμε πότε ακριβώς σταμάτησαν να παράγονται όμως υπάρχει καταχώρηση σε γαλλικό περιοδικό του 1940 και μάλλον τότε θα πρέπει να ήταν και η τελευταία χρονιά κυκλοφορίας τους.
Αριθμοί σειράς υπάρχουν στο περίπου μόνο οι παρακάτω:
60500 - 65000 : 1924/1927
65000 - 67000 : 1927/1930
67000 - 67500 : 1930/1934
68000 - : 1935
Είναι φανερό και πολύ λογικό, πως η παραγωγή μειωνόταν με τον χρόνο καθώς έφευγε και η μόδα ή οι ενδιαφερόμενοι είχαν ήδη αγοράσει από μια τέτοια φωτογραφική.
Με βάση τα παραπάνω η συγκεκριμένη φωτογραφική με αριθμό 28584 θα πρέπει να είναι κατασκευής πριν το 1914 και πιστεύω πως το πιθανότερο είναι να κατασκευάστηκε κάπου το 1910.
Photo-Plait 1940, να και ο Gaumont από κάτω.
Επίσης κάπου στη δεκαετία του 20 κυκλοφόρησε στην Ιαπωνία ένα αντίγραφο του Γλυφοσκοπίου ονόματι Tokioscope.
Στο σύνολό της η συγκεκριμένη φωτογραφική είναι ουσιαστικά αχρησιμοποίητη και ειδικά ο μηχανισμός είναι πρακτικά καινούργιος. Τι να συνέβη? Ο πρώτος ιδιοκτήτης ίσως παράτησε το χόμπι γρήγορα, ή αγόρασε σύντομα καλύτερο εξοπλισμό ή μπορεί και να χάθηκε στον πόλεμο και να μην πρόλαβε να παίξειβ¦
Για αδιευκρίνιστους λόγους το λογότυπό της εταιρίας συνέχησε να είναι το παλιό «Αφοί Richard»
Η θήκη έχει τη χαρακτηριστική εσωτερική επένδυση της εποχής χρώματος γραφείου τελετών. Ένα άλλο χρώμα εσωτερικών επενδύσεων σε θήκες της περιόδου που θα συναντήσουμε πολύ σπανιότερα γενικά, αλλά όχι και τόσο σπάνια στις θήκες του Richard είναι το πράσινο.
Δυστυχώς από τη συγκεκριμένη λείπει η ειδική πλάτη με τον διαχυτή, στην οποία φορτωνόταν οι γυάλινες πλάκες όταν η συσκευή χρησιμοποιούταν ως στερεοσκόπιο. Στην ανάγκη όμως δεν είναι δύσκολο να κατασκευάσουμε μια.
Φορτωμένη και έτοιμη για λήψη έχει διαστάσεις περίπου 13x6x7.5cm και βάρος περί τα 500gr.
cm. Η σειρά συνεχίστηκε αργότερα και από τη Zeiss Ikon.
